[ابریشم]

تعزيه و ارزش هاي تشيع

سوگواري ها به عنوان شعائر شعورآفرين ، در احياي فضايل و روي آوردن مردم به درستي ها مؤثرند و سنّت عزاداري مي تواند از ارزش هايي كه رسول اكرم (ص) و جانشينان راستين او براي استواري و گسترش آنها اهتمام ورزيده اند ، صيانت كنند . در اين رسم ديني همچون ديگر آداب مذهبي، بايد احكام الهي مراعات شود و مردم با روي آوردن به نمايش هاي مذهبي عاشورا بايد دين شناس تر از گذشته شوند و روح معنويت در آنان احيا گردد و مجالس سوگواري در هر شيوه اي كه به اجرا درمي آيد، تنها موقعي موجب خشنودي خداوند است كه در حدود بندگي خداوند به انجام برسد و مشتمل بر دروغ و حرامي نباشد و از تحريفات و خرافات دور گردد . چنين مراسمي با آن جنبه هاي مقدسي كه دارد، مي تواند در پرورش هاي اخلاقي مردم مؤثر باشد و بر سلامت افراد اجتماع بيفزايد و هرگاه غير از اين باشد، بايد آفات آن را شناخت و نسبت به پيرايش آنها اقدام نمود.
همان گونه كه وظيفه شيعيان زنده نگاه داشتن عاشوراست ، بر آنان فرض است كه سنّت هاي آن را از مجرايي صحيح و منطبق بر شئونات اسلامي اجرا كنند و نبايد اجازه دهند اين سنّت معطر به عطر عترت و عاشورا از آرمان هاي اصيل حماسه آفرينان كربلا فاصله گيرد و با مفاهيم و اعتقادات اسلامي در تباين باشد. تعزيه بايد شعله محبت اهل بيت را در دل هاي تماشاگران به گونه اي زنده كند كه مردم همنوا با زندگي عملي ستارگان درخشان آسمان امامت و ولايت، برنامه زندگي فردي و اجتماعي خود را تنظيم نمايند و به فضايل روي آورده و از رذايل پرهيز كنند .
چون تعزيه هنري مذهبي است ، بايد عنصري سازنده از انديشه اسلامي در آن نهفته باشد و حقيقتي زنده و پويا را نويد دهد و بر معرفت و بصيرت حاضران در مجلس نسبت به فرهنگ عاشورا بيفزايد. هيجان هاي مردم نيز طي اين برنامه ها بايد به سوي حقايق ناب سوق داده شود و خون آنان براي حفظ مقاصد اسلام و پاسداري از مكتب تشيع به جوش آيد. اين تصور غلط است كه اگر سنتي قيافه مذهبي دارد، پسنديده بوده و متضمن اجر و ثواب است، اگرچه روح دين و آورنده آيين اسلام از آن نفرت داشته باشد. برخي از دست اندركاران عزاداري هاي محرم ذكر كرده اند كه وقتي تشريفاتي نام مقدس امام حسين (ع) را داشته باشد، موجب سربلندي دنيا و آخرت است، هر چند آن مراسم آلوده به خرافات و تحريفات باشد و خاطر امام را به دليل كژ روي هايي كه دارد برنجاند و آن روح قدسي را در فشار قرار دهد. استاد شهيد مطهري از روند آغشته به تحريف تعزيه ها برآشفته و به شدت چنين مراسمي را كه از فرهنگ و فضيلت حسيني دور باشد، مورد انتقاد قرار داده است:« ... گريستن بر امام حسين (ع) كار خوبي است و بايد گريست. به چه وسيله بگريانيم؛ به هر وسيله كه شد؟ هدف كه مقدس است، وسيله هرچه شد، شد. اگر تعزيه درآورديم يك تعزيه اهانت آور . همين قدر كه اشك جاري شد، اشكال ندارد! شيپور بزنيم. طبل بزنيم. معصيت كاري بكنيم. به بدن مرد لباس زن بپوشانيم. عروسي قاسم درست كنيم. جعل كنيم. تحريف كنيم! ... در نتيجه افرادي دست به جعل و تحريف زدند كه انسان تعجب مي كند... .» [33]
امام حسين(ع) در واقعه كربلا نيز انساني است در اوج عظمت و همان شكيبايي است كه حتي كلمه اي برخلاف سير طبيعي هدايت قرآني از دهان مباركش خارج نمي شود و قول، رفتار و تصميم گيري هاي آن امام براي پيروانش حكم قانون و سنتي مسلم را دارد و امام در تمامي شرايط و لحظه ها در نظر و عمل شخصيتي جامع است . در همان لحظات مصيبت بار كربلا كه حوادث ناگوار رخ مي دهد، شخصيت امام از حقيقت ، آرامش و صلابت موج مي زند و از هرگونه قباحتي ، مبراست . حتي نسبت به دشمنان به دليل غوطه خوردن آنان در گرداب ضلالت تأسف مي خورد و مي كوشد تا آنها را به سوي مسير رستگاري كه همان راه فطرت دروني انسان هاست، رهنمون سازد . اما در برخي مضامين شبيه خواني امام به گونه اي معرفي مي شود كه شايسته شأن آن وجود ملكوتي نمي باشد و متأسفانه صحنه هاي شكوهمند و حماسي كربلا به صورت ذلت آور و منحرف به نمايش گذاشته مي شود و امام به صورت انساني معرفي مي گردد كه به دليل برخي رخدادهاي ناگوار، شكيبايي خود را از دست داده و از نفله شدن خود و يارانش در رنج به سر مي برد ؛ ولي چون فلك غدار سرنوشتي محتوم را برايش ترسيم كرده است، تن به حوادث مي دهد تا با كشته شدن و اسارت اهل بيتش، گناهكاران را از عذاب دوزخ نجات دهد و در واقع فداي امت گنهكار شود؟![34]
آيا غم انگيز نيست كه خاطره هاي حيات آفرين دشت نينوا را كه بر كالبدهاي اجتماعات فرو رفته در خواب غفلت و ملت هاي ستمديده، روح آزادگي مي دمد و حوادثي كه در آن سرزمين عدل و آزادي واقع شد هريك عالي ترين درس عزت و فضيلت به جهان انسانيت مي دهد، به صورت مبتذل و ذلت آوري ياد كنيم و به بهانه زبان حال از قول سالار شهيدان بخوانيم كه: شدم راضي كه زينب خوار گردد!؟ . [35]