5. اختصار
تذکر باید مفید و مختصر باشد و در چند کلمه گویا و شفاف امر و نهی دینی به گنهکار ابلاغ شود مثلا به کسی که با بوق های نابهنگام خود دیگران را می ترساند و یا با سرعت بیش از حد خود عابران پیاده را به وحشت می اندازد با استفاده از کمترین فرصت بگوییم : ترساندن دیگران حذام است . بله در برخی موارد که امکان و زمینه و شرایط توضیح لازم و مفید وجود دارد اختصار لازم نیست .
6. اعتدال
کلمات و جمله بندی های امر و نهی دینی باید از هرگونه افراط و تفریط و بزرگ و کوچک کردن گناه به دور باشد، مکروه را حرام جلوه ندهیم ، معصیت کوچک را معصیت کبیره معرفی نکنیم و معصیت بزرگ را گناه کوچک نشان ندهیم و خلاصه بدی و زشتی و قبح گناه را به همان اندازه که در شرع اسلام وارد شده است بیان کنیم نه کم نه زیاد .
7. سلامت
الفاظ و جمله های تذکر باید سالم و صالح باشد و از آفاتی چون نیش زدن ، تحقیر توهین و فحش و هرگونه بدگویی دیگران برکنار باشد تا وظیفه ی دینی انجام گیرد و آمر به معروف در حرکات اصلاحی خود پیروز شود
امیرالمومنین (ع)فرمود :
کسی که سخنش نیکو باشد پیروزی در پیش روی اوست .
سخنان آفتمند تاثیری ندارند و چه بسا جز گناهان به حساب آیند و با گناه نمیشود خدا را اطاعت کرد و گناهکاری را هدایت کنیم بلکه سخنان آفتمند می توانند گنهکار را در موضع بدتری قرار دهند .
تذکر دهنده اگر چه از گناه و گنهکار ناراحت است اما نباید برای خنک کردن دل خود توهین کند و ناسزا گوید زیرا ما به دنبال اصلاح دیگران هستیم ونه خنک کردن دل خود . دل مومن در آخرت خنک خواهد شد و این تقدیری است که رقم خورده است .
8. عطوفت
کلمات مورد استفاده در امر و نهی دینی باید به مهربانی آراسته باشند استفاده از کلماتی نظیر برادرم، خواهرم و امثال آنکه نماد عطوفت و نزدیکی با مخاطب است . امر و نهی کننده را به امر و نهی شونده نزدیک می سازند و این نزدیکی میزان پذیرش را بالاتر می بردند.
ادبیات امر به معروف می تواند به نوعی با مهربانی همراه باشد البته لحاظ این ویژگی همیشگی نیست و گاهی غلظت و درشتی واجب می گردد اما اصل بر این است که در ارشاد دیگران مهربان باشیم و بدی های آنها را با خوبی پاسخ دهیم مبادا بدی آنها ما را به بدی بکشاند که کار الهی ما را ضعیف خواهد کرد. رفتار خوب ما در برابر بدی های دیگران تکانی روحی به آنهاست ضمن اینکه پاداش بزرگی را برای تذکر دهنده به همراه دارد.
مردی به پیامبر-ص عرض کرد:
یا رسول الله من اقوامی دارم که با آنها صله ارحام می کنم اما آنها با من قطع رابطه کردهاند من به آنها احسان می کنم اما آنها با من بد رفتاری می کنند، من بر بدیهای آنها حلم میورزم اما آنها بر من جهالت میکنند. حضرت فرمود: اگر آنگونه باشی که می گویی گویا رنج و ناراحتی که از برخورد خوب تو به آنها می رسد دردناکتر است و تا تو در چنین حالی باشی خداوند پشتیبان تو خواهد بود.
|