[behnam5555]

بەفر و خوێن

بەرەبەیانە، حەوش و بان كفنێكی بەفرینیان بەسەردا كێشراوە. ئاوایی مردوویەكی نەنێژراوە. لە كەلێنی درگای ژوورەكەوە چاو بەسەر دیوار و سەربانەكاندا دەگێڕی. دوو ڕۆژە لە ژوورێ نەهاتوونەتە دەرێ. دەگەڕێیەوە سەر جێگاكەت و شیلانی كۆرپە بە هەنیسك و گریانەكەیەوە لە باوەش دەگرییەوە. دیسان وەك ئەو دوو شەو و ڕۆژە مەمكە وشك و بێ‌شیرەكەت دەنێیتەوە دەمی، بەڵام ژیر بوونەوەی نییە. بە باوەشتەوە ڕایدەژێنی. باوك و برا و خوشكە چكۆڵەكەت هەر كام سەریان لە بەر خۆیاندایە و بە ئەوكی پڕ گریان و دڵی پڕەوە لە نێوان خەو و بەخەبەریدا جووڵەیان لە خۆیان بڕیوە. باوكت جار و بار لەگەڵ كۆخەیەك و ئاخێكی خەماوی هەمووتان دادەچڵەكێنێ و شیلانیش دەست دەكاتەوە بە گریان. وەنەبێ ئێوەش نەگرین، بەڵام گریانی ئێوە بێدەنگە، هەڵقرچانە لە ناخەوە. لە دوێنێوە چەن جار لە ژێرپیاڵەدا قەندت بۆ تاواندۆتەوە و كردووتە بە دەمییەوە، بەڵام برسییەتی عەجمانی لێ هەڵگرتووە.
هەڵدەستییە سەر پێ، شیلان بە بەر سینگتەوە دەگوشی و دەچییەوە بەر درگا و بە حاڵ كەلێنێكی پێدەدەی. دیسان چاو بە حەوشە و سەربانەكاندا دەگێڕی. وڵات تۆزێ ڕووناكتر بۆتەوە. تەمومژێكی تەنك خەریكە باڵ بە سەر گوندەكەدا دەكێشێ. درگاكە بە تەواوی دەكەیتەوە و پێ دەنێیە حەوشە.
ـ ڕۆڵە! خەزاڵ، مەچۆ بابم، وەرە ژوورێ، با داخی تۆش نەنێن بە جەرگمەوە.
بەسەر نوا بەفری حەوشەكەدا تێدەپەڕیت و بە جیڕەیەكی وشك درگای حەوشەكە دەكەیتەوە. كۆڵان كپ و بێدەنگە، هێشتا بە هەنگاوی هیچ كەس بۆژۆ نەبووە. شەقڵی نەشكاوە.
ـ ڕۆڵە كچم، مەڕۆ با لەگەڵت بێم.
ئاوڕێكت دایەوە، بابت سەری لە درگاكە هێنابووە دەرێ و هاڵاوی دەم و لووتی لەگەڵ تەمومژەكە تێكەڵ دەبوو. گوتت: «مەیە بابە گیان، زوو دێمەوە»
پێت نایە كۆڵان و كرپە كرپی بەفر لە ژێر پێتا لە گەڵ دەنگی گریانی شیلان بە باوەشتەوە، خەوی سڕی كۆڵانەكەی زڕاند.
بە بن دیواری بەری ڕۆژهەڵاتدا ملی ڕێت گرت و بەرەو مزگەوت كەوتییە ڕێ، كزەی سەرما سەر لووت و ڕوومەتتی دەگەزی. چاوە سوور هەڵگەڕاو و خەو لێ زڕاوەكەت ئاوی پێدا دەهاتە خوارێ. سەیرە گریانی ئەم دوو ڕۆژە چۆن تەڕایی تێدا هێشتووە. لەگەڵ هەنگاو هەڵێنانەوە چاو بە هەموو لایەكدا دەگێڕی، سرك و قوشقی، جار جار گورگاوڕێك. هەموو تارمایی و تاپۆیەكت لێ دەبێتە چەكدار و سێرەت لێ دەگرن. تا گەیشتنە مزگەوت چەن كۆڵانی دیكەت ماوە. ئاوایی خەوی مەرگ چۆتە چاوی. كفنی ترس و سام لەبەر هەموو ماڵەكان كراوە. گریانی شیلان پەنجێرەی هیچ دیوارێكی پێ ناكرێتەوە. هەر دەڵێی زاری دیوارەكانیش دووراون و ناوێرن لێویان ببزێون، كڕ و كپ.
بن دیوارە و دیوار ڕۆیشتی و جێگا پێی خۆت و دەنگی گریانی شیلانت گەیاندە نزیك گۆڕەپانی بەر مزگەوتەكە. ئاواتت بوو لەو كاتەدا وڵات ڕەش داگەڕێ. ببێتە شەوێكی ئەنگوستە چاو. چاو چاو نەبینێ. بەڵكوو بتوانی لەو گۆڕەپانە بپەڕییەوە و خۆ بكەی بە مزگەوتەكەدا.
چاوت لە گردەكەی پشت ماڵان بڕیوە و بە ئەسپایی و كۆمە كۆمە بەرەو مزگەوتەكە دەخوشی. چەن تارمایی بەسەر تەوێڵی گردەكەوەن. دەجووڵێنەوە، دەستت بە ئاستەم لەسەر دەمی پڕ لە گریانی شیلان داناوە و چاوت لە تارماییەكان بڕیوە و لاقت بێ ئیختیار هەڵدێن. تا بەر دیواری مزگەوتەكە بیست هەنگاوێكت ماوە. جار لەگەڵ جار گردەكە چاكتر وەدیار دەكەوێ و تاپۆكان ڕەشتر دەچنەوە. نازانی تارماییەكان سیانن یان چوار. گەرمایی دەمی شیلان بەری دەستتی گەرم داهێناوە و بە حاڵ نووزەی دێ. كرپە كرپی بەفر لە ژێر پێتدا وا دەنگ دەداتەوە خەریكە گوێچكەت كەڕ بكا. پێنج شەش هەنگاوت ماوە بۆ مزگەوتەكە. دەنگی ئیستێك دڵت دادەخا. لاقت دەچێتە بەست و موچڕكