04-22-2010
|
 |
مدیر تاریخ و بخش فرهنگ و ادب کردی   |
|
تاریخ عضویت: Aug 2009
محل سکونت: مهاباد
نوشته ها: 19,499
سپاسها: : 3,172
3,713 سپاس در 2,008 نوشته ایشان در یکماه اخیر
|
|
هه‌لاران‌و مه‌لاران یاخوا دابكا وه بارانیا شای هه‌ژاران یا شای هه‌ژاران كه‌ریم كاران/ كه‌ریم كاران دا بكا وه باران، یا خوای هه‌ژاران پاش ته‌واو بوونی مه‌راسیمه‌كه هه‌موو به‌ره‌و مال ده‌گه‌رێنه‌وه، به گوێره‌ی قسه‌ی چه‌ند كه‌سێك كه من قسه‌م له‌گه‌لدا كردوون‌و لێ یانم پرسیوه :
ئایا باران داده بارێ یان نه؟ له وه‌لآمدا ده‌یانگوت :
جاری وا بوو له كێو نه‌ده‌گه‌راینه‌وه هه‌وری ره‌ش ئاسمانی داده‌گرت‌و بارانێكی توند دای ده‌كرد. دیاره بووكه بارانێ یه‌كێ له كۆنترین ئوستووره‌كانی دونیایه‌و له‌گه‌ل سه‌رده‌می مێ‌و جافی به‌شه‌ردا پێوه‌ندی داره هه‌روا كه ده‌زانین كه‌ونارناس و ئوستووره‌‌ناسه‌كان، كۆنه‌یی خواژنه‌كانی باستانی میله‌تانی میسرو یۆنان له رۆژئاوادا هه‌تاكۆ دۆلی سیندو كێوه‌كانی هیندو كۆش له رۆژهه‌لآت به پێش له (10000 سالی پێش زایین به‌م لاوه) به‌راوه‌رد كردوه، په‌یكه‌ری خواژنه‌كانی وه‌كوو ئیشتر Istar له «نێرچه‌مان»دا و پی نیكیر Pinikir كیریریشه Kiririsa و پرتی Parti له عیلامدا و عشتروس Astaroth له شامدا و رواله‌تێكی سه‌مبولیك‌و نزیك به یه‌كیان هه‌یه كه له‌گه‌ل ئه‌رك‌و وه‌زیفه‌ی ئه‌وان له سروشت‌دا یه‌وه‌كوو ده‌گرێته‌وه‌و ئه‌ویش ئه‌وه‌یه په‌یكه‌ره‌كان زۆر جار بێ سه‌رن‌و مه‌مكیان زۆر قوت‌و دروشته كه خودی خواژنه‌كه به توندی له مستی گرتوه‌و هه‌لی ده‌گلۆفێ‌و گه‌لێ جاریش ئه‌م په‌یكه‌رانه كاتی ژان گرتنی خواژن به منداله‌وه پیشان ده‌دات یان ئه‌وه‌ی كه مندالێكی له باوه‌ش گرتوه و ئه‌م په‌یكه‌رانه له لایه‌پێوه‌ندی باسن ورانه‌وه له راده‌به‌ده‌باوه‌ر گه‌وره نیشان دراوه كه شملی خێرو به‌ره‌كه‌ته‌‌و ئه‌م خواژنانه لایه‌نگری مندالآن‌و په‌روه‌رده كردنی ئه‌وان‌و یاری كردن به دایكان هاتوونه‌ته ئه‌ژمار.
