پروین اعتصامی....
پروین اعتصامی در ۲۵ اسفند ۱۲۸۵ خورشیدی در شهر تبریز به دنیا آمد. پدرش یوسف اعتصامی آشتیانی (اعتصام‌الملک) از سکنه شفت گیلان و اصالتاً آشتیانی بود و مادرش اختر فتوحی (درگذشتهٔ ۱۳۵۲) از اهالی آذربایجان بود. پروین تنها دختر خانواده بود و چهار برادر داشت.
اعتصام‌الملک، پدر پروین از نویسندگان و مبارزان دوران مشروطه بود.[نیازمند منبع] او در سال ۱۲۹۱ به همراه خانواده‌اش از رشت به تهران مهاجرت کرد؛ به همین خاطر پروین از کودکی با مشروطه‌خواهان و چهره‌های فرهنگی آشنا شد و ادبیات را در کنار پدر و استادانی چون دهخدا و ملک الشعرای بهار آموخت. در دوران کودکی، زبان‌های فارسی و عربی را زیر نظر معلمان خصوصی
در منزل و زبان انگلیسی را در مدرسه آمریکایی‌ها فراگرفت.
پروین در نوزده تیر ماه 1313 با پسر عموی خود ازدواج کرد و چهار ماه پس از عقد ازدواج به کرمانشاه به خانه شوهر رفت. شوهر پروین از افسران شهربانی و هنگام وصلت با او رئیس شهربانی در کرمانشاه بود. اخلاق نظامی او با روح لطیف و آزاده پروین مغایرت داشت. او که در خانه‌ای سرشار از مظاهر معنوی و ادبی و به دور از هر گونه آلودگی پرورش یافته بود پس از ازدواج ناگهان به خانه‌ای وارد شد که یک دم از بساط عیش و نوش خالی نبود و طبیعی است همراهی این دو طبع مخالف نمی‌توانست دوام یابد و سرانجام این ازدواج ناهمگون به جدایی کشید و پروین پس از دو ماه و نیم اقامت در خانه شوهر با گذشتن از کابین طلاق گرفت. با این همه او تلخی شکست را با خونسردی و متانت شگفت آوری تحمل کرد و تا پایان عمر از آن سخنی بر زبان نیاورد و شکایتی ننمود. در سالهای ۱۳۱۵ و ۱۳۱۶ در زمان ریاست دکتر عیسی صدیق بر دانشسرای عالی، پروین به عنوان مدیر کتابخانهٔ آن، مشغول به کار شد.
پروین به تشویق ملک‌الشعرای بهار در سال ۱۳۱۵ دیوان خود را منتشر کرد[۳]، ولی مرگ پدرش در دی ماه ۱۳۱۶ در سن ۶۳ سالگی، ضربه هولناک دیگری به روح حساس او وارد کرد که عمق آن را در مرثیه‌ای که در سوگ پدر سروده‌است، به خوبی می‌توان احساس کرد:
پدر آن تیشه که بر پای تو زد دست اجل
تیشه‌ای بود که شد باعث ویرانی من
پروین اعتصامی عاقبت در تاریخ ۱۵ فروردین ۱۳۲۰ در سن ۳۵ سالگی بر اثر ابتلا به بیماری حصبه در تهران درگذشت و در حرم فاطمه معصومه در قم در مقبرهٔ خانوادگی به خاک سپرده شد.یكی از معروف ترین آثار او كه هم اكنون در كتاب فارسی قرار دارد شعر بلبل و مور است. نام یکی از معشوقه های ایشان محسن کبیری بود که یکبار همدیگر را ملاقات کردند.
آثار
دیوان قصائد و مثنویات و تمیثلات و مقطعات
دیوان پروین، شامل ۲۴۸ قطعه شعر می‌باشد، که از آن میان ۶۵ قطعه به صورت مناظره است. اشعار پروین اعتصامی بیشتر در قالب قطعات ادبی است که مضامین اجتماعی را با دیدهٔ انتقادی به تصویر کشیده‌است.
اشعار او را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: دسته اول که به سبک خراسانی گفته شده و شامل اندرز و نصیحت است و بیشتر به اشعار ناصرخسرو شبیه‌است. دسته دوم اشعاری که به سبک عراقی گفته شده و بیشتر جنبه داستانی به ویژه از نوع مناظره دارد و به سبک شعر سعدی نزدیک است. این دسته از اشعار پروین شهرت بیشتری دارند.
نمونهٔ اشعار
بخشی اندک از آنچه که پروین در سوگ پدرش سروده‌است:
پدر آن تیشه که بر پای تو زد دست اجل
تیشه‌ای بود که شد باعــــث ویرانی من
یوسفت نام نهادند و به گــــرگــت دادند
مرگ گرگ تو شد ای یوسف کنعانی من
عضو جمعیّت حق گشتی و دیگر نــخوری
غـم تـنهایی و مـهجوری و حــــیرانی من
من کـه قـــــدر گـهر پاک تـــو مـی‌دانستم
ز چـه مـفقود شـدی؟ ای گــهر کـانی من
من که آب تو ز ســــرچشمهٔ دل مـی‌دادم
آب و رنگــت چه شد ای لالهٔ نعمانی من؟
من یکی مرغ غزلخوان تو بـودم، چه فتاد؟
که دگیـــر گــــوش نـداری به نواخوانی من
گنج خود خوانـدیَم و رفتی و بگـــــذاشتیَم
ای عجب! بعد تو با کیست نگهبانی من؟
بیست و پنجم اسفند‌ماه ۱۳۸۵، مطابق با یکصدمین سالروز تولّد
اختر فروزان چرخ ادب پروین اعتصامی‌ست.
دو بیت اول یکی از اشعار پروین:
ای گـــل تو ز جمعیّت گــــلزار چه دیــدی؟
جز سرزنش و بدسری خار چه دیدی؟
رفتی به چمن لیک قفس گشت نصیبت
غیر از قفس ای مرغ گرفتار چه دیدی؟
بیتی از سعدی که پروین در شعر فوق به آن با آرایهٔ تضمین اشاره می‌کند:
مــــرغان قفس را المی باشد و شوقـی
کـــان مرغ نداند که گــــرفتار نباشــــد
خانه پروین اعتصامی تبریز
( محل تولد و زندگی قبل از مهاجرت به تهران)
شماره ثبت ملی 18681 تاریخ ثبت 28/12/1385
استان آذربایجان شرقی ، شهر تبریز ، کوچه ساوجبلاغی ها
مشخصات: در سال 1387 توط سازمان میراث به مبلغ 4 میلیارد ریال تملک شد ، و دارای مساحتی حدود 1690 مترمربع که زیر بنای خانه 760 مترمربع در 2 طبقه و دارای 14 اتاق است.
نمای خانۀ پروین اعتصامی در تبریز
خانه پروین اعتصامی تهران
( محل زندگی قبل از ازدواج و بعد از طلاق)
استان تهران ، شهر تهران ، میدان بهارستان ، پایین تر از سه راه سرچشمه ، کوچه شهید علیزاده کمیلی (سر کوچه مسجد شیخ عبدالنبی است)
مشخصات: قدمت بنای خانه پروین اعتصامی به دوره پهلوی اول بازگشته و مشخصات معماری این دوره را با خود به همراه دارد و ملک متعلق به پدر پروین ، یوسف اعتصامی آشتیانی ( اعتصام الملک) و زمین خانه در محدوده املاك عباسقلی میرزا بوده است ، که در حال حاضر در اختیار خانواده آقای آداب می باشد . مساحت حدود 1000 مترمربع
آرامگاه پروین اعتصامی
استان قم ، شهر قم ، صحن حضرت معصومه (س)
پروین برای سنگ مزار خود نیز قطعه اندوهباری سروده که هم اکنون بر لوح نماینده مرقدش حک شده است:
اینکــــه خاک سیهش بالین است
اخــــتر چـــــرخ ادب پـرویـــــــن اســت
گـــــرچه جز تلخی ز ایـــام ندیـــــد
هرچه خواهی سخنش شیرین است
صاحب آنــــهمه گــــــــفتار امــــــروز
ســـائل فاتــــــحه و یــــاســــین است
دوستان به کـــــه ز وی یــــاد کـــنند
دل بــی دوست دلی غمگــــین است
خاک در دیده بسی جان فرساست
سنگ بر سینه بسی سنگین است
بیند این بـــستر و عــــبرت گــــــیرد
هر کــــه را چشم حقیقت بین است
هر کـــه باشی و ز هر جــا برســی
آخـــرین منـــــزل هستی ایــــن اسـت
آدمی هـــر چه توانگـــــــر باشــــــد
چون بدین نقطه رسید مسکین است
آرامگاه پروین اعتصامی در قم
آرامگاه پروین اعتصامی در قم
سخن آخر
عمر پروین بسیار کوتاه بود، کمتر زنی از میان سخنگویان ، اقبالی همچون پروین داشت که در دورانی این چنین کوتاه شهرتی فراگیر داشته باشد. پنجاه سال و اندی است که از درگذشت این شاعره بنام می گذرد و همگان اشعار پروین را می خوانند و وی را ستایش می کنند و بسیاری از ابیات آن بصورت ضرب المثل به زبان خاص و عام جاری گشته است.
استاد بهار در مورد اشعار وی می گویند :" پروین در قصاید خود پس از بیانات حکیمانه و عارفانه روح انسان را به سوی سعی و عمل امید، حیات، اغتنام وقت، کسب کمال، همت، اقدام نیکبختی و فضیلت سوق می دهد. "
سرانجام آنکه او دیوان خوبی و پاکی است .
پروین اعتصامی بزرگترین شاعر زن ایرانی
منبع : ویکی پدیا - دانشنامه رشد