احمد بن موسي بن جعفر(ع)، از فرزندان امام موسي کاظم(ع) معروف به "سيد السادات" و "شاه چراغ" است. وي از شخصيتهاي عالي مقام و جليل القدر و پرهيزکار بود.(1)
آگاهي درباره زندگي وي بسيار اندک و برخي از مقاطع زندگي او مبهم و در منابع جز به بعضي از قسمتهاي زندگي او پرداخته نشده است.در خصوص رابطه احمد با پدرش اين اندازه آوردهاند که امام کاظم(ع) او را دوست داشت و ملکي از خود را بدو بخشيد و او را به بخشندگي و دليري ستود.(2)
مورخان گزارش دادهاند که پس از شهادت امام کاظم(ع)، مردم مدينه به لحاظ شخصيتي که احمد داشت، به در خانه او رفته و با وي بيعت کردند و او پيشاپيش جمعيت به مسجد پيغمبر رفت و خطبهاي خواند و به مردم گفت: "اي کساني که با من بيعت نمودهايد! بدانيد که من خودم با برادرم علي (علي بن موسي الرضا(ع)) بيعت کردهام و او واجب الاطاعة است. بر من و شما است که از او اطاعت کنيم". سپس از منبر پايين آمده و به اتفاق همه مردم به در خانه برادرش رفته و با حضرت بيعت کردند.(3)
درباره آمدن احمد بن موسي(ع) به ايران و انگيزه او گزارشهاي گوناگون وجود دارد و اين قسمت از زندگي وي فاقد شفافيت است. برخي عقيده دارند. احمد در بغداد ساکن بود و آن گاه که خبر شهادت و در گذشت ناگهاني امام رضا(ع) را شنيد، شديداً ناراحت شد و گريه نمود. آن گاه با همراهاني بسيار (حدود سه هزار نفر) به خون خواهي و انتقام از مأمون خروج کرد و روي به ايران نهاد. بر پايه اين گزارش او در قم و ري با سپاهيان مأمون جنگيد و سرانجام به خراسان آمد و در جايي نزديک اسفراين طي جنگ با لشکريان مأمون کشته شد.
بعضي ديگر باور دارند که احمد پيش از درگذشت امام رضا(ع) و مقارن با ولايت عهدي او همراه جماعتي قصد ايران کرده تا به برادرش ملحق شود. بر اساس اين گزارش حرکت او به طرف فارس بود. اين گزارش نيز به صورتهاي گوناگون بيان شده است. برخي آوردهاند که عامل مأمون در نزديکي شيراز با او جنگيد. هنگامي که ياران احمد شنيدند امام رضا(ع) وفات يافته است، متفرق شدند و به سوي شيراز رفتند. مورّخان در خصوص شهادت و يا وفات و محل دفن احمد بن موسي نيز اختلاف دارند.
اين اختلاف مبتني بر آن است که وي به اسفراين رفته و در آن جا به شهادت رسيده و يا در شيراز وفات يافته و يا به شهادت رسيده است. برخي عقيده دارند وي در اسفراين به شهادت رسيد و در همان جا دفن شد و زيارتگاه او همان جا است. بر اين اساس قبر احمد در اسفراين و يا مکانهاي ديگر بوده و آرامگاه شيراز مربوط به احمد بن موسي نيست.(4) برخي ديگر باورد دارند که احمد بن موسي در شيراز در جنگ با عامل مأمون شهيد شد و يا اين که در شيراز مخفي شد و بعد وفات نمود و در همان جا دفن گرديد.(5) امين بعد از گزارش آناني که محل دفن احمد را اسفراين و يا مکان ديگر مي داند، مي نويسد: "... و هذا غريب مخالف للمشهور من ان مشهده شيراز...".(6)
حقيقت امر آن است که به طور قاطع نميتوان گفت قبر وي در کجا است، ولي شواهد و قرائن ديدگاه آناني را که قايل هستند شيراز محل دفن احمد مي باشد، تأييد ميکند و مشهور همين است. محسن امين بعد از بيان عقيده آناني که محل دفن احمد بن موسي را در اسفراين و يا مکان ديگر مي دانند، مي نويسد: اين عقيده بعيد و مخالف با عقيده مشهور است که محل شهادت و قبر او شيراز مي باشد.(6) تاريخ وفات احمد بن موسي دقيقاً معلوم نيست، ولي برخي تاريخ وفات را حدود 203 که همزمان با شهادت امام هشتم(ع) است ذکر نمودهاند.(7
__________________
ای بنده تو سخت بی وفایی ، از لطف به سوی ما نیایی
هرگه که ترا دهیم دردی ، نالان شوی و به سویم ایی
هر دم که ترا دهم شفایی ، یاغی شوی و دگر نیایی . . . ای بنده تو سخت بیوفایی ...
ویرایش توسط رزیتا : 01-22-2012 در ساعت 10:40 PM
|