03-21-2010
|
 |
مدیر تاریخ و بخش فرهنگ و ادب کردی   |
|
تاریخ عضویت: Aug 2009
محل سکونت: مهاباد
نوشته ها: 19,499
سپاسها: : 3,172
3,713 سپاس در 2,008 نوشته ایشان در یکماه اخیر
|
|
شێوازی شێعریی شاعیرانی ڕۆشندڵ (2)
ئه‌وه‌ی لێره‌دا جێگه‌ی سه‌رنجه و له‌و سه‌رده‌مه‌دا ده‌بێ به داهێنانێكی زۆر گرینگ له‌قه‌ڵه‌م بدرێ، له‌به‌ر چاوگرتنی شێوازێكی تایبه‌ته بۆ هۆنینه‌وه‌ی قه‌سیده‌كان و شێوه‌ی به زه‌ین ئه‌سپاردنیان.
ئه‌گه‌رسه‌رنج بدرێته سه‌رجه‌می به‌رهه‌مه‌كانی شێخ ئه‌حمه‌دی كۆر، زۆربه‌یان له باری جۆری شێعرییه‌وه به دوو دسته دابه‌ش ده‌كرێن:
قه‌سیده(چه‌كامه)كان و پێنجخشتییه‌كان. شاعیر بۆ ئه‌وه‌ی بتوانێ حاڵه‌تی ئه‌ستوونی و ئه‌وه‌یكه ڕیزی ژماره‌ی دێڕه‌كان و هه‌روه‌ها مانای قه‌سیده‌كان تێكنه‌چێ، له به‌یتی یه‌كه‌م ڕا وشه‌یه‌ك یان ده‌سته‌واژه‌یه‌كی وه‌ك كلیل و ڕه‌مزی به زه‌ین ئه‌سپاردن له‌به‌رچاو گرتووه و له نیوه‌ی یه‌كه‌می دێڕی دواتردا دووپاتی كردووه‌ته‌وه، كه‌چی هه‌رچی كردم و له سه‌رجه‌می پێجخشته‌كییه‌كان وردبوومه‌وه ئه‌و حاڵه‌ت و ڕه‌مزه‌م به‌رچاو نه‌كه‌وت.
ئاخر سه‌ر هاتمه سه‌ر ئه‌و بۆچوونه كه شێوه‌ی داڕشتن و به زه‌ین ئه‌سپاردنی پێنجخشتییه‌كان، ڕه‌نگه له‌به‌ر خۆشئاهه‌نگیی و بڕگه‌بڕگه‌بوونیان ڕه‌نگه پێویستی به‌م كلیل و ڕه‌مزه نه‌بووبێ2؛ بێ له‌وه‌ش ئه‌گه‌ر ڕیزبه‌ندیشیان تێكبچێ ئه‌وا كارتێكه‌رییه‌كی ئه‌وتۆ له سه‌ر مانا دانانێن.
بۆ خستنه‌ڕووی ئه‌و مه‌به‌سته، له خواره‌وه هه‌وڵده‌ده‌م به ده‌ستنیشانكردنی ئه‌و وشانه‌ی كه وه‌ك كلیل و ڕه‌مز كه‌ڵكیان لێ وه‌رده‌گیرێ، درێژه به باسه‌كه بده‌م و، بۆ نموونه‌ی پێنجخشتییه‌كانیش چه‌كامه‌ی(ده‌ڵێن ئه‌وڕۆ به‌هاره) له كۆتایی نووسراوه‌كه‌دا بهێنمه‌وه:
نموونه‌ی1:
دڵبه‌را! پــــــــــــــــــه‌ی ڕووی فیراقت، دڵ ده‌ناڵێ چون ڕوباب
به‌و دوو ئه‌برۆی میسلی تاقت، به‌ندی جـه‌رگم بوو كه‌باب
بوو، به بریان توێی ده‌روونم، چاو پڕ ئه‌سرین، ته‌ن برینم
مه‌جنوون ئاسا بۆت جنوونم، لێم حـــه‌رام بوو خورد و خاب
خاب و خوراكم گــــــــــــــــــــــــــرین ه، (ره‌حمه‌ته لیلعاله‌مینه)
روحمێ كه به منی حه‌زینه، با كـــــــــــــــۆتا بێ ئه‌و عه‌زاب
نموونه‌ی2:
شای غه‌زالان، شۆخ و شه‌نگان، زولف چه‌له‌نگان، ڕاست و چه‌پ
دڵ چـــو سه‌نگان، خوو په‌ڵه‌نگان، دای له قه‌لبان ڕاست و چه‌پ
دای له قه‌لبی مـــــــــن حه‌زینه، چه‌ن خه‌ده‌نگی سه‌ر به خوێنه
ئه‌و له من كرد چه‌ن برینه، خوێن بـه خــوڕ دێ، ڕاست و چه‌پ
نموونه‌ی3:
مــــــــــــــــــــاتم له به‌حری په‌ی نه‌ده‌ر، له‌و زوڵمه‌تی بێ ڕۆشه‌نه
له‌و به‌ندی كه‌س لێ نه‌چووه‌ده‌ر، دڵ خه‌سته‌یه، مه‌جرووح ته‌نه
دڵ خه‌سته و مه‌حزوون و زار، بێ ڕاحه‌ت و عه‌یش و قـــــــــــه‌رار
ئه‌وڕۆ حه‌بیبی گـــــــــــــوڵ غوزار، سانداوه كه‌رت كه‌رت قۆشه‌نه
سانداوه تیپی زه‌نگی یه، ســـــــــــــه‌رخۆش و مه‌ست و به‌نگی
یه‌میسریی و تیژ و جـــــــــــــــــــــــه‌نگی یه، ساحه‌ب زرێ و جۆشه‌نه
هه‌روه‌ك ده‌بینین، شاعیر، له زۆربه‌ی چه‌كامه‌كاندا ئه‌و شێوه‌یه‌ی له به‌رچاوگرتووه.
هه‌ڵبه‌ت له هێندێك شوێندا ئه‌گه‌ر وشه یان ده‌سته‌واژه‌یه‌كی له دێڕی دواتردا وه‌ك خۆی دووپات نه‌كردبێته‌وه، ئه‌وا له وشه‌یه‌كی هاوڕواڵه‌ت(جیناس) یا چه‌ند پیتی هاوشێوه و هاوده‌نگ، یان له وشه‌یه‌كی هاومانا وه‌ك ڕه‌مز و نیشانه‌ی تێكخستنه‌وه‌ی دێڕه‌كان كه‌ڵكی وه‌رگرتووه.
نموونه بۆ وشه‌ی هاوڕواڵه‌ت:
گــــــــــــــــه‌ر تۆ یاری باوه‌فایی، هێنده سه‌نگین دڵ مه‌به
یا مه‌كه كه‌س ئاشنایی، یا نه، لێی غـــــــــــافڵ مه‌به
غافڵ ئه‌ز عه‌یش و مه‌عاشی، به زبان چوست و هه‌راشی
نه‌ك وه‌كوو سه‌نگی سه‌رئاشی، وا به تۆز و خـــــۆڵ مه‌به
خۆ مه‌كه سه‌رباری ده‌ردان، من مه‌كه غه‌ڕقانی به‌ردان
ڕێگه بگره میسلی مه‌ردان، خۆت به ئاو و گـــــــــڵ مه‌به
نموونه بۆ چه‌ند پیت(س،خ،ر..):
تالیبی دونیای غه‌دداره، هه‌ر كه‌سێ بۆی بێ بـــــه یاره
سه‌عی و ره‌نجی وی خه‌ساره، مه‌ردی قه‌ت دوودڵ مه‌به
سونجوو و خورمــــــــــــــا ببینه، نێوڕه‌ق و توێكڵ شیرینه
خۆش به، تۆی ڕیحان بچێنه، عاقیبه‌ت پیكـــــــوڵ مه‌به
نموونه بۆ وشه‌ی هاومانا:
دیم له خه‌ودا شــــــاد و خوڕڕه‌م، یار له من بــــــــــــــــاده‌ی ده‌وێ
ده‌ست له نێو دست، ده‌م له نێو ده‌م، شاد له عه‌یشی وێ شه‌وێ
وێ شه‌وێ عه‌یش و نیشات بوو، كه‌یف و ئاهــه‌نگ و بیسات بوو
مودده‌تێك خۆشیی حه‌یات بوو، ناگـــــــــه‌هان ڕابووم له وێ
وه‌ختێ بێداربووم، نه‌كه‌س بوو، ته‌ن سه‌راسیمه‌ی هه‌وه‌س بوو
ڕوح هـــــــــه‌راسانی قه‌فه‌س بوو، لال و كه‌ڕ كـــــــــــــــه‌وتم له‌وێ
__________________
شاره که م , به ندی دلم , ئه ی باغی مه ن
ره وره وه ی ساوایه تیم , سابلاغی مه ن
دل به هیوات لیده دا , لانکی دلی
تو له وه رزی یادی مه ن دا , سه رچلی
خالید حسامی( هیدی )
|
|
جای تبلیغات شما اینجا خالیست با ما تماس بگیرید
|
|