[افسون 13]

تاریخچه مصرف نوشیدنیهای گرم و سرد

نوشیدنی گرم میل می‌كنید یا سرد؟

همانطور كه می‌ دانید نوشیدنیها از جایگاه بسیار مهمی در برنامه غذایی روزانه افراد برخوردارند و علاوه بر نقش بسیار مهمی كه در تأمین آب مورد نیاز بدن ایفا می‌كنند ، برخی از انواع نوشیدنیها به ویژه نوشیدنیهای گرم مانند چای ، قهوه ، نسكافه و شكلات داغ می‌تواند نقش بسیار مهمی در كاهش خستگی روزانه افراد داشته باشد .

علی ‌رغم اینكه در بسیاری از كشورها و به ویژه كشورهای اروپایی بهترین نوشیدنی برای وعده غذایی صبحانه آبمیوه است ، اما امروزه در اغلب كشورهای دنیا چای یا قهوه در وعده‌های غذایی صبحانه مصرف می‌شود و این در حالی است كه نوشیدنی‌های گرم ازجمله نوشیدنی‌هایی هستند كه نوشیدن آنها در بین وعده‌های غذایی اصلی در طول روز برای رفع خستگی ناشی از انجام فعالیتهای روزانه مورد توجه است .

برخلاف آنچه تصور می‌شود در اغلب كشورها و حتی كشورهای اروپایی و آمریكایی نوشیدن چای در میان وعده‌های غذایی روزانه به نوشیدن قهوه ارجحیت دارد اگرچه در این كشورها قهوه در وعده غذایی صبحگاهی از ارزش بسیار زیادی برخوردار است . كشورهای آمریكا ، آلمان و فنلاند به ترتیب بیشترین مصرف قهوه را در سطح جهان دارند . البته قهوه ، نوشیدنی‌ای است كه در كشور كانادا و همچنین دیگر كشورهای اروپایی هم طرفداران زیادی دارد . در فرانسه نیز نوشیدن قهوه از جایگاه خاصی آن هم در میان وعده غذایی عصرانه افراد برخوردار است تا جایی كه بسیاری از خانواده‌ها دوستان و اقوام را برای این میان ‌وعده دعوت می‌كنند و با قهوه و كیک از آنها پذیرایی می‌كنند .

نسكافه كه نوشیدن آن در برخی كشورها و ازجمله ایران نیز مورد توجه قرار گرفته است در حقیقت نوعی قهوه فوری است كه در آب یا شیر قابل حل است . از آنجایی كه این نوع قهوه به روشی متفاوت از روش تهیه انواع مختلف قهوه تولید می‌شود از نظر طعم و مزه با آنها متفاوت خواهد بود و از این رو علی ‌رغم اینكه در برخی از كشورها نسكافه جایگزین قهوه با طعم واقعی شده است برخی اصلاً علاقه‌ای به نوشیدن نسكافه ندارند و بر این باورند كه این نوشیدنی ، نوعی نوشیدنی متفاوت بوده و اصلاً قهوه نیست . با توجه به این كه شركت نستله اولین شركتی بود كه بسته ‌بندیهای حاوی پودر قهوه فوری را وارد بازار كرد ، با این حال به عنوان اولین تولید كننده نسكافه در سطح دنیا شناخته شده است و از آنجایی كه ایرانیها بیش از دیگر كشورها از این نوشیدنی استقبال كرده‌اند ایرانیهای قهوه نوش را مخترعان اصلی نسكافه می‌دانند .

شكلات داغ یا شیر كاكائو نیز ازجمله دیگر نوشیدنیهای گرم است كه از شیر، شكلات و شكر تهیه می‌شود و امروزه نوشیدن آن در بسیاری از كشورها مورد توجه قرار گرفته است . آمریكاییها نخستین افرادی بودند كه این نوشیدنی را از كاكائو ، آب و كمی ادویه تهیه می‌كردند . نخستین بار اسپانیایی‌ها با این نوشیدنی‌ آشنا شدند ، اما چون طرز تهیه آن را مخفی نگه داشته بودند سالهای زیادی طول كشید تا این نوع نوشیدنی در میان اروپاییها رواج یافت . در گذشته این نوشیدنی را از شكلات ، آب داغ و فلفل تهیه می‌كردند و به تدریج برای بهبود طعم آن مقداری شكر هم به آن اضافه شد تا اینكه نوشیدن شكلات داغ در انگلیس مورد توجه قرار گرفت و از آن پس انگلیسی‌ها به آن شیر هم اضافه كردند كه این نوشیدنی به عنوان نوشیدنی بعد از شام در این كشور سرو می‌شد . در ابتدا این نوشیدنی تنها در میان افراد ثروتمند رایج بود و به عنوان شكلات نام برده می‌شد بعدها با شكلات‌های جامد و عرضه آنها به بازار نام این نوشیدنی از شكلات به شكلات داغ تغییر پیدا كرد امروزه مصرف آن در كشورهای اروپایی در فصول سرد سال بسیار مورد توجه است .