به‌لآم له پێنج هه‌زار سال به‌م‌لاوه ئه‌م «یه‌زدان بانوانه» تا راده‌یه‌ك ئال‌و گۆریان به سه‌ردادێ، كه باس‌و لێكۆلینه‌وه له‌سه‌ر ئه‌م لایه‌نه، له مه‌به‌ستمان دوور ده‌خاته‌وه‌و ته‌نیا ئه‌وه‌ی كه شایانی باسه ئه‌وه‌یه كه ئه‌م خواژنانه،
هه‌موویان لایه‌نگری زه‌ماوه‌ندو په‌ره‌دان به زاووزێ‌و فراوانی نازو نیعمه‌تن‌و له‌نوێ كردنه‌وه‌ی هه‌ر ساله‌ی دونیاو سروشت‌دا ده‌ورێكی سه‌ره‌كییان هه‌بووه،
بۆیه ئێسته‌ئوستووره له كوردستاندا له وه‌رزی وشك‌‌و قات‌و قریدا په‌نا ده‌به‌نه‌وه به‌باوه‌ر «یه‌زدان بانوو»و به تاپۆیكه‌وه له‌به‌ری ده‌پارێنه‌وه تا كوو باران ببارێ‌و زه‌وی پاراو بكات‌و دخل‌و دان زۆر بێ.
بووكه بارانێ ئاوی ده‌وێ ئاوی ده‌خل و دانی ده‌وێ پاشان له هه‌زاره‌ی یه‌كه‌م‌و دووهه‌می پ.ز خواژنه‌كان به ناوی تازه‌وه له ولآتی (هێندو یۆنان‌و ئێران)دا ـ «ئاناهیتا Anahita» له ئێراندا، ئه‌م خواژنانه گه‌رچی له سه‌رده‌می نێروجافی (باۆك‌سالاری)دا ئه‌و به‌روه‌ی خۆیان له ده‌ست ئه‌ده‌ن‌و به خوداكانی پله‌ی دووهه‌م‌و سێهه‌م ده‌گۆرێن، به‌لآم به‌رده‌وام ئه‌ركی خۆیان به جێ دێنن‌و به جوانی له شه‌روكێشه‌و، بارهێنانی مندال‌و یارمه‌تی‌دانی هه‌ژاران زاووزێ سروشت‌و گول‌و گیادا ده‌وری خۆیان ده‌گێرن. «ئه‌رده‌وی سوور ئاناهیتا» كه له ته‌نیشت ئه‌هورامه‌زداو میترا (مێهر) ناوی لێ ده‌برێ،
یاریده‌ری هه‌ژاران‌و فه‌قیران بووه، هه‌ر بۆیه له گۆرانیه‌كه‌ی بووكه بارانێشدا به «شای هه‌ژاران» بانگی لێ ده‌كرێ تا ئه‌وان له قات‌و قری ئه‌م وه‌رزو نه‌زۆكه نه‌جات بدات‌و به هێنانی باران،
كشت‌و كال پر سه‌مه‌ر كاته‌وه، چۆم‌و كارێزه‌كان‌و كانیه ده‌م وشكه‌كان بهاژێنێته‌وه و بزه‌ی شادی بخاته دلی خه‌لكه‌وه، وه‌كوو هه‌موو پیت و به‌ره‌كه‌تێك له ده‌ستی ئه‌ودایه‌و ته‌نیا ئه‌وه كه یاوه‌ری مرۆڤه، بۆ ئه‌وه‌ی كه بنه‌ماله‌ی ئه‌م چیرۆكه ئائینه‌مان زۆرتر بۆ روون ببێته‌وه به چه‌ند خالی گرینگ‌تر ئاماژه بكه‌م.
ـ ئاناهیتا جیا له‌و ئه‌ركانه‌ی كه له‌سه‌ره‌وه هێنامان ئه‌ركی پاراستنی ئاوو بارانی به دسته‌وه‌یه‌و خوودای هه‌موو ئاوه‌كانی سه‌رزه‌ویه له ئاكامدا ئێمه به دروست كردنی توتمێك كه لاسایی كردنوه‌ئێكه له په‌یكه‌ری ئاناهیتا، نیازی خۆمان ده‌رده‌برین‌و له زمانی ئه‌وه‌وه
ده‌لێن :
بووكه بارانێ ئاوی ده‌وێ ئاوی ناو دالآنی ده‌وێ به ئاودا ژه‌ندن یان ئاو له روو پرژاندن بووكه بارانێ یادمان‌و پیرۆزایه‌تی ئه‌و دووپات ده‌كه‌ینه‌وه. «ئه‌رده‌وی سوور ئه‌ناهید» ده‌په‌هله‌وی Ardawisuryu هه‌روه‌ها ئه‌وێستا ئه‌رده‌وی نێوی رۆبارێكی ئه‌فسانه‌ییه‌‌و سووراش، به مانای به‌هزو به قه‌وه‌ت كه وه‌ك په‌سه‌نی ئاناهیتا دێته ئاراوه هه‌روه‌ها زۆر جار به سیفه‌تی anahirta كه به مانای پاك‌و بێ‌گه‌رده ناوی لێ ده‌برێ كه له زمانی په‌هله‌ویدا anahidو له پارسی نوێ ده‌بێته «ناهید» ئه‌رده‌وی له رواله‌تدا به مانای پر پیت‌و به‌ره‌كه‌ته كه له راستیدا ئه‌رده ویسوور ئه‌ناهید خواژن‌و مه‌زهه‌ری ئاوه‌كانه كه به‌رده‌وام ده‌نێو ئێرانییه‌كاندا پیرۆز ژمێردراوه،
به جۆرێك ئه‌هورامه‌زدا ئه‌وری په‌سه‌‌پێوه‌ندی كردوه‌و هه‌روه‌ها هوشه‌نگ‌و جه‌مشیدو ئه‌ژدیهاك (زوحاك)و فه‌ره‌یدون‌و گه‌رشاسب‌و ئه‌فراسیاو كاووس‌و ده‌یان پاشای تر له ریێ ئه‌ودا قوربانیان كردوه‌و له به‌ری پارانه‌ته‌وه (په‌شته‌كانی 5 به‌ندی 17 تا 47).
ئاناهیتا خواژنێكی به‌هێزو سپی له‌ش‌و شه‌نگ‌و شۆخه كهن كه‌وشگه‌لێكی زێرین‌و پشتوێنێكی زێوینی ده‌پشتدایه. هه‌روه‌ها كه‌وایه‌كی پر چین‌و به نرخی زێرینی ده‌به‌ردایه‌و بازنه له ده‌ست‌و گواره‌ی زێرین له گوێییه، و تاجێكی زێرینیشی به سه‌ره‌وه‌ی (به‌شته‌كانی 5 به‌نده‌كانی 5ـ7 و 64 و 126 و 127 و 128) له بۆ پیرۆزی به سه‌ر هێزی شه‌رو ئه‌هریمه‌نی‌و دوژمناندا له ئه‌و داوای یاری ده‌كه‌ن (به‌شته‌كانی 5 به‌ندگه‌لی 23 و 26 و 46 و 50).
ئاناهیتا گه‌وره‌ترین یه‌زدان بانوویی زه‌ویی‌و كشت‌و كال بوه كه ده‌بنه‌ره‌تدا ریشه‌ی ئه‌م ئیلاهه وه‌كوو ده‌یان ئیلاهه‌ی میللی‌تر بۆ چاخه‌كانی به‌ردینه‌و نوێ به‌ردینه ده‌گه‌رێته‌و له ده‌ورانی كشت‌و كالدا په‌ره ده‌ستێنن.
تاكوو ئێسته له زۆربه‌ی ناوچه‌كانی ئێران به‌تایبه‌بووكه بارانێ خۆرئاواو خۆرهه‌لآت په‌یكه‌رگه‌لێكی رووت‌و قووت له برۆنس یان مس دۆزراوه‌ته‌وه كه هه‌موو ئه‌م په‌یكه‌رانه شوێنه‌وارێكی به نرخن له باره‌ی خواژنه‌كانه‌وه به‌تایبه‌ت په‌یكه‌ری یه‌كێك له ئیلاهه‌كان له ناوچای زێویه دۆزراوه‌ته‌وه كه له لایه‌ن زگ‌و ران‌و باسنه‌وه له راده به‌ده‌ر قه‌له‌وه‌و وه‌كوو ژنێكی دوگیان دێته به‌رچاو كه ئه‌م په‌یكه‌ره ده به‌رانبه‌ر ئه‌و په‌یكه‌ره پێشكه‌وتوانه كه له ناوچه‌كانی تری ئێراندا دۆزراوه‌ته‌وه كۆنترنیان نیشان ده‌دات.
گه‌وره‌ترین شوێنه‌واری ئه‌م خواژنه له كوردستانی ئێران په‌ره‌ستگه‌ی ئاناهیتا له كه‌نگاوه‌ر كه یادگاری دێرینه‌ی ئه‌شكانیه‌كانه ئاو به‌سه‌ر په‌یكه‌ره‌دا گردن تاپۆتیكی دێرنیه‌یه كه له ئائینه كۆنه‌كه‌ی بووكه بارانێ‌دا هه‌یه‌‌و ته‌نانه‌ت له بریك له داب‌و نه‌ریته‌كۆنه‌كانی كورده‌واری ماوه‌ته‌و ئه‌م ئاوپژانه.
ریشه‌ی ئائینی هه‌یه كه له زه‌ماوه‌ندی كوردیدا شوێنه‌واری ماوه‌ته‌وه ئه‌ویش به‌وجۆره‌یه كه سالآنی پێشوو شایه‌بووكه بارانێ ئێستاش كاتێ بووك به‌ره‌و مالی زاوا به‌رێ ئه‌كه‌وت تاكوو ده‌كه‌یشته به‌رده‌رگای مالی زاوا، له به‌ر هه‌ر ده‌رگه‌یێكه‌وه برۆشتبایه، ئاویان ده‌پژانه سه‌ر تاراكه‌یاو زاواش له سه‌ربانێكی به‌رزوه نوقل‌و سێوی به سه‌ر بوكا بۆ جه‌ماعه‌ت فرێ ئه‌دا.
ئاو به سه‌ر په‌یكه‌ره ره‌فراویه‌كاندا ئایینێكی دێرینه‌یه كه له نێو زۆربه‌ی گه‌لانی دونیا به‌رێوه ئه‌چێ، هه‌موو ئه‌و به‌سه‌رهاتانه كه كه‌م تا كورتێ پێوه‌ندی له‌گه‌ل باراندا هه‌یه،
ریشه‌ی له ترسدایه ئه‌ویش به‌وجۆره‌یه كه خه‌لكی له كاتی وشكه‌سالیدا هۆی قات‌و قری وه‌رزی پێوه‌ندی به نافه‌رمانی‌و خه‌راپ‌كاری مرۆڤه‌وه ده‌دان كه تووره‌یی یه‌زدانی بانوویی ئاوی به دواوه‌یه. له نێو (ئیسرائیل)ییه‌كان بروایان وابووه،
كه‌م‌و زۆری باران پێوه‌ندی به تووره بوون‌و گرژ بوونی خوداوه‌ندوه هه‌یه بۆیه كه پایته‌خته‌كه‌یان له (سبی)یه‌وه گوێزایه‌وه بۆ (ئورشه‌لیم) له به‌رده‌مرۆڤ گۆره‌پانی په‌یكه‌ره رووخامه‌كانیاندا كۆ بوونه‌وه‌و بریاریان‌دا ئه‌گه‌ر باران ببارێ هه‌موویان (وه‌ك خۆ سزادان) له به‌ریا بوه‌ستن ....... باران باری‌و له‌به‌ر شه‌سته‌ره‌هێله‌یدا هه‌ل له‌رزین، تا خواوه‌ند له تاوانه‌كانیان خۆش بێت‌و بیان به‌خشێت (ل 23 ئه‌فسانه‌ی ئه‌دونیس). ئایینی بووكه بارانێ كه ئایینێكی كۆنه‌و پێوه‌ندی له‌گه‌ل كشت‌و كالدا هه‌یه، تاپۆێكی ره‌فراوی له خواژنی بارانه كه جووتیاره‌كان له وه‌رزی قات‌و قریدا له‌به‌ری پاراونه‌ته‌وه‌و ته‌نانه بووكه بارانێ دوور نییه‌كه بۆ ره‌زا به‌خشی ئه گیسك‌و كاورو .........
یان قوربانی كردوه به‌لآم به‌رده‌وام به‌یكه‌ره‌ن. خواژنه‌كان به‌ره‌و كانی‌و چۆم‌و رۆبار براوه‌و ژه‌ندویانه به ئاوا یا ئاویان به‌سه‌ردا كردوه‌و وه‌ك قوربانی له رێی ئه‌ودا زۆر شتیان وه‌ك
(میوه‌و سه‌وزه‌و خه‌له‌و دان‌و ..........)
خستوونه‌ته نێو ئاوه‌كه‌وه، بۆ وێنه له ئاهه‌نگی ئه دۆنیسا ژنانی ئه‌و جێگایانه له ناو سوێنه‌و مه‌ركانه‌دا، هه‌ندێ گه‌نمیان چاندوه‌و، دوای ئه‌وه‌ی چه‌كه‌ره‌ی كردووه، روژانی ئاهه‌نگه‌كه ئه‌و كاته‌ی ته‌رم‌و په‌یكه‌ری ئه‌دۆنیس یان به‌ره‌و زه‌ریا هه‌لگرتووه ئه‌و گه‌نمه رواوانه‌شیان له‌گه‌ل خۆیاندا بردووه‌و پێكه‌وه له‌گه‌ل فرێدانی ته‌رمی ئه‌دۆنیس دابۆ ناو زه‌ریاكه‌وه. (ل. 107، ئه‌فسانه‌ی ئه‌دۆنیس) جیمز فره‌یزێر ده‌رباره‌ی ئاوپژاندن له رووی په‌یكه‌ره‌یان خستنه ناو ئاوه‌وه به مه‌بستی باران بارین ده‌لێ :
تا ئێستاش له‌گه‌لی جێگای ئوروپادا ئه‌وه باوه كه له هه‌ندێ جه‌ژن‌و ئاهه‌نگ‌دا، په‌یكه‌ری مردووی پێشینانیان فرێ بده‌نه ئاوه‌وه‌و به مه‌به‌ستی باران بارین به‌تایبه‌تی تا ئه‌مرۆش، خه‌للكی (ئه‌لمانیا.
فه‌ره‌نساو ئینگلته‌راو ئیسكۆ تلانیا) دوایی هه‌موو (دره‌و)ێك ئاو به جێگایه دائه‌رێژن، له (دالاشیماو ترانسلڤانیا)ی رۆمانی، ئه‌گه‌ر كچێك له دوا رۆژانی دره‌وداوف له دوا
(مه‌لوی گه‌نمه‌كه چه‌پكێك یان تاجێك له گوله گه‌نمی له‌سه‌ر بنایه خێرا خه‌لك به‌ره‌و پیری رایان ئه‌كردو ئاویان پیا ئه‌كرد).
(ل. 104، ئه‌فسانه ئه‌دۆنیس)
«سورو باهای كاست اسلیمو» بروایان وایه كه «دنیر ینگیی» (باوكی دونیا) ته‌نیا له كاتی وشك‌سالیدا هاواری بۆ ده‌به‌ن‌و ده‌لێن : ئه‌ی خودای ئاسمان كه سپاس‌گوزارتین، وشك‌سالێكی دژواره، بهێلآ باران ببارێ‌و زه‌وی زیندوو سه‌رسه‌وز بێ (ل. 84، ئه‌فسانه ئه‌دۆنیس). له نێو قه‌ومه‌كانی «بروسیا» «هس»و «بابورغ»و «باقاریا»ش پاش ئه‌وه‌ی كه جووتیاره‌كان ئه‌گه‌رانه‌وه، بۆ مالێ ژنه‌كانیان به پێكه‌نینه‌وه ئاویان ئه‌كرد به‌سه‌ر پیاوه‌كانا، به جۆرێ كه هه‌موو گیانیان له‌گه‌ل كه‌ل‌و په‌له‌كانیان ته‌ر ئه‌بوو، ئه‌وانیش به گالته‌و ژنه‌كانیان ئه‌گرت‌و ئه‌یانیان خسته نێو ئاوه‌وه تا هه‌موو گیانیان ته‌ر ئه‌بوو (ل. 105، ئه‌فسانه ئه‌دۆنیس).
له ئایینی ئوستووره‌یی بووكه بارانێ هه‌روا كه گوترا كیژانی عازه‌ب پێكه‌وه به ده‌ور تا پۆی بووكه بارانێ ده‌خولێنه‌وهو رازو نیاز ده‌كه‌ن تاكوو باران ببارێ ... ئه‌م ئایینه له ته‌نیشت رووبار یان كانی‌و ئاوایی رێو ده‌چێ كه وه‌كوو نمونه‌یێكی دێرینه‌ی «درامی» خودایان به ئه‌ژماردێت. بووكه بارانێ یادهێنه‌ری ره‌مزه‌كانی ئاسمانییه، كه له‌م ئایینه پیرۆزه نیشانه‌ی پیت‌و به‌ره‌كه‌ت‌و ته‌خت‌و پوختی كشت‌و كال‌و خه‌له‌و خه‌رمان ده‌گه‌یێنێ. ئه‌م په‌یكه‌ره كه له وشك‌سالیدا به لیباسی ره‌نگاو ره‌نگی ژنانه ده‌رازرێته‌وه مه‌زهه‌ری خودای باران یان فریشته‌ی ئاوه‌كانه كه له‌به‌ری ده‌پارێنه‌وه، به‌لآم روون كردنه‌وه‌ی ئه‌وه‌ی كه ئه‌م ئایینه یان ئاسه‌ورای كه‌وناری خواژنه‌كان له كوردوستاندا تا چ راده‌یێك له ژێر كاركردی ئایینی گه‌لانی وه‌ك سومێری‌و بابلی‌و ئاشووری‌و یونانی‌و هێند هه‌یه،
زۆر روون نییه چونكوو نه‌ریته تایبه‌ت به گه‌لێكی تایبه‌ته‌وه نییه‌و هه‌روا كه گوتمان له ده‌ورانی چاخێ به‌رده‌جره، به درێژایی زه‌مان ئه‌م ئایینه هه‌بوه‌و ئال‌و گۆری زۆری به‌سه‌را هاتووه. ئه‌مرۆ له زۆر ناوچه‌ی ئێراندا ئایینی خودای باراان، ره‌نگی گۆراوه‌و خه‌لكی له وشك‌سالیدا به شوێن دانانی ئایینی ئیسلامی نوێژی باران ده‌كه‌ن‌و له نزیك گۆری پیاوه دینی‌و پیرۆزه‌كان قورانی ده‌كه‌ن‌و له‌به‌ر خودا ئه‌پارێنه‌وه‌و داوای باران ده‌كه‌ن.
به هۆی ئه‌وه‌وه كه خواژنه‌كان له‌گه‌ل ئایینه‌كانی زه‌مینی‌دا پێوه‌ندی ته‌نگانه‌ی هه‌یه باشتر وایه كه هه‌موو ئه‌م خوداژنانه وه‌ك ره‌مزو هیمای زه‌مینی ته‌ماشا كه‌ین، وشه‌ی ئافره‌ت به مانای ژن له نێو كوردندا له باری زمانیه‌وه پێوه‌ندی له‌گه‌ل «ئافرۆدێت» خواژنی جوانی یونانی هه‌یه كه شایه‌ت هۆی دهسهلآتداری یونانیه‌كان له ده‌وره‌یێكی تایبه‌تی مێژویی به‌سه‌ر كوردوستاندا بووبێ، كه ئایینی‌و فه‌رهه‌نگی خۆیانیان په‌ره پێداوه. * وشه‌ی «بووك Buk» له ئه‌سلدا «به‌غ Bax» بووه كه به مانای خودایه، كه وابوو بووكه بارانێ یانی خودای ئاوو باران كه هه‌مان ئاناهیتایه‌و ئێمه جگه له وشه‌ی بووك له وشه‌گه‌لێ وه‌كوو «به‌گ bag، بایزید Bayzid وه بێستون Beston»دا، ئه‌م بنه‌مایه‌و ئه‌و ئالوگۆره به روونی ده‌بینین‌و ئه‌م وشانه له ئه‌سلدا «به‌غ»، «به‌غ یه‌زید»و «به‌غ‌ستان» بووگن.
* ئه‌وه‌ی كه ده‌بێ ئاشیره‌ی پێ بكه‌م ئه‌وه‌یه كه خواژنه‌كانی كه‌وناری كه له‌سه‌ره‌وه چه‌ند دانه‌یه‌كمان لێ ناو بردن به‌رده‌وام له نێو كه‌نیشكان‌و كچه عازه‌به‌كان‌دا ژیاون‌و هیچ پیاوێك له‌گه‌ل ئه‌واندا نیه، هه‌ر بۆیه ئه‌م تاپۆیه دوای چه‌ندین هه‌زار سالیش له‌م جه‌ژنه كوردیه‌دا وه‌ك خۆی ماوه‌ته‌وه‌و ته‌نیا كچانی عازه‌ب‌و تازه پێگه‌یشتوو، په‌یكه‌ری بووكه بارانێ له ئاو ده‌گرن‌و بۆ سه‌ر شه‌خسێ یان كناری چۆمێكی ده‌به‌ن‌و نابێ پیاویان له‌گه‌ل بچێ، ئه‌گه‌ر پیاو له‌و جه‌ژنه‌دا به‌شداری بكات تابۆكه ده‌شكێ‌و پیرۆزایه‌تی خۆی له ده‌ست ئه‌دات‌و ئیتر نزاو پاراننه‌وه كه‌لكی نامێنێ.
* خه‌لكی دێ به پێشكه‌ش كردنی مریشك‌و هێلكه‌و رۆن‌و ... هتد له رێی ئه‌م بووكه‌دا نه‌زر ده‌كه‌ن تاكوو دۆعایان له پێشگای «یه‌زدان بانودا» قه‌بوول ببێ‌و ئه‌م‌دا به نیشانه‌ی ئه‌وه‌یه كه له كۆندا بۆ ئاناهیتا قوربانی‌و نه‌زر ده‌كرا.
* ئه‌مرۆ كه هه‌بوونی وشه‌گه‌لێك وه‌كوو:
كه‌یوانو، كوێخاژن، بووكه‌خان‌و ...
له زمانی كوردیدا نیشانه‌ی دهسهلآتداری مێ‌و جافی‌و مێ‌سالاری له كورده‌واریدا بوو. ته‌واو ***
1ـ دوور نیه وشه‌ی «ئافره‌ت» له زمانی كوردیدا هاوریشه له‌گه‌ل ئه‌م ئیلآها بێ.
2ـ مه‌عبه‌دی گه‌وره‌ی ئاناهیتا له كوردوستان‌داو له شاری كه‌نگاوه‌ردایه‌و وشه‌ی كه‌نگاوه‌ریش، كه به مانای «كچی گاوره» پێوه‌ندی نزیكی له‌گه‌ل ئاناهیتادایه.
3ـ له په‌رتوكه‌كانی ئه‌وێستادا هاتوه كه نوتفه‌ی پارێزراوی زه‌ردوشت له زه‌ریاچه‌ی «چی‌چێست‌دا» له دوایین هه‌زاره‌دا ئه‌چێته ره‌حه‌می ئاناهیتاوه‌و سوشیانس «دوایین مونجی مرۆڤ» له دایك ده‌بێ.
سه‌رچاوه
1ـ پژوهشی در اساطیر ایران، مهرداد بهار (پاره نخست و دوم) نشر آگه. 2ـ رۆیا، حماسه، اسطوره، میرجلال‌الدین كزازی، نشر مركز، سال 1372. 3ـ ئه‌دۆنیس، جیمز فریزێر، وه‌رگێرانی : حه‌مه‌ی حه‌مه‌باقی.
__________________
شاره که م , به ندی دلم , ئه ی باغی مه ن
ره وره وه ی ساوایه تیم , سابلاغی مه ن
دل به هیوات لیده دا , لانکی دلی
تو له وه رزی یادی مه ن دا , سه رچلی
خالید حسامی( هیدی )
|
|
جای تبلیغات شما اینجا خالیست با ما تماس بگیرید
|
|