[افسون 13]

ماه شب چهارده ؛ حقایق و خرافات

گفته می‌شود در یكی از شبهای هر ماه از سال جغدها از خود صداهای بیشتری در می‌آورند، وزغ‌ ها جنب‌ و جوش بیشتری پیدا می‌كنند و سگها و گربه‌ها تهاجمی ‌تر می‌شوند ، گرگها نیز بیشتر زوزه می‌كشند ، سمندرها به دور هم جمع می‌شوند ، كرمها خود را پنهان می‌سازند ، بعضی انسانها به گرگ تبدیل می‌شوند ، بعضی دیگر دیوانه می‌شوند و مادرهای باردار بچه‌های خود را به دنیا می‌آورند .

بر اساس تحقیقات علمی ؛ نرم ‌تنان ، سخت ‌پوستان ، حشرات ، ماهی ، پرندگان ، پستانداران و دوزیستان همه توسط قرص كامل ماه یا همان ماه بَدر تحت تأثیر قرار می‌گیرند . انسانها نیز بیش از حد معمول می‌توانند در معرض حركات دیوانه ‌وار یا غیرقابل پیش‌بینی و خطرناک قرار گیرند . گزارشها حاكی از افزایش تشنج ، خشونت ، جرم و جنایت ، پذیرشهای بیمارستانی ، تصادفها و حتی سقوط ارزش سهام بورس در زمان كامل بودن ماه در آسمان است . افزایش مسمومیتهای ناخواسته و غیبت در محل كار نیز در این دوره بسیار بیش از حد عادی گزارش می‌شود . از طرفی آنچنان خرافاتی مرتبط با ماه بَدر در میان عوام وجود دارد كه به نظر می‌رسد نمی‌تواند بدون دلیل باشد .

آیا این شواهد می‌تواند ما را متقاعد كند كه ماه را مقصر بدانیم یا باید دلیل تمام این اتفاقات را در عواملی زمینی جستجو كنیم؟

اثر ماه بَدر به عنوان اثر «ترانسیلوانیا» نیز شناخته شده است كه از مدتها پیش منبع جذب و شیفتگی قلمداد می‌شده است . براساس دو پژوهش جداگانه‌ ای كه در اروپا صورت گرفته ، نیمی از دانشجویان دانشگاه و 80 درصد از متخصصان بهداشت روانی معتقدند كه در زمان بَدر كامل ماه رفتارشان تحت تأثیر قرار می‌گیرد . نظریه‌ های جدید عواملی از قبیل پولاریزاسیون نور ماه ، لایه اوزون ، خاصیت مغناطیسی ، یونها و كشش گرانشی ماه روی موجودات زنده را به عنوان دلایل توجیهی مطرح می‌كنند .

پژوهش جدید در دانشكده پزشكی دانشگاه «كیوتو» نشان می‌دهد دلیل این اتفاقات تغییرات در خاصیت مغناطیسی زمین است . محققان می ‌گویند تغییرات مغناطیسی قطبهای كره زمین در هفت روز منتهی به ماه كامل به میزان 4 درصد افزایش می‌ یابد . آنها می‌گویند : «ما فكر می‌كنیم "مهتاب" حساسیت حیوانات برای پذیرش اثرات مغناطیسی را افزایش می‌دهد . ما این فرضیه را پیشنهاد می‌دهیم كه حیوانات به خاطر تغییرات در میدان‌های مغناطیسی به ماه كامل چنین واكنشهایی نشان می‌دهند.»

چگونگی تأثیر این مساله روی رفتار كاملاً روشن نیست ، اما یک حدس این است كه تغییر در میدان الكترومغناطیسی زمین سبب اختلال در ترشح شبانه ملاتونین در غده پینال مغز حیوانات می‌شود . ملاتونین میزان هورمونهای دیگر در بدن را كنترل كرده و ساعت بیولوژیكی بدن را در طول 24 ساعت شبانه روز تنظیم نماید و البته تولید آن از نور متأثر می‌شود .

برخی تحقیقات نشان داده‌اند كه رفتار حیوانات ، پرندگان و ماهیها در نزدیكی ماه بَدر تغییر می‌كند . پژوهشگران در دانشگاهی در اسپانیا كشف كرده‌اند كه جغدهای عقابی با استفاده از دسته‌ای از پرهای سفید ناحیه گلو كه فقط در نمایشهای آوازی قابل مشاهده است ، با هم ارتباط صدایی برقرار می‌كنند . این امر نشان می ‌دهد كه چرا جغدها در زمان ماه كامل صداهای بیشتری از خود در می‌آورند ، چون در این زمان نور مهتاب به اندازه‌ای است كه آنها بتوانند پرهای خود را نشان دهند .

نور تولید شده توسط ماه كامل ـ كه حتی بعضی مواقع 12 تا 16 برابر بیشتر از نور ماه در زمان‌های دیگر است ـ می‌تواند رفتارهای گرگها و دیگر انواع حیوانات شكارچی را توضیح دهد . تحقیقات نشان می‌دهند زوزه كشیدن بیشتر و پرسه زدن كمتر گرگها ، شاید به این دلیل باشد كه پیدا كردن طعمه در شبهای روشن برای آنها دشوارتر از دیگر مواقع باشد ، زیرا طعمه‌هایشان در شبهای روشن تحرک كمتری دارند .

پژوهشی در یک باغ‌ وحش در برزیل با استفاده از ردیابی ماهواره‌ای در محدوده 88‌/‌1 كیلومتر مربع نشان داد گرگها در طول شبهای ماه كامل ، تحرک كمتری داشته و در محلهای ثابتی باقی می‌مانند .


اثرات ماه روی حیوانات

همچنین دانشمندان نشان داده‌اند كه وزغهای معمولی در شبهای ماه كامل بیشتر اقدام به جفت‌ گیری و تخم ‌ریزی می‌كنند . خانم «ریچل گرانت» زیست ‌شناسی كه اثرات ماه روی حیوانات را در نقاط بسیاری از دنیا بررسی و زیر نظر گرفته است ، با قاطعیت می‌گوید : «نور ماه روی بیشتر حیوانات اثر دارد كه در اغلب موارد می‌توان آن را واكنشی به افزایش شدت نور در زمان ماه كامل دانست.» او می‌گوید : «در نور بالا شكارچیان راحت ‌تر می‌توانند طعمه‌هایشان را زیر نظر بگیرند و پیدا كنند ، البته طعمه‌ها هم در این شرایط راحت ‌تر می‌توانند خود را پنهان سازند . بنابراین ما می‌توانیم در این مواقع همه انواع تغییرات را در رفتار حیوانات مشاهده كنیم ، اما تغییرات پنهان ‌تری نیز وجود دارند ، برخی از انواع قورباغه و وزغ در ماه كامل گرایش بیشتری به جفت‌ گیری دارند اما این مسأله اثر مستقیم نور نیست ، چرا كه آنها قبل از پدیدار شدن ماه در شب‌های ابری نیز كه هلال كامل ماه اصلاً قابل رؤیت نیست این عمل را تكرار می‌كنند . ما فكر می‌كنیم این امر به‌ دلیل نوعی تنظیم ریتم در بدن دوزیستان است كه برنامه چرخه تولید مثل دوزیستان را در زمان ماه كامل برنامه‌ریزی می‌كند.» وی ادامه می‌دهد : «احتمالاً ، بدن آنها در اوایل سال توسط نور ماه كامل برنامه ‌ریزی شده و ریتمی را در طول سال پیدا می‌كند . این موضوع به این دلیل اهمیت دارد كه این انواع دوزیست به صورت كاملاً متفرق زندگی می‌كنند و برای تولید مثل نیاز دارند تا در زمان مشخصی به یكدیگر بپیوندند . ما هم اكنون شواهدی در دست داریم كه نشان می‌دهد نور ماه روی دوزیستان پراكنده در مكانهای مختلف تأثیر می‌گذارد . ما فكر می‌كنیم مراحل مختلف ماه در مطالعات مربوط به زمان‌بندی تولید مثل دوزیستان یک عامل كاملاً تعیین ‌كننده است.»

تغییرات دیگری نیز وجود دارد كه به نظر نمی ‌رسد بتوان هیچ دلیل علمی را برای آنها پیدا كرد. به گزارش مجله معتبر علمی «پزشكی بریتانیا» ، یک تیم از محققان نشان داده‌اند كه «حشرات در زمان كامل شدن ماه به شدت به نیش زدن انسان تمایل پیدا می‌كنند.»

نكته :‌ تعدادی از دانشمندان معتقدند ارتباط دادن اتفاقات غیرعادی با ماه بَدر فقط جنبه روانی داشته و همزمانی ساده بین وقوع پدیده‌ای عجیب با ماه كامل است . وقتی در زمان ماه بدر اتفاقی غیرعادی رخ می‌دهد ، ذهن انسان آن را به عواملی از قبیل ماه‌ كامل یا خرافات نسبت ‌می‌دهد
این یافته با استفاده از آمار بیمارستانها به دست آمده است . البته شاید هم واقعاً رفتار حشرات تغییری نكرده باشد و این نتایج فقط به دلیل تمایل بیشتر افراد برای خارج شدن از خانه در شبهای روشن باشد .

مسأله تغییرات در رفتار انسان در اثر نور ماه بیشترین توجهات را به خود جلب كرده است و البته بیشترین یافته‌های علمی متناقض را نیز سبب شده است . تاكنون اثر ماه كامل روی صرع ، افسردگی ، میزان جرم و جنایت ، پذیرش بیمارستانی ، نرخ ویزیت پزشكان عمومی ، رژیم لاغری ، مشكلات قلب و مثانه ، باروری و تولد ، سقط غیرعمدی و مشكلات تیروئید در افراد مورد پژوهش قرار گرفته است .


ماه و تولد

رابطه میان قرص كامل ماه و تولد چنان نزدیک است كه بعضی انسانها ماه را «قابله بزرگ» می‌نامند . در یک تحقیق دیگر بیش از نیم میلیون تولدی كه در بیمارستانهای نیویورک در سال 1948 میلادی رخ داده بود مورد بررسی قرار گرفت . نتایج نشان داد كه بیشتر تولدها در روزهایی رخ می‌دهد كه قرص كامل ماه در حال نازک شدن است یعنی اوج میزان تولدها درست بعد از كامل شدن ماه است و كمترین میزان آن در هنگام هلال ماه جدید می‌باشد . تاریخ‌ های تولد در میان ساكنان ساحل دریای شمال در آلمان نشان می‌دهند كه تولدهای بسیار زیادی در موقع مدِّ دریا ، یعنی زمانی كه ماه مستقیماً از بالای سر انسانها می‌گذرد رخ می‌دهد . پدیده مشابهی در كلن كه در همان عرض جغرافیایی قرار دارد اما از دریا بسیار دور است نیز به چشم می‌ خورد ، پس نمی‌توان نتیجه گرفت دلیل این اتفاق فقط جزر و مدهای دریاست .

در زبان انگلیسی و فرانسه به دیوانگان «لوناتیک» (ماه زده) نیز گفته می‌شود . منشاً این واژه به اعتقادی بوده است كه ماه كامل را سبب دیوانه شدن می‌دانسته است . چند قرن پیش قانونی در انگلیس دیوانگان را متمایز از ماه‌ زدگان می‌انگاشت و حتی مجازات جرایمی كه توسط ماه‌ زدگان در زمان قرص كامل ماه صورت می ‌پذیرفت را قابل تخفیف می‌دانست . تیمارستانها از ترس اثر ماه بَدر در شبهایی كه ماه كامل بود وضعیت اضطراری اعلام می‌كردند و در بعضی موارد روز قبل از بَدر كامل برای جلوگیری از خشونت احتمالی آنان را به شدت كتک می ‌زدند .

پژوهشی در دانشگاه لیدز نشان می‌دهد نرخ ویزیت پزشكان عمومی در زمان كامل شدن ماه 6‌/‌3 درصد افزایش می‌یابد . به گفته محققان در مؤسسه پیشگیری و بالینی پزشكی براتیسلاوا ، حملات نقرس و آسم در زمان‌های ماه جدید و كامل اوج می‌گیرد. این یافته حاصل پژوهشی در یك دوره 22 ساله است.
یك مطالعه در بیمارستان دانشگاه سلطنتی لیورپول نشان داد كه پذیرش اورژانس اورولوژی متأثر از ماه كامل است . هدف پژوهش ارزیابی این بود كه اثر جاذبه حركتی ماه تولیدكننده جزر و مد روی نرخ پذیرش اورژانس اورولوژی چه تأثیری دارد .

بررسی نشان داد كه قرص كامل ماه باعث افزایش نرخ پذیرش و قرص تازه ماه سبب فرونشاندن نرخ می‌شود .

اما سؤال اصلی آن است كه دلیل این تأثیرات مرموز چیست؟

یک نظریه غیرعلمی مدعی است تولید هورمون یا گردش آب در بدن تحت تأثیر جاذبه كره ماه است . 75 درصد بدن انسان از آب تشكیل شده است پس چرا جزر و مد روی بدن انسان تأثیر نداشته باشد؟ كارشناسان این دیدگاه را رد می‌كنند . پژوهشگری در دانشگاه تورنتومی گوید : «در بین عوام این عقیده وجود دارد كه جاذبه ماه روی ذهن انسان اثر دارد ، اما جاذبه كره ماه روی میزان آبی كمتر از حجم دریاها یا دریاچه‌های بزرگ هیچ تأتیری ندارد.» در واقع جزر و مد در مقیاس‌های بسیار بزرگ و به دلیل تفاوت گرانشی دو جرم در كنار یكدیگر رخ می‌دهد ، اما ماه تفاوت گرانشی قابل توجهی نسبت به بدن یک انسان ندارد . بنابراین جزر و مد نمی‌تواند كمترین تأثیری در مقیاسهایی چون بدن انسان داشته باشد . مطالعات نشان می‌دهد فشاری كه یک مادر در زمان به آغوش گرفتن فرزند خود به او وارد می‌كند 12 میلیون بار از فشاری كه كره ماه به بدن انسان وارد می‌كند بیشتر است . در صورتی كه ماه كمترین اثر گرانشی روی بدن انسان داشت باید انتظار می‌داشتیم حداقل روزی دوبار تعادل انسانها در روی كره زمین بر هم بخورد .


ماه و بیماریها

نظریه دیگری این اثرات را صرفاً ناشی از تغییر در میزان نور ماه می‌داند . مطالعاتی كه نشان از افزایش میزان حملات صرع یا جرایم در شبهای ماه كامل دارند تأییدكننده این نظریه ‌اند . شبهای روشن ‌تر سبب كم‌ خوابی در انسانها می‌شود و بنابراین طبیعت فرصت بیشتری را در این شبها به مجرمین برای جرم و جنایت هدیه می‌دهد! همچنین افرادی كه بیشتر بیدار می‌مانند بیشتر هم دچار صرع می‌شوند . تحقیقی در سوئیس نشان داد كه مدت زمان خواب انسانها در شب با چرخه ماه متناسب است و از 6‌ساعت و 41 دقیقه در قرص كامل ماه تا 7 ساعت در هلال نازک ماه متغییر می‌باشد . مطالعه دیگری در مركز مطالعات مغز و اعصاب لندن شبهای ابری و صاف را در طول زمان ماه كامل با هم مقایسه كرد . این تحقیق نشان داد مستقل از قرص ماه ، میزان روشنی هوا روی میزان حملات صرع تأثیر دارد .

بعضی دیگر از یافته‌های علمی تأثیر ماه روی موضوعات كاملاً عجیبی را ادعا می‌كنند ، مانند اثر ماه كامل روی ارزش سهام در بازارهای بورس . محققان دانشگاه میشیگان قیمت سهام را در 48 كشور جهان مورد بررسی قرار دادند و به این نتیجه رسیدند كه در شبهای ماه كامل 3 تا 5 درصد قیمت سهام نسبت به شبهای دیگر پایین‌ تر خواهد بود . یک دیدگاه این امر را به تغییر حالات روحی مرتبط با كم ‌خوابی و افسردگی در این شبها مرتبط می ‌داند .

با وجود یافته‌های علمی ، اعتقاد به اثر ترانسیلوانیا همچنان ادامه دارد . تعدادی از دانشمندان معتقدند ارتباط دادن اتفاقات غیرعادی با ماه بَدر فقط جنبه روانی داشته و فقط همزمانی ساده بین وقوع پدیده‌ای عجیب با ماه كامل باشد . وقتی در زمان ماه بَدر اتفاقی غیرعادی رخ می‌دهد ، ذهن انسان تمایل دارد آن را به عواملی از قبیل ماه كامل و درخشنده یا خرافات دیگر نسبت دهد ، ولی اگر همین اتفاق در شبی عادی رخ می‌داد كمتر به دنبال دلایل غیرطبیعی می‌ گشت . به قول فیلسوف و شاعر معروف «جورج شانتایا» انسانها رو به خرافات می‌آورند نه به این خاطر كه قوه تخیل قوی ‌ای دارند بلكه به این دلیل كه از آنچه اتفاق می‌افتد ناآگاهند .


منبع : jamejamonline.ir/ مترجم : محمدعلی ماندگاری