[دانه کولانه]

بسیار سپاسگزارم از تمامی دوستان من ضرب المثلهای خوبی بلد هستم اما هیچ وقت مثل شما خوب یادم نمیاد که بنویسمش
دستتون درد نکنه .


ضرل المثلهای زیر رو که مهرگان گرامی نوشته بود اکثرشون رو خودشون و رزیتا خانم گرامی درست جواب داده اند منم چندتاشو اگه بلد باشم میگم .

نوشته اصلی توسط مهرگان

ضرب المثل های فقط کرمانشاهی

46.نه کــــُـــنه نزیک وه آوان
نه وه وی (عروس) نزیک وه باوان


باید از یه بزرگتر پرسید که دقیقا چه مواقعی کاربرد داره اما معنیش رو بذارید اینطور استنباط کنیم که " کنه " که منظور مشک آب هست اگر در از آب باشه چی میشه ؟ هر بلایی سرش بیاد قراره همون بلا سر عروسی که از خانواده ی پدریش دور باشه بیاد

یه توضیح اضافه که در کنار کنه کلمه ی دیگری به اسم هه-وانه (هوانه) داریم که فارسیش میشه انبان یا انبانه

که هوانه رشه یا انبانه بورینه کنایه از چیزیه که هر چیزی توش پیدا میشه مثل کیف دستی خانوم ها !!!!! که از شیر شتر تا جون ادمیزاد توش پیدا میشه و ماموستا هژار شاعر ادیب محقق مترجم و لغتنامه نویس بزرگ کرد نام فرهنگ کردی خودش رو "هه نبانه بورینه" گذاشته یعنی کتابی که هر چیزی توشه

توضیحی در مورد لغت باوان :

باوان به معنی خانه ی پدری یه عروس هست که بعد از مدتی بر میگرده به خونه پدریش پیش پدر مادر و خانواده ش

اصطلاحی که به کار میره اینه :

فلانی برو باوان بوه-سو ( فلانی به-ره-و باوان بوه-سو ) یعنی فلانی رفته خونه پدرش مادرش (نه از قهر . بلکه برای سر زدن)

در فرهنگ کردی و مردم منطقه اولین دفعه ای که یک خانم به نزد خانواده خود برگرده یک اتفاق خاص و مهم تلقی میشه .

47.وه مشتیگ آو کفیده مــَــله

57 ) ضرب المثل مشابه : وه رمه-ی مشکه کفیده هلپرکه .

با یک مشت آب هم شروع به شنا کردن میکند .

ضرب المثل با قرابت معنایی : شناگر ماهریه اما آب گیرش نیفتاده .

فکر میکنم این ضرب المثل کاربرد متعددی میتونه داشته باشه و چند موضوع رو میتونه پوشش بده :

یه معنا میتونه این باشه که طرف نخورده مسته و نزده میرقصه

اهل شناست تنها کافیه کمی آب گیرش بیفته . اب اینجا منظور موقعیته .

با تاکید بر بودن یه قابلیت و پتانسیل در شخص و بارور شدن اون در صورت تحقق شرایط .

معنی دوم این هست که طرف یه ادم سو استفاده گر و فرصت طلبه کافیه تنها یه خرده شرایطی پیش بیاد تا هر چه سریعتر از اب گل الود واسه خودش کوسه ماهی صید کنه !

معنای سوم هم این هست که طرف الکی خوشه بی خودی دل خوشی داره تا اتفاقی میفته سریع برای خودش هزار برنامه ریزی و هوس میکنه .

البته در تمامی معانی فوق یه سری چیزای مشترک وجود داره که اصل معنی همون قسمت مشترکشه .

در ضرب المثل فارسی طرف شناگر ماهریه اگر آب گیرش بیفته تاکید بر خباثت ذاتی نهفته ی یک شخصه که هنوز شرایط بروز پیدا نکرده و در مورد کسایی به کار برده میشه که در ظاهر اروم و موجه هستند و ممکنه کسانی که اشنایی با هاش ندارند فکر کنند چقدر موقر و اروم و موجه است اما کسی که میشناسش چه جانوریه ! میگه نه بابا فلانی شناگر ماهریه فقط آب گیرش نیفتاده یعنی وایسین شرایطش پیش بیاد خواهید فهمید که چه مارمولکیه ! .

48.پاییزه برا ! پاره که دوس و امسال آشنا !

همونطور که رزیتا خانم گفت این همون پارسال دوست امسال اشنا ی هست که معناش واضحه اما اینقسمت پاییزه برا دقیقا نمیدونم چی باید باشه ولی فکر میکنم بی ارتباط نیست با اینکه تابستون فصل برداشت محصولات و زراعت هست و افراد پول بیشتری در دست دارند و در پاییز که فصل کاشت هست باید پولها رو خرج تخم و بذر کنند و اساسا ابتدای فصل کشاورزی و کارهای سخت و طاقت فرساش پایئزه

پس میتونیم اینطور نتیجه بگیریم که تا وقتی که فصل پول بود دوستم بودی الان که فصل کار و سختیه و باید کمکم کنی دیگه دوستم نیستی و یه پله از من دور شدی (تبدیل دوست به آشنا )

49. ورسیِ خدا وه که س سیر نیوود !