چای ؛ نوشیدنی محبوب جهانی

شاید برایتان جالب باشد بدانید چای كه در بسیاری از كشورهای دنیا در مهمانیها ، جشنها ،‌ مراسم‌ سوگواری و به عنوان یک نوشیدنی پیش از غذا ، بعد از غذا یا در وعده غذایی صبحانه به عنوان نوشیدنی اصلی سرو می‌شود یكی از پرطرفدارترین نوشیدنیها در سطح دنیاست و پس از آب كه یک نوشیدنی طبیعی است به عنوان پرمصرف ‌ترین نوشیدنی در سطح دنیا شناخته شده است .

اگرچه چای به عنوان یک نوشیدنی ، امروزه در فرهنگ كشور ما از جایگاه بسیار مهمی برخوردار است ، اما جالب است بدانید كه این نوشیدنی تا قرنها پیش در كشور ما حتی شناخته شده هم نبود و از قرن هفدهم میلادی چای به عنوان یک نوشیدنی در كشور ما مورد توجه قرار گرفت ، اما با این حال كشت و صنعت چای در كشور ما قدمتی 100‌ساله دارد . در ابتدا قهوه ، نوشیدنی متداول در ایران بود تا اینكه به تدریج چای جایگزین قهوه شد . در حقیقت واژه چای هم یک واژه چینی است كه با همان تلفظ به زبان فارسی راه‌ یافته است .

نام این گیاه در جنوب چین "چای" و در شمال چین "كافی" است و به این ترتیب می‌توان گفت مردم خاورمیانه نام این گیاه را از مردم جنوب چین آموختند در حالیكه در كشورهای اروپا نام این گیاه برگرفته از واژه‌ای است كه مردم شمال چین به این گیاه اطلاق می‌كردند .

اگرچه چای یک محصول مهم زراعی محسوب می‌شود اما نقش فرهنگی آن كه متناسب با شرایط آب و هوایی و آداب و رسوم حاكم بر كشورهای مختلف متفاوت است ، بیش از آن حائز اهمیت است .


آداب و رسوم نوشیدن چای

روش نوشیدن چای در كشورهای مختلف متفاوت است . در كشورهای آسیای شرقی و به خصوص در كشورهای چین و ژاپن كه در فرهنگ آنها چای از جایگاه بسیار مهمی برخوردار است اغلب نوشیدن چای سبز متداول است كه در مقایسه با چای سیاه طعم ملایم ‌تری دارد و به همین دلیل در این كشورها معمولاً به چای چیزی اضافه نمی‌كنند ، اما در برخی از كشورهای آسیایی مانند هند و مالزی كه چای سیاه طرفداران بیشتری دارد چای را همراه با شیر و كمی شكر و گاهی با افزودن كمی ادویه می‌نوشند .

از آنجایی كه در كشورهای اروپایی به ویژه انگلیس چای بسیار غلیظ و تیره سرو می‌شود معمولاً مردم این كشور چای را با افزودن كمی شیر و شكر و گاهی آبلیمو می‌نوشند . افزودن شیر به چای موجب می‌شود تا حدودی از تلخی‌ چای غلیظ انگلیسی كاسته شود .

آمریكاییها در مقایسه با اروپایی‌ها در این رابطه كمتر سختگیری می ‌كنند . اگرچه آمریكاییها نیز عادت دارند چای را با اندكی شكر و آبلیمو بنوشند اما ریختن شیر در چای در این كشور چندان مرسوم نیست .

مردم روسیه نیز همچون انگلیسی‌ها از طرفداران چای غلیظ و تیره ‌رنگ هستند . با این تفاوت كه در روسیه خوردن چای معمولاً با آداب و رسوم خاصی همراه است و اغلب روسها چایی را كه روی سماور دم شده باشد به نوشیدن چای كیسه‌‌ای ترجیح می‌دهند .

اگرچه در اغلب كشورها چای را به صورت دم كرده سرو می‌كنند ، اما در كشور چین اصلاً چای را در قوری دم نمی ‌كنند . چینی‌ها پیش از اینكه آب ‌جوش بیاید چای خشک را در فنجان و سپس روی آن آب می‌ریزند . سپس زیراستكانی را روی فنجان می‌گذارند و كمی صبر می‌كنند تا چای در فنجان دم بكشد . در این كشور بیشتر مردم چای را بدون افزودن هر مایع یا طعم‌ دهنده دیگری می‌نوشند .

