توضيح كلي
سرطان پوست، سرطان سلول پايه‌اي نوعي سرطان پوست درگيركننده غشاي پايه پوست. سرطان سلول پايه‌اي پوست به بافت‌هاي زيرين دست‌اندازي مي‌كند ولي به‌ندرت به نواحي دوردست گسترش مي‌يابد. اين سرطان معمولاً پوست صورت، گوش‌ها، پشت دست‌ها، شانه‌ها و بازوها را درگير ساخته و بيشتر در بزرگسالان بالاي 40 سال بروز مي‌كند.
علايم شايع
يك ضايعه پوستي كوچك كه در عرض 3 هفته بهبود نيافته و داراي خصوصيات زير است:
اين ضايعه مسطح و مرواريدمانند است. كناره‌هاي آن نيمه‌شفاف و مدور يا پيچيده است. در كناره‌هاي ضايعه ممكن است عروق خوني جديد كوچك منحني شكل وجود داشته باشد. مركز زخم مذكور فرو رفته است. اندازه ضايعه بين 6-4 ميلي‌متر متغير است، ولي در صورت عدم درمان ممكن است بزرگتر شود.
ضايعه مذكور در پوست نواحي در معرض آفتاب كه داراي شواهدي از آسيب ناشي از آفتاب هستند، رخ مي‌دهد.
رشد اين ضايعه آهسته است. سوزش يا خارش ندارد. ممكن است ضايعه به‌طور متناوب دلمه بسته و التيام يابد.
علل
آسيب پوستي ناشي از آفتاب كه سال‌ها قبل از بروز اين سرطان رخ داده است.
عوامل افزايش‌دهنده خطر
سن بالاي شصت سال
تماس زياد با آفتاب
پوست رنگ روشن
پيشگيري
محدود كردن تماس با آفتاب. محافظت پوست در برابر آفتاب با استفاده از كلاه، لباس‌هاي محافظ و تركيبات ضدآفتاب با قدرت (SPF) 15 يا بالاتر
معاينه ماهيانه پوست توسط خود فرد
پيشگيري
در صورت امكان از تماس اجتناب نمائيد.
عواقب موردانتظار
با درمان مناسب قابل علاج است. بيش از 13 بيماران در عرض 5 سال دچار يك ضايعه جديد مي‌گردند.
عوارض احتمالي
بدون درمان، سرطان ممكن است بزرگتر شده، زخمي گردد و بافت‌هاي اطراف را تخريب نمايد. در كمتر از 1% موارد گسترش سرطان به ساير نواحي بدن رخ مي‌دهد، ولي اين ضايعات به‌هرحال براي جلوگيري از تخريب موضعي بايد برداشته شوند.
درمان
اصول كلي
- بررسي‌هاي تشخيصي ممكن است شامل بررسي آسيب‌شناسي بافت پس از برداشت ضايعه براي تأييد تشخيص باشد.
- انتخاب درمان بسته به ظاهر ضايعه، وسعت و محل آن متفاوت است.
- برداشت ضايعه سرطاني با يكي از روش‌هاي زير انجام مي‌گيرد. روش درماني با توافق پزشك و بيمار انتخاب مي‌شود:
1- كورتاژ و خشكاندن محل ضايعه با الكتريسيته. پس از بيحسي موضعي، ضايعه بريده يا تراشيده شده و سپس با حرارت حاصل از جريان برق با فركانس بالا بافت محل ضايعه تخريب مي‌گردد.
2- برداشت ضايعه با جراحي. پس از بيحسي موضعي، ضايعه با استفاده از چاقي جراحي برداشته مي‌شود.
3- روش جراحي موه (Moh's sugery). نوع تخصصي برداشت ضايعه با جراحي كه براي برداشت سرطان‌هاي پرخطر به‌كار مي‌رود.
4- جراحي با سرما ـ استفاده از نيتروژن مايع جهت منجمد كردن و از بين بردن سلول‌ها. گاهي از بيحسي موضعي استفاده مي‌شود.
5- ليزردرماني. در برخي مراكز درماني براي تخريب ضايعه از ليزر استفاده مي‌شود.
6- اشعه‌درماني. در مواردي كه موقعيت تومور ايجاد مي‌كند استفاده مي‌شود مثلاً در مورد تومورهاي نزديك لب و پلك.
پس از جراحي:
- روزي دوبار محل جراحي را با آب اكسيژنه رقيق يا محلول سالين استريل شستشو دهيد.
- در طي روز بر روي زخم جراحي از پانسمان چسبي استفاده كنيد. هنگام شب روي زخم را باز بگذاريد.
- شستشوي پوست را طبق روال عادي انجام دهيد. پس از حمام كردن يا شنا پوست را به‌آرامي و به‌طور كامل خشك نماييد.
داروها
براي درد خفيف، استفاده از داروهاي بدون نسخه نظير استامينوفن يا آسپيرين ممكن است كافي باشد.
پماد آنتي‌بيوتيك براي جلوگيري از عفونت زخم ممكن است تجويز گردد.
فعاليت
محدوديتي وجود ندارد.
رژيم غذايي
رژيم خاصي نياز نيست.
در اين شرايط به پزشك خود مراجعه نماييد
اگر شما يا يكي از اعضاي خانواده تان داراي علايم سرطان سلول پايه‌اي پوست باشيد.
خونريزي زخم پس از جراحي كه با اعمال فشار موضعي به‌مدت 10 دقيقه متوقف نمي‌شود.
بروز علايم عفونت در زخم نظير درد، قرمزي، تورم يا افزايش دردناكي هنگام لمس سرطان پوست، سرطان سلول سنگفرشي
|