شاید منظور اینه که کسی که گدا صفت باشه هیچ وقت دست از گداصفتیش بر نمیداره و تا اخر عمرش گدا خواهد بود .

هلاورده قشنگ بود

هلاورده که قطعا همه ی فرزندان ده ها بار از ماماناشون شنیده اند

معنای لغویش اینه که هر چیزی که هل اورده شود یعنی بالا اوردن (استفراغ)

ما اصطلاح زوخاو هلرژاندن رو داریم . کسی که زوخاو هل ارژینیت یعنی داره با بغض و نفرت خاصی زحم ها و درد های دفن شده در دل و وجودش رو بازگو مرور میکنه و نفسهای ممتد و طولانی و سردی از حسرت میکشه بنابراین میشه گفت اون حرفها و نفس ها زوخاو تعبیر میشن که داری پسشون میدی . هلاورده هم احتمالا یه جورایی همینه .

قـُــزُ لمه (ghozolma) شنیدین؟ یا ghozolmikh

اره شنیدم اما دقیقا چی هست رو نمیدونم ولی کاربردش مثل گفتن :

کوفت زهر مار ساکت خفه شو هست .

درده باریکه !
سنان ! (از نوع سرد!)
لاو لو بریا


49. وه بیوچگ خطا، وه گوره عطا

رزیتا خانم فرمودند .

50.لش ساقی و پادشایه تی

در تحمید سلامتی سخن گفته که بالاترین نعمت سلامتیه کسی که سلامته انگار پادشاهه . ساق به معنای سلامت و درست هست .

51.وه زمسان شه ویگ، وه پیران ته ویگ

این ضرب المثل به ضعف و شکنندگی سالمندان و کهنسالان اشاره داره که بدن ضعیفی دارند و راحت میتوانند مورد مخاطره قرار بگیرند

یه جوان اگه تب هم بکنه لزوما اتفاقی براش نمیفته اما اگر یه شخص پیر باشه حتی میتوان نگرانش بود بنابراین با گفتن این ضرب المثل میشه گفت که به طرف مقابلت داری میگی که پیرها حساس و شکننده هستند زیاد مسائل رو ساده نگیرید و حسابی مراقبشون باش

اما مهرگان توضیح بده برامون که دقیقا ارتباط زمستان و شب چیه اینجا

ایا منظور اینه که پیرها ممکنه با یه تب تموم بشه عمرشون و زمستون هم خاصیتش اینه که گاهی شب که میخوابی زمستونه و سرد ولی صب که پا میشی دیگه هوا گرم و روبه بهاری شدن داره میره ؟


52. وه هه ر هه وریگ، واران نیه واری

هر ابری بارون نداره . مشخصه یعنی چی . نه هر آنکه چهره بر افروخت دلبری داند ...

53. مال نخوه رم، ارا بخوه رم (آدم خسیس خودش نمیخوره، دیگران میان میخورنش !(؟))

توضیح ارائه شده ی مهرگان درسته با تاکید بیشتر بر اینکه مثلا پدری که یک عمر زحمت میکشه و اصلا به خودش نمیرسه و مدام پولها رو جمع میکنه تا اخر پسرش میاد میخورش و به اون میرسه که هیچ زحمتی هم نکشیده ...

54. فس فس پالوان، قسه گه و ری مال ویران

مهرگان بگوید (یا کلا همه ی دوستان)

55. دز وه تیه ریکه شو نیه ترسی

دزد از شب تاریک نمیرسد ! . دزد از شب روشن میترسه ! از مهتاب شبها میترسد و من و شما از شبهای مهتابی لذت میبریم در حالی که از شبهای تاریک میترسیم

کارکرد ما و اقا دزده خب فرق میکنه ! .

استفاده ش که دیگه حتما مشخصه براتون چیه .

(توضیحات ضرب امثلهای فوق رو زیر همونا در بالا ارائه کرده ام بنگرید)

56. مال و مال خاون حرامه (درست ترش اینه : مال له خاون مال حرامه)

ضرب المثل چراغی که به خانه رواست به مسجد حرامه رو در نظر بگیرید
این ضرب المثل در نقد شرایطیه که در اون "مال و خاون مال حرامه" گفته شده
یعنی درست نیست که مال از صاحب مال منع شده باشد چراغی که مال خونه س دیگه نباید مسجد باشه
مال متعلق با صاحب ماله چرا به ایشان حرامش کرده اید ؟ این ضرب المثل شماره 56 رو هم به خاطر نقد میگن یه بار اعتراضی داره ...






مرسی مهبا خانم بابت ضرب المثلت


این قسمت برام جالبه :

الان ته تر و مه تر ویران بیو

ما میگیم اتر و متر . نمیدونم چیه اما یه ضرب المثل داریم :


58 ) اتر و متر یک له یک بدتر (یعنی این از اون بدتر اون از این بدتر )
یا ضرب المثل مشابه میگیم


59 ) ایه خاسه کاک الیاسه ! یعنی مثل ما گفتیم کاک الیاس بهتره حالا میبینیم این از همه بدتره ولی اینکه خود اتر و متر چی هستند نمیدونم چیه
کسی میدونه ؟