در كشور مالزی هم اغلب مردم نوشیدن چای تلخ را ترجیح می‌دهند . برخلاف ایرانیها ، در این كشور هنگامی كه می‌خواهند چای را از قوری به داخل استكان بریزند قوری را نسبت به فنجان یا استكان در ارتفاع بالاتری می‌گیرند تا جریان بلندی از چای بسازند . مردم مالزی معتقدند كه با این كار میزان دم كشیدگی چای بیشتر شده و طعم و مزه بهتری خواهد داشت . آنها می‌گویند هر چه میزان حبابهای ایجاد شده در سطح فنجان در هنگام ریختن چای بیشتر باشد اكسیژن بیشتری در چای وجود داشته و طعم و مزه آن بهتر خواهد بود .

در كشور كانادا رسم بر این است كه حتماً باید چای را در قوری‌هایی به رنگ‌ آبی كمرنگ دم كنند . مردم این كشور نیز معمولاً چای را همراه شیر می‌ نوشند .

هندیها از جمله افرادی هستند كه رنگ‌ چای در مقایسه با طعم آن ، برای آنها اهمیت بیشتری دارد و معمولاً در این كشور چای را با شیر ، آب و شكر مخلوط كرده و سپس می‌جوشانند . اگرچه ممكن است نوشیدن چای با نمک به مذاق و سلیقه ما ایرانی‌ها چندان خوشایند نباشد ، اما هندیها بر این باورند كه نوشیدن چای با نمک در مقایسه با چای شیرین حاوی انرژی بیشتری خواهد بود .

هلندیها معمولاً از چای خشک بسیار ریز استفاده می‌كنند . آنها نیز مانند ما ایرانیها چای و آبجوش را داخل قوری می‌ریزند و اندكی صبر می‌كنند تا چای دم بكشد .

علی ‌رغم این‌كه در اغلب كشورها چای به عنوان یک نوشیدنی گرم شناخته شده است اما در برخی از كشورهای اروپایی و همچنین در آمریكا چای سرد طرفداران بیشتری دارد . در این كشورها مردم پس از دم كردن چای ، چند تكه یخ و همچنین مقداری آبلیمو تازه در چای ریخته و سپس آن را می‌نوشند .


چای به روایت تاریخ

بوته گیاه چای برای نخستین بار حدود پنج هزار سال پیش و در كشور چین یافت شد . بی‌شک گیاه چای به عنوان یک نوشیدنی پرمصرف و شفابخش كه قرنهای طولانی به عنوان نمادی از موقعیت اجتماعی افراد مطرح بوده ، نقش بسیار مهمی در فرهنگ و آداب و رسوم كشورهای آسیایی داشته است . در گذشته نوشیدن چای خوب نشانه‌ای از جایگاه اجتماعی افراد به شمار می‌آمد ، تا جاییكه مردم عادی فقط می‌توانستند از طعم چای استفاده كنند . در قرن هفدهم میلادی برای نخستین بار چای توسط هلندی‌ها به اروپا آورده شد كه پس از مدت كوتاهی این نوشیدنی با استقبال بسیار زیادی از سوی اروپایی‌ها مواجه شد و به این ترتیب نوشیدن چای در دیگر كشورهای دنیا نیز مرسوم شد .

جالب است بدانید كه در میان كشورهای اروپایی مردم انگلیس از جمله طرفداران این نوشیدنی هستند . تا اوایل قرن بیستم میلادی چای از جمله نوشیدنی‌های لوكس و تجملی محسوب می‌شد كه تنها افراد ثروتمند توانایی خرید آن را داشتند .

در نیویورک افرادی كه در زمینه تجارت چای فعالیت داشتند ، چای خشک را از كشورهای هند و چین خریداری می‌كردند و آن را به قیمت بسیار بالایی در میان علاقه‌ مندان به این نوشیدنی توزیع می‌كردند . در ابتدا چای در بسته ‌بندی‌های فلزی فروخته می‌شد ، اما از آنجایی كه اغلب این بسته‌ بندیها قیمت زیادی داشتند در اوایل قرن بیستم میلادی كیسه‌های ابریشمی جایگزین قوطی‌های فلزی شدند كه در آنها مقدار كمی چای ریخته می‌شد و در مقایسه چون مقدار كمتری چای در آنها وجود داشت قیمت كمتری داشت و به این ترتیب این نوع بسته ‌بندی در بسیاری از دیگر كشورها نیز مورد توجه قرار گرفت . برخی از مصرف ‌كنندگان متوجه شدند كه می‌توانند كیسه‌ها را به همان صورت داخل آب جوش بیندازند و به این ترتیب چای كیسه‌ای ابداع شد .

علی ‌رغم اینكه امروزه بسیاری از مردم در كشورهای مختلف دم كردن چای خشک و عطر و بوی آن را به چای كیسه‌ای ترجیح می‌دهند ، اما از آنجایی كه دم كردن چای كیسه‌ای در مقایسه بسیار آسان ‌تر است و سرعت رنگ دادن آن بیشتر است بسیاری از افراد همچنان از طرفداران چای كیسه‌ای هستند تا جایی كه انگلیسی‌ها كه در مقایسه با دیگر كشورهای اروپایی بیشتر به نوشیدن چای علاقه دارند ، چای كیسه‌ای را به چای خشک معمولی ترجیح می‌دهند و بیش از 95 درصد چای مصرفی مردم این كشور چای كیسه‌ای است .

آنچه مسلم است این كه برخلاف آنچه تصور می‌شود كه قهوه پرطرفدارترین نوشیدنی دنیاست چای به عنوان یک نوشیدنی گرم و آرامش‌بخش برای رفع خستگی ، طرفداران بیشتری دارد .


چای در فرهنگ ایرانی

چای در دنیای امروز به بخشی از فرهنگ زندگی ما ایرانیها مبدل شده است و به نظر می‌رسد كه برگزاری مهمانیها ، مراسم ‌، جشنها و... بدون حضور چای رنگ و بویی نخواهد داشت . آداب و رسوم نوشیدن چای در كشور ما در میان اقوام مختلف متفاوت است . برای مثال : در استانهای جنوبی كشور و به ویژه در استانهای خوزستان و هرمزگان آداب و رسوم خاصی برای نوشیدن چای وجود دارد ، بنا بر رسم این مناطق اگر مهمانی به جمع آنها وارد شود حتی اگر چای آماده وجود داشته باشد ، به نشانه احترام برای او چای تازه دم می‌كنند یا این كه میزبان نباید قاشق چایخوری را در فنجان یا استكان قرار دهد ، چون این كار بی‌احترامی به مهمان است . در استانهای جنوبی نوشیدن چای غلیظ مرسوم است و اگر برای مهمان چای كمرنگ آورده شود نشانه بی‌احترامی است .


مراسم چای ژاپنی

شاید برایتان جالب باشد بدانید كه در برخی از كشورها مراسم مخصوصی برای نوشیدن چای وجود دارد كه برگرفته از فرهنگ حاكم بر آن جوامع است . از میان مراسم و آیینهایی كه تحت عنوان آیین چای از آنها نام برده می‌شود مراسم پیچیده ، رسمی و بی‌سروصدای آیین چای ژاپنی بیشتر شناخته شده و نوشته‌های زیادی درباره این مراسم منتشر شده است . ژاپنیها علاقه زیادی به نوشیدن چای دارند و در فرهنگ این كشور، این نوشیدنی از جایگاه بسیار ارزشمندی برخوردار است تا جایی كه حتی در بسیاری از مهمانیها ، فرد مهمان با آوردن یک بسته چای مرغوب برای فرد میزبان قدردانی و تشكر خود را از زحمات او برای برگزاری این مهمانی اعلام می‌كند . مراسم چای ژاپنی كه اغلب از ساعت 6 عصر تا 9 شب برگزار می‌شود مراسم بسیار رسمی برای نوشیدن چای است كه از گذشته‌های دور در این كشور رواج داشته است . هدف این رسم كه در آیین‌های مذهبی كشور ژاپن ریشه‌ دارد جلب توجه مردم به واقعیت‌های ساده و روزمره زندگی نظیر نوشیدن چای است . در این مراسم ، میزبان لباس‌ سنتی ژاپنی می ‌پوشد و با توجه به اینكه این مراسم در مكانی آرام و زیبا برگزار می‌شود مهمانان باید از گفت ‌وگو در حین برگزاری خودداری كنند و تنها از مناظر اطراف و آیین‌هایی كه در حین برگزاری مراسم اجرا می‌شوند ، لذت ببرند .

امروزه در بسیاری از رستورانهای كشور ژاپن در فهرست غذاها ، نوشیدن چای به سبک ژاپنی هم گنجانده شده است تا هم افراد و به خصوص گردشگران خارجی بتوانند با این مراسم سنتی آشنا شوند .


منبع : jamejamonline.ir/ فرانك فراهانی جم