[دانه کولانه]

آشنایی با uml


دیدگاه شی‏گرا در اصل نگرشی جدید به دنیا و سیستمهاست. این دیدگاه سعی دارد تا با نگرش خود به عناصر یک سیستم، کل آن سیستم را مدل‏سازی کند. دیدگاه شی‏گرا بر مباحثی نظیر‏: شی، کلاس، مسئولیت، عمل و سناریو استوار است و جهان را به صورت مجموعه‏ای از اشیا به هم مرتبط می‏بیند که هر شی رفتار خاص خود و مسئولیت خاص خود را دارد.تعریف مختصر این عناصر در زیر آورده شده است:

شی، مسئولیت و سناریو

1- شی: انسان، مکان یا هر چیزی نظیر: دانشجو، استاد، وسیله نقلیه، خانه، اتاق، میز، خودکار و ... یک شی است.

2- مسئولیت: چیزی است که به شی اختصاص داده می‏شود و سه جنبه دارد‏:

1-2- آنچه که شی راجع به خودش می‏داند، که به آنها صفت گفته می‏شود. به عنوان مثال شی "دانشجو"، نام، نام خانوادگی، نام پدر، شماره شناسنامه، شماره دانشجویی و .. را راجع به خودش می‏داند.به هر یک از این موارد یک صفت گفته می‏شود.

2-2- کسانی را که شی می شناسد. در حوزه مساله اشیا زیادی وجود دارد. تمام کسانی ( اشیایی) را که شی مورد نظر، آنها را میشناسد، با آنها ارتباط برقرار می‏کند. به عنوان مثال شی "دانشجو" بر اساس رابطه "دانشجو در درس ثبت‏نام می‏کند" شی "درس" را می‏شناسد و با آن ارتباط دارد. در ادامه انواع ارتباطات درون یک مدل شی‏گرا تعریف می‏گردد.

3-2- کارهایی را که شی انجام می‏دهد. به عنوان مثال شی "دانشجو" کارهایی نظیر:" ثبت نام، حذف و اضافه، فارغ‏التحصیل شدن و ..." را انجام میدهد. به هر یک از این موارد یک عمل گفته می‏شود.

3- سناریو: عبارت از یک مجموعه عمل پشت سر هم یا متوالی می‏باشد که منجر به انجام یک کار خاص می‏گردد. به عنوان مثال شی "دانشجو" دارای سناریو" ثبت نام در نیم سال تحصیلی" می‏باشد. این سناریو توالی اعمال زیر است:" دریافت برگ ثبت‏نام از آموزش‏، سپس انتخاب دروس نیم‏سال جدید و درج در برگ ثبت‏نام ، و پس از آن دریافت تایید و امضای استاد راهنما و نیز تایید و مهر دانشکده و در نهایت تایید اداره آموزش و دریافت برگ ثبت‏نام توسط اداره آموزش."

4- کلاس: مجموعه اشیایی که دارای صفات، اعمال و ارتباطات یکسان هستند، در یک کلاس قرار می‏گیرند و هر یک از این اشیا به عنوان نمونه‏ای از آن کلاس به حساب می‏ایند. به عنوان مثال کلاس "دانشجو" دارای صفات" نام، نام خانوادگی، شماره دانشجویی، ..." و اعمال "ثبت‏نام، حذف و اضافه، فارغ‏التحصیل شدن،... " میباشد.

محدوده UML

زبان مدلسازی یکپارچه (UML) زبانی است برای مشخص‏سازی، ساخت، مجسم‏سازی و مستند‏سازی دست‏آوردهای یک سیستم متمرکز نرم‏افزاری. اول آنکه این زبان از مفاهیم Booch,OMT و OOSE که متدولوژیهای متداول OO می‏باشند منتج شده است. دوم، UML بر انچه که در حال حاضر توسط روش‏های موجود قابل انجام هستند، بنا شده است. سوم، زبان مدلسازی یکپارچه ، بر یک زبان مدلسازی استاندارد تمرکز می‏کند و نه یک فرایند استاندارد. اگر چه UML بایستی در زمینه یک فرایند به کارگیری شود، تجربه نشان می‏دهد که در سازمان‏های مختلف و با حوزه‏های مسئله متفاوت، فرآیندهای متفاوتی مورد نیاز است. بنابراین تلاش بر این است که ابتدا بر یک فرا‏مدل مشترک ( که معانی را یکپارچه می‏کند) تمرکز شود و در درجه دوم بر یک علامت‏گذاری مشترک (که برای فرد، استنباط این معانی را فراهم می‏کند) تمرکز گردد. ابداع‏کنندگان UML بر فرایند توسعه‏ای تاکید می‏کنند که مورد کاربردگرا، معماری گرا، تکراری و افزایشی است.

UML، یک زبان مدلسازی را مشخص میکند که اتفاق نظر جماعت شی‏گرا بر مفاهیم اساسی مدلسازی است.

در UML برای ایجاد مدلها و نمودارهای حوزه مساله هیچ توصیه‏ای نمی‏شود و این تجربیات و یادگیری افراد است که تشخیص استفاده از کدام نمودارها و مدلها را به ایشان می‏دهد. در یک دیدگاه مدل‏سازی، UML نمودارهای گرافیکی زیر را تعریف می‏کند:

ü نمودارهای مورد کاربرد (Use Case Diagram)

ü نمودار کلاس (Class Diagram)

ü نمودارهای رفتار: (Behavior Diagrams)

· نمودار حالت (State chart Diagram)

· نمودار فعالیت (Activity Diagram)

ü نمودارهای تعامل: (Interaction Diagrams)

· نمودار توالی (Sequence Diagram)

· نمودار همکاری (Collaboration Diagram)

ü نمودارهای پیاده‏سازی (Implementation Diagrams)

· نمودار اجزا (Component Diagram)

· نمودار استقرار (Deployment Diagram)