[behnam5555]

مەرگ و بیرەوخەو

سات لە دوای سات هەوا تاریكتر دەبێ و ترووسكەی چاوی پەنجێرە بۆ بڕینی جەرگی شەو تیژتر دەبن. شەو بایەكی فێنك هەڵی‌كردووە و وڵاتی ناوەتە ژێر ڕكێفی خۆی. دەنگی زەنگوڵەی ڕانەمەڕێك لە دووری ئاوایی گوێچكەی شەو بە ئەسپایی ختووكە دەدا. لە نێو دار بەڕووەكانی بەرقەدی كێوە هەڵۆ لوورەی گورگێك دێتە گوێ. شوانە حەجمانی نییە، گۆچانەكەی لە قۆڵی كردووە، هەر دێت و دەچێ و دەدا بە ڕانی خۆیدا:
ـ پەككوو ملی شەیتان شكێ، بیری مردنم بوو بیری ئەوم نەبوو. ناكرێ مێگەلەكەش بەجێ بێڵم، هەموو خەتای ئەو واوا لێ‌كراوە بوو، ڕۆژ نییە شڵتاخێك بە پیاو نەكا! ئەو هەرایەی ئێوارە لەسەر هیچ و خۆڕایی سازی كرد، هەر ئەوە بوو نەمردم، خودایە هەقی من و ئەو پیرە زەلیلەی لێ‌بستێنی!
خەوێكی قورس گوندی داگرتووە، شەوقی پەنجێرەیەك نابینی، دێ وا بە گۆمی مەنگی بێدەنگیدا ڕۆچووە، دەڵێی زیندەوەرێكی تێدا ناژی. تەنیا لە قەراغ ئاوایی دەلاقەی دیوێك جار ناجارێك شەوقێكی كزی لێوە دەردەكەوێ، ئەویش هەر جارێ شەوبا هەناسە هەڵدەكێشێ پەنجێرەكە دەكرێتەوە و لەگەڵ وێستانی با، پێوە دەدرێتەوە. پەنجێرەكە نایلۆنێكی تێگیراوە، هێندەی تۆز و دووكەڵ لێ‌نیشتووە كە پێوە دەدرێ شەوقی نێو ژوورەكە نابیندرێ، كاتێ بە شنەی با دەكرێتەوە و پێوە دەدرێتەوە دەڵێی پیرە پیاوێكی بێ‌خەوە باوێشك دەدا. لە نێو دیوەكەدا ناڵە و نووزەیەك دێتە گوێ و بێدەنگیی ژوورەكە دەشكێنێ، لەنتەرێك لە تاقەیەكی چكۆڵە و قورماویدا ترووسكەی دێ. لایەكی شووشەكەی بە دووكەڵ ڕەش داگیرساوە. جیكەجیكی سیسركە بۆ ساتێكیش نابڕێتەوە. لە سووچێكی ژوورەكەدا جێوبانێك ڕاخراوە، پیرە پیاوێكی ڕەنگ بزركاو و ڕەقەڵە ڕاكشاوە، پەیتا پەیتا دەناڵێنێ: «ئاخ سووتام، ئاخ خنكام.»
وەك مێوژۆكە دەلەرزێ، ئارەقەیەكی ساردوسڕ بە ڕوومەتییەوە لەبەر شەوقی لەنتەرەكە بریقەی دێ. تاو و یاوێكی بە تەوژم دایگرتووە، لێفەكەی لە خۆی كردۆتەوە، لای چەپییەوە لە پەنا دیوارەكەدا گرمۆڵە بووە. گۆزەیەكی لێو شكاو و ئاوخۆرییەكی ڕۆح لە ژوور سەری سووچێكی بەڕەكەی بۆ هەڵدراوەتەوە، گۆزەكە ئاوی دەڵاندووە و بە قەرای بستێك دەوری تەڕ بووە. دەم‌ولێوی پیرە پیاو وشك هەڵاتووە، لە دوێنێ شەوەوە ئاوی وێ نەكەوتووە. جارجار بە بێوازی سەری دەجووڵێنێتەوە، دڵۆپێك ئارەقە بە ڕوومەتیدا دێتە خوارێ و دەچێتە گۆشەی لێوی. بە دەم ناڵەوە زمانێكی پێدا دێنێ، دەنگی ناڵەی بەرزتر دەبێتەوە.
دروێنە دەكا، سەرپاڵەیە، بەری لە پێش هەمووانەوەیە، ئارەقەی زوڵاڵ و سوێری ماندوویەتی، دەم‌وچاوی شڵتان كردووە. گەنم خۆ لەبەر شان و باهۆ و گەوزی داسیدا ناگرێ، دوو سواڵەی باقەیەكە، لە تینووانا دەمی وشك بووە، گوێ بە تینوویەتی و ماندوویەتی نادا، تا بەرەكەی دەر نەكا شانی هەڵناهێنێتەوە. ئەوین لە دڵیدا هێلانەی كردووە، دڵی گەرمە، بە دەم دروێنەوە گۆرانی دەڵێ، چریكەی لە نێو دڵی كێوەكانی دەوربەریدا بووە بە زایەڵە.
پشووی سوار بووە، قۆخەیەكی وشك لە گەروویدایە، پیرانی پێ‌بەستووە، هەناسەی وەختە ڕاوەستێ، دوای تاوێ كۆخە تاڵەكە گەرووی بەردا، لەگەڵ ئاخێك... مەلی بیری بە بەردی ناهومێدی پێكرا و لەنگەری باڵی تێك‌چوو. بەجێی ئارەقەی گوڕ و تین ئێستا جواناو دەموچاوی خووساندووە، لە جێی چریكەی گۆرانی، ئاخ و ناڵەی ناهومێدی چنگی لە گەرووی گیر كردووە، بۆ قومێ ئاو وەختە ئیمان بدۆڕێنێ. لەبەر خۆیەوە دەڕاوێنێ: «شوانە، شوانە گیان، لە كوێی؟ ئاخ خنكام، ئاخ سووتام...»
نركەیەك لە دڵییەوە هات. بوغز و خەم لەگەڵ دەستی مەرگ ئەوكی دەگوشن، نووزەی دەرنایە، وەك منداڵ هەنیسك دەدا، چاوی ئاوەڵایە تەم وەسەریان كشاوە، وشەیەك لە گەروویدا گیری كردووە، هەرچی دەكا بۆی نایەتە سەر زمانی. مەرگ و بیرەخەو لە سەر مێشك و ڕۆحی مەچەكیان لێك توند كردووە، ئەمیان بەرەو پێشەوەی دەكێشێ و ئەویان بۆ دواوە، مەرگ دەستی شل دەبێ و بیرەخەو بۆ دواوەی دەگێڕێتەوە.
ئێوارەی هاوینە، وڵات تاریك داهاتووە، لە مەزراوە بەرەو ماڵ دێتەوە، گەیشتەوە نێو دێ، بە كۆڵانی ماڵی دڵدارەكەیدا دەڕوا، لەبەر دەركەی ماڵەكەیان تارماییەكی دی، دڵی داخورپا، نزیكتر بۆوە، ناسییەوە، نازدارە، دیارە چاوەڕوانی ئەمە، نازدار ماندوو نەبوونی لێ‌كرد، لە نێو درگاكەدان، هەر یەكەی پاڵیان داوە بە بەرێكەوە، لە دوورەوە بۆنی هەناسەی یەكتری هەڵدەمژن. قەول و بەڵێن درا، هەردووكیان ڕازین.
پاییزە، جووتیار و سەپان هەموو لە كار بوونەتەوە، دەنگی دەهۆڵ و زوڕنا گوێچكەی دێی پڕ كردووە، ڕەشبەڵەك گیراوە، ئەم‌سەرەوسەری دیار نییە.
مێشكی خەریكە بتەقێ، وەهەناسەبڕكێ كەوتووە، ڕەشبەڵەك و چەمەرچۆپی شانیان لە یەكتری توند كردووە و لە گۆڕەپانی مێشكیدا هەڵدەبەزەن! هەرچی دەكا بۆی لە یەكتر جیا نابنەوە، ئەم‌سەرەوسەری ئەو بیست و شەش ساڵە وێك‌هاتوونەوە، وەك دەزووی ئاڵۆزكاو سەر و بنی بۆ نادۆزرێتەوە.
زۆرەبانی مەرگ و بیرەخەو هەروا بەردەوامە، مەرگ هەستاوەتەوە، بیرەخەو لە ژێر چۆكیدا جووڵەی لێ‌بڕاوە.
شوانە وەك خولخولە هەڵدەسووڕێ، مەڕەكانی ڕه‌پێچەك داوە، دڵی بە پڕتاو لێ‌دەدا، بەرەو ئاوایی مێگەلی وەپێش داوە و لەبەر خۆوە ورتەی دێ:
ـ دوێنێ ئێوارە زۆر ناساغ بوو، مام لاوەی داماو دەك خەجاڵەتت خۆم، قەولم پێ‌دای هەموو ئێوارەیەك سەرت بدەم. تۆ هەر بۆ چارەڕەشی دروست كراوی، چەندەت كوێرەوەری و چەرمەسەرێ كێشا. دوای مەرگی پوورە نازدار حەوت ساڵت بە بێوەمێردی ڕابوارد، تا هێزت بوو خۆت بەڕێوە هێنا...
نەوتی لەنتەرەكە تەواو بووە، بە پرتەپرت ئاهەنگێكی بەسامی ساز كردووە. لە ئێوارەوە شەوبا جارجار پەنجەی ساردی بە پەنجەرە بچووكەكەوە دەنا و دەیكردەوە و لەشی لاوازی باوەشێن دەكرد، لەپڕ ئەویش خەوت، لەگەڵ خەوتنی شەوبا پەنجێرەكەش لە باوێشك‌دان كەوت و لەنتەرەكە كوژاوە و ژووری دار و دیوار داڕووخاو لە نێو جەرگی تاریكەشەودا بزر بوو.

ئەمین گەردیگلانی

زستانی 1374