[زکریا فتاحی]

استاد محمد ماملی با استادان بزرگ کرد مثل استادان هیمن ٬ ههﮋار ٬محمد قاضی ٬علی مردان٬ تاهیر توفیق ٬ ملا حسین عبدالله زاده و ناصر رزازی و .... همنشین وبا بسیاری از انها اواز با ارزش گذاشته است یکی از این نشست ها که حالا به صورت تصویری باقی مانده با استاد هیمن موکریانی است که استاد هیمن شعر میخواند واستاد ماملی به خوانندگی مشغول است در این مجلس دو نوازنده معروف کردستان که ساکن شهر مهاباد هستند حضور دارند استاد اسماعیل شاهی با ساز قانون و استاد جعفر مینایی با ساز ویلن مشغول هستند.

استاد محمد ماملی در صداو سیمای تبریز و در کرمانشان و همچنین در مهاباد که همیشه و محل سکونتش انجا بوده بیشتر اهنگها را انجا اجرا کرده است از موزیک زنهای استاد میتوان استادان : محمد تارزن (ترک بوده) علی کمانچه زن (ترک بوده) اسلام کمانچه زن (ترک بوده) جعفر مینایی(استاد ویلن) اسماعیل شاهی (استاد قانون) محمد دانش (عود) محمد ناهید (تار) جعفر امینی (ضرب) علی جافری (سنتور) رشید فیضی نﮋاد (ویلون) را نام برد که بسیاری از انها حالا در کردستان مشغول کار هنری هستند.
استاد سعید پدر استاد ماملی دو زن داشته به اسمهای حبیبه و خه زال که خه زال خانم مادر استاد محمد بوده است.
استاد سعید ماملی در سال 1974 زایینی (1326 هه تاوی) در شهر سابلاغ(مهاباد) دنیا را وداع گفت .

اقا حسین برادر بزرگ استاد محمد و اقا هاشم برادر کوچک استاد محمد در سال 1326 به مدت کوتاهی بعد از پدرشان از دنیا رفتند.
اولین بارکه استاد محمدماملی به درگاه هنری پا گذاشت برعکس ان نظرهایی که هست تقریبا میتوان گفت اهنگ لاوه هه ی لاوه است .

استاد محمد در کاری هنری که در مهاباد اجرا شد جزاستاد ماملی استادانی چون عزیز شاهرخ استاد ملا حسین عبدالله زاده شرکت و موزیک زنانی چون محمد تارزن و علی کمانچه زن و خانباغی و قاله مه ره شرکت داشتند که مورد استقبال تمام مردم کردستان بود.
استاد ماملی از صدای استادانی مثل استاد علی مردان و استادحسن جزاوری و استاد تاهیر توفیق را خیلی دوست داشت.
استاد محمد شعر استادانی چون استاد گوران و استاد وفایی و استاد هه ﮋار و استاد پیرمرد و مولوی را خیلی به دل داشته است.
استاد محمد ماملی به طوری محبوب و دلنشین بود که همه ی مردم کردستان وی را دوست داشتند وی هیمیشه در میان مردم کردستان بود و هیچ وقتی از انها دور نشد استاد چند باری به عراق به شهرهای سلیمانیه و هه ولیر سفر کرد و چندین اهنگ را در انجا اجرا کرد .
چندین اهنگ از طرف استاد محمد برای کارها و بلاهایی که به سرش امده گفته شده اهنگهایی مانند : زمزیران ٬ کوچی سوور ٬ مینا ٬ ره عنا ٬ مریم سابلاغی ٬ زمانه و... که مهمی این اهنگها خودش نیاز به نوشتن کتابی دارد.
استاد محمد در سال 1342 در سلیمانیه در بالای چنار چندین اهنگ بزرگ وزیبا را به ضبط رساند تعدادی از این اهنگها از این قبیل اند : ئایشیلی ٬ داینی تو داینی ٬ شیرین ته شی ده ریسی ٬ نازی شه و ٬ ته حا له و ریزه ی خالانه و...
استاد ملا حسین عبدالله زاده مهابادی به مدت 30 سال بااستاد محمد همدم و یکی از دوستان نزدیک وی بوده که استاد حسین تمام سن و عمر خود را در گذراندن در کنار مردم کردستان در مراسم شادی و عروسی در منطقه موکریان گذرانده است .

دو پسر استاد محمد ماملی به نام های چیا وچالاک که حالا به خاطر مسائل سیاسی نمیتوانند به ایران و شهر خودشان مهاباد باز گردند به خوانندگی مشغول هستند واز هنرمندان مشهوربه حساب می ایند میتوان گفت که خانواده ماملی چه در زمینه موسیقی چه در زمینه خوانندگی همگی هنرمند هستند و بودند که از انها پدر استاد محمد ماملی پسران استاد ماملی برادراستاد ماملی برادر زاده استاد ماملی و خیلی دیگر را میتوان نام برد که در زمینه فلکلور کردی مشغول هستند هنر در خانواده ماملی به طوری ارثی بوده و خدمتی که انها به هنر کردی کردند هیچ کسی نکرده است .

هنرمند محمد ماملی از خوانندگان مشهور وطراز اول موسیقی کردی به حساب می آید. از هنرمند محمد ماملی 2000 آواز همچون میراثی گرانبها برای ما به جای مانده است . امید است نسل امروز از این آرشیو زیبا به بهترین نحو ممکن استفاده نمایند. که حدود 1000 آواز به صورت صوتی و چند دی وی دی تصویری و نیمی از باقیمانده به صورت کاست و گرامافون وچندی از اوازهای او پیدا نمیشوند و در دست نیستند که به صورت شعر بعضی در دفترها و کتابهای خودش باقیمانده است وچندی از انها به چاپ رسیده است .

ماملی در اواخر عمر از مریضی آلزایمر رنج می برد و از فعالیت هنری محروم بود.
خواننده بزرگ کرد محمد ماملی در روز سه شنبه 13 ژانویه 1999 در سن 74 سالگی درگذشت .

مراسم تشییع پیكر او در میان حضور پر شور مردم كردستان به با شكوهی انجام شد بطوریكه خیلی ها این مراسم را بی سابقه می دانند و این نشانه محبوبیت این بلبل مهابادی می باشد.

در مراسم و مجلس ترحیم که در روزهای 4و 5 و6 بهمن ماه 1377 هجری شمسی انجام شد احمد قاضی گفت کدام یک از ما هست که اگرآهنگ های ماملی را شنیده باشیم با صدای خوب یا بد خودمان , فقط برای یک بار هم که شده آنرا برای خودمان زمزمه نکرده باشیم و اینجوری در دل ومغز مردم جای گرفت چه کسی از پس این کار برمی آید به جز استاد محمد ماملی.









از اونجایی که سرعت اینترنت خونم خیلی کمه، ویدیویی که آخرین دقایق زندگی استاد و تلاش های بی نتیجه خانواده اش در بازگردانی استاد به حیات و همچنین مراسم تشییع این استاد فرازنه میباشد رو براتون آپلود می کنم.

در ضمن اجرای استاد ماملی که همراه استاد هیمن می باشد را هم حتما براتون آپلود می کنم(حدود یک ساعته) واقعا محشر بود.

فقط امیدوارم که سوم مهر وقتی به دانشگاه میرم کوروش یادم بندازه که آپلودشون کنم.