[رزیتا]

آيا ببر ايراني باز مي‌گردد؟



شايد 5 دهه گذشته كه آخرين ببر هيركاني شكار شد، اين فاجعه نه تنها هيچ نگراني را ايجاد نكرد، بلكه باعث شد مردم محلي كه بارها و بارها شاهد حمله اين گربه‌سان وحشي به دام‌ها و انسان‌ها بودند نفسي آسوده بكشند.


در پي نابودي ببر مازندران، تلاش‌هاي زيادي براي يافتن ردپاي اين ببر در كشور شد و پس از سال‌ها كارشناسان به اين نتيجه رسيدند كه نسل ببر مازندران نيز مانند شير ايراني منقرض شده است. در اين ميان تشابه ژنتيكي ببر آمور (ببر سيبري) با اين گونه منقرض شده باعث شد احياي مجدد آن در مجامع مختلف كشور از جمله سازمان محيط زيست عنوان شود و پس از ماه‌ها تلاش مسوولان اين سازمان، 2 قلاده ببر سيبري در حالي هفته گذشته در مراسمي ويژه با 2 قلاده پلنگ ايراني مبادله شدند كه اين پروژه با انتقادهاي جدي از سوي جانورشناسان برجسته ايران و جهان همراه بود.
داستان تبادل پلنگ‌هاي ايراني با ببرهاي روسي از زماني آغاز شد كه وزير محيط زيست روسيه در راس هياتي با مسوولان سازمان حفاظت محيط زيست ايران ملاقات كرد و خواستار دريافت 2 قلاده پلنگ ايراني و احياي نسل اين حيوان در كشور روسيه شد. اين پيشنهاد اتفاقا مورد نظر مسوولان محيط زيست كشورمان هم قرار گرفت. چرا كه بررسي‌هاي انجام شده روي DNA نمونه‌هاي پوست ببر مازندران كه در موزه‌هاي مختلف نگهداري مي‌شود، نشان داد كه اين ببر يا ببر آمور (ببر سيبري) از نظر ژنتيكي تفاوت چنداني ندارد. بنابراين مسوولان ايراني كه مدت‌ها به دنبال احياي ببر مازندران بودند، به شرط تحويل 2 قلاده ببر توسط روسيه موافقت كردند 2 پلنگ ايراني را به اين كشور بفرستند. اين موضوع به گفته رئيس سازمان حفاظت محيط زيست، در روسيه با چالش‌هاي زيادي مواجه بود؛ به شكلي كه نخست‌وزير روسيه براي اين تبادل تحت فشار رسانه‌ها و گروه‌هاي مردمي روسيه قرار گرفته بود اما در نهايت ولاديمير پوتين با پيشنهاد ايران موافقت كرد و قرار شد مراسم تحويل 2 ببر سيبري در تهران انجام شود.

در نهايت هم ببر سيبري در ميان اما و اگر‌ها و مخالفت‌هاي بسيار، بالاخره هفته گذشته وارد ايران ‌شد تا طي مراسمي با حضور مسوولان محيط زيست 2 كشور ايران و روسيه در ميانكاله ساكن شود و البته در نقطه مقابل پلنگ ايراني به روسيه رفت تا نماد بازي‌هاي المپيك زمستاني 2014 در سوچي شود.
در اين ميان، معاون رئيس‌جمهور و رئيس


سازمان محيط زيست با اشاره به تبادل ببر و پلنگ بين 2 كشور ايران و روسيه، اين اقدام را همانند تمامي فعاليت‌هاي اين سازمان برخوردار از پشتوانه علمي و پژوهشي دانست و در نشست مطبوعاتي كه به بهانه روز زمين پاك برگزار شده بود در جمع خبرنگاران تاكيد كرد كه اين تبادل با هدف احياي زيستگاه ببرهاي مازندران در ايران انجام مي‌گيرد. ضمن اين‌كه كشور ايران بالاترين سرمايه پلنگ دنيا را داراست كه ذخاير با ارزشي به شمار مي‌آيند، بنابراين مشكلي براي خروج پلنگ از ايران وجود ندارد.
محمد محمدي‌زاده همچنين تاكيد كرد: در سالي كه از سوي سازمان ملل متحد سال تنوع زيستي عنوان شده، وظيفه داريم اين نوع تنوع زيستي را در كشور فراهم سازيم و جانوران نادر را از خطر نابودي و انقراض نجات دهيم.
وي در عين حال مخالفت‌هاي صورت گرفته از اين اقدام سازمان حفاظت محيط زيست را شتابزده و ناشي از كم اطلاعي دانست و افزود: قصدي براي وارد كردن گونه جديد جانوري به كشور نداريم، تنها مي‌خواهيم گونه‌هايي كه زيستگاه‌شان در ايران بوده به كشور بازگردانيم.
اما در نقطه مقابل دلايل مختلفي براي مخالفت از اين تبادل از همان ابتداي كار عنوان مي‌شدند. نخستين نكته‌اي كه مخالفان بر آن تاكيد دارند تفاوت ببر سيبري با ببر مازندران است. يكي از اين مخالفان اسماعيل كهرم، كارشناس محيط زيست است كه اعتقاد دارد اساسا ببر سيبري با ببر مازندران يكي نيست بنابراين آنچه به ايران مي‌آيد سنخيتي با آنچه كه داستانش در 50 سال گذشته به پايان رسيد، ندارد.
كهرم در عين حال تاكيد مي‌كند: براي پيدا كردن شباهت دو گونه بايد به 3 مبحث ژنتيك، ريخت‌شناسي و جغرافيايي محل زندگي هر يك از گونه‌ها توجه كرد. اين در حالي است كه در مورد ببر سيبري قد و اندازه و زيستگاه اين‌گونه كاملا با ببر مازندران متفاوت است و اين دو تنها تشابه ژنتيكي دارند و اين تشابه ژنتيكي به اين معني نيست كه اين دو با هم يكي هستند. البته مشكل به همين جا ختم نمي‌شود كما اين‌كه آنچه با نام پلنگ ايراني(آسيايي) به روسيه مي‌رود هم مطمئنا بعد از احيا و با توجه به شرايط جغرافيايي كم‌كم هويت خويش را از دست مي‌دهد و ديگر نمي‌توان آن را پلنگ ايراني محسوب كرد. با اين حال سازمان محيط‌زيست اين كار را اقدامي درست مي‌داند.

به گفته مهندس هوشنگ ضيايي، استاد دانشگاه و مشاور معاون محيط طبيعي و تنوع‌زيستي سازمان حفاظت محيط زيست ببرهاي تمام دنيا يك گونه هستند. البته زير گونه‌هاي ببر متفاوت بوده و به طور مثال ببر بنگال، سيبري و خزري داريم. اما نگراني كارشناسان و انجمن‌هاي حامي محيط زيست به همين تفاوت ژنتيكي اين دو ببر ختم


نمي‌شود؛ چراكه آنها معتقدند جفت‌گيري‌هاي پي‌در‌پي موجب اختلالات ژني مي‌شود و اين اتفاق به بقاي نسل حيوان در اسارت صدمه مي‌زند و مي‌تواند باعث بروز بيماري‌هاي ژنتيكي در جانور شود.

احياي ببر ايراني


معاون رئيس‌جمهور كه واكنش منتقدان طرح تبادل گونه‌هاي زيستي را بي‌پايه و اساس علمي مي‌داند، معتقد است تنها 13 كشور در دنيا ببر دارند، ما هم ببر مازندان يا ببر خزري را به دليل تخريب زيستگاه‌ها از دست داده‌ايم و چون زيستگاه و خاستگاه ببر اينجا (ايران) بوده، تلاش داريم كار احيا را انجام دهيم. بيش از نيم قرن است كه ببرهاي ما منقرض شده‌اند، تلاش شده زيستگاه ببرها در ميانكاله ترميم شود تا شرايط كاملا طبيعي براي آنها فراهم شود.
در سالي كه از سوي سازمان ملل متحد سال تنوع زيستي عنوان شده، وظيفه داريم جانوران نادر را از خطر نابودي و انقراض نجات دهيم.


محمدي‌زاده مي‌افرايد: منطقه ميانكاله به لحاظ آب و هوا و شرايط محيطي كاملا مكان مناسبي براي زندگي ببرهاست، در آنجا جفت‌گيري و مسائل زيستي كاملا مراقبت خواهد شد و به لحاظ تغذيه، ببرها در بهترين شرايط نگهداري مي‌شوند. ببرها از گراز، الاغ، گوزن زرد ايراني و... استفاده مي‌كنند كه پيش‌بيني‌هاي لازم براي تغذيه مناسب انجام شده است و نكته مهم اين است كه اين كار تحت نظر يك موسسه بين‌المللي در حوزه جانوري و با مراقبت قطعي و جدي جانورشناسان ايراني و روسي انجام شده و در واقع از آنجا كه روسيه به عنوان يكي از كشورهاي پيشرو درحفاظت از زيستگاه‌هاست ايران براي اين‌كه زيستگاه ميانكاله را احيا كند، 5 سال مسووليت زيستگاه را به طرف روسي داده است.
به اين ترتيب ببرهاي روسي كه پس از ورود به باغ‌وحش ارم منتقل شده‌اند قرار است پس از يك تا يك ماه و نيم قرنطينه به زيستگاه ميانكاله منتقل شوند. البته به نظر مي‌رسد اين ببرها تا مدت‌ها در قفس باغ وحش ارم محصور بمانند چراكه مسوول پناهگاه حيات‌وحش ميانكاله با تاكيد بر اين‌كه فضاي مورد نياز ببرهاي سيبري تا 6 ماه آينده آماده مي‌شود، اعلام كرده با نصب سايبان، پنكه و كولر، هوا را خنك مي‌كنيم تا بتدريج ببر سيبري با شرايط ميانكاله خو بگيرد!

منبع: جام جم آنلاين