[رزیتا]

سيماي سوره مائده در چندخط

ورقهاي آسماني(4)
"به پيمان‌هايي که مي‌بنديد وفادار بمانيد." اين اولين سخن خداوند در اين سوره است که ايمان‌آورده‌ها را قبل از هر چيز ديگر به آن فرامي‌خواند و پس از آن بعضي از وظايف ديني آن‌ها را که با توصيه‌هاي اخلاقي و وعده‌هاي تلخ و شيرين همراه شده بيان مي‌کند؛ البته در همان آغاز به‌عبارتي ناگهاني و ظاهراً بي‌ربط به‌جملات قبل و بعدش برمي‌خوريم که وقت ختم کلام درباره‌اش سخن خواهيم گفت.
در ادامه و بعد از احکام خوردني‌ها و چگونگي وضو و... به‌شرح گوشه‌اي از تاريخ سياه اقوام و افرادي برمي‌خوريم که ناگفته لابد مي‌توانيد نامشان را حدس بزنيد؛ قوم بني‌اسرائيل قهرمان پيمان‌شکني و بهانه‌تراشي سهمي از ايات عبرت‌آموز اين سوره را هم به‌خود اختصاص داده است. هم‌چنين مسيحياني که مسيح را فرزند خدا دانستند و نيز اولين قاتل تاريخ، قابيل که چگونه نفسش او را به‌کشتن برادر ترغيب کرد. با بيان داستان او به جزاي کساني که در زمين به دنبال فساد هستند اشاره مي شود و بعضي احکام جزايي ديگر.
سپس دلداري رسول است به‌خاطر دردسرهاي اهل کتاب و کفار که خداوند بر همه‌چيز و همه‌کس مسلط است و در بخشيدن و عذاب‌کردن، صاحب اختيار مطلق. پس از اين دلداري، ضمن بازکاوي رفتارها، عقايد و سرگذشت کفار و اهل کتاب به‌چندوچون رفتار با آن‌ها مي‌پردازد. ايات بعدي بازگشتي است به فضاي ايات نخستين سوره و بازشمردن تعداد ديگري از احکام شرعي خصوصاً دربارة مناسک و مراسم حج.
پايان سوره به حضرت عيسي‌عليه‌السلام روکرده است وگفت‌وگوهاي خداوند با عيسي و حواريون، و درخواست‌هاي حواريون از ايشان.
به‌طور کلي سوره مائده به‌خاطر مدني‌بودنش دستورات شرعي زيادي را نسبت به ساير سوره‌ها دربردارد و علاوه بر آن با اشاره‌هايي به سرگذشت اقوام واديان گذشته بر لزوم پاي‌بندي کامل به همه دستورات پيامبران و وفاي به‌عهدي که پيروانش با او و با خداوند بسته‌اند تأکيد فراواني دارد.

پيام گزيده‌ها

* کينه و دشمنى‌اي که از کفار داريد (به‌دليل اين‌که آن‌ها نگذاشته بودند شما داخل مسجدالحرام بشويد)، شما را به تلافي وادار نکند. (ايه2)
* اگر کسي دلش درپي رضايت خدا باشد، خداوند به‌وسيله کتابش زندگي او را به‌مسيرهاي سالم و بي‌خطر هدايت مي‌کند، نمي‌گذارد در تاريکي‌ها بماند و يگانه راه حقيقت را نشانش مي‌دهد. (ايه16)
* اي مؤمنان از خشم خدا بترسيد، براي نزديک کردن خود به او به دنبال وسيله باشيد و براي تحقق اهداف او تلاش کنيد. اين‌گونه است که مي‌توانيد به رستگاري خود اميد داشته باشيد. (ايه35)
* از من بترسيد نه از مردم و براي به‌دست‌آوردن چيزهاي ناچيز دنيا احکام خدا را ناديده نگيريد. کافر کسي است که آن‌چه را خداوند حکم کرده است نمي‌پذيرد. (ايه44)
* اي مؤمنان بر يهوديان و مسيحيان تکيه نکنيد که اگر کسي از شما آن‌ها را دوست و تکيه‌گاه خود قرار دهد جزو آن‌هاست. (ايه51)
* بسياري از کفار را مي‌بيني که مسير گناه و سرکشي را به‌سرعت مي‌پيمايند. چقدر اين رفتارشان زشت است. (ايه62)
* انسان‌هاي پاک و انسان‌هاي ناپاک نزد خداوند برابر و هم‌ارزش نيستند هرچند تعداد ناپاکان و گناه‌کاران بسيار زياد و شگفت‌آور باشد. (ايه100)
* اي کساني‌که ايمان آورده‌ايد مراقب دين خودتان باشيد زيرا اگر شما هدايت شده باشيد گمراهي ديگران ضرري براي شما ندارد. (ايه105)
به‌طور کلي سوره مائده به‌خاطر مدني‌بودنش دستورات شرعي زيادي را نسبت به ساير سوره‌ها دربردارد و علاوه بر آن با اشاره‌هايي به سرگذشت اقوام واديان گذشته بر لزوم پاي‌بندي کامل به همه دستورات پيامبران و وفاي به‌عهدي که پيروانش با او و با خداوند بسته‌اند تأکيد فراواني دارد.



ختم کلام
کلام خداوند در قرآن، رمزآلود و داراي پيچيدگي خاصي است که شايد در نگاه اول ساده و بي‌نظم بنمايد. يکي از نتايج اين پيچيدگي، ظرايف نکته‌هاي عميقي است که براي فهميدنش بايد از قلب پاک وکمک امامان معصوم بهره برد وگرنه آن‌که از اين‌دو بريده است حق دارد عبارت «اليوم اکملت لکم دينکم و...»را به تحريم خون وگوشت مردار وخوک يا حکم حج و... مربوط بداند.
براساس تفسير ائمه اطهار، معناي جمله‌اي که در غديرخم و پس از آن واقعه مهم اتفاق افتاد، اين است: امروز ـ همان روزى است که کفار از دين شما مايوس شدند ـ مجموعه دين را با حکم ولايت کامل کرديم، و نعمت خود را که همان نعمت ولايت يعنى اداره امور دين است بر شما تمام نموديم؛ چراکه بعد از رفتن رسول بايد از سوي خداوند کسي که شرايط لازم را داشته باشد مسؤل دفاع از دين وجداکردن انحراف‌ها و بدعت‌ها از دين خدا شود؛ پس ولايت که تا امروز ناقص بود با نصب ولى امر بعد از رسول کامل شد.
تاريخ گواهي مي‌دهد که با ابلاغ حکم ولايت از سوي خداوند و توسط پيامبر، مردمي که آن‌جا بودند به دور علي‌عليه‌السلام حلقه زدند وضمن تبريک، با او به‌عنوان امامي که جانشين رسول است پيمان بستند حتي آن‌هايي که بعد از وفات پيامبر ناگهان خود را شايسته خلافت جامعه اسلامي ديدند و بر سر آن با يک‌ديگر تباني کردند و نه‌تنها ايه سوم سوره مائده، بلکه پيام اصلي اين سوره که در تمام ايات آن جاري است از يادشان رفت که: اي کساني‌که ايمان آورده‌ايد به‌پيمان‌هايي که بسته‌ايد وفادار بمانيد. (ايه 1)
منبع: ديدار آشنا، شماره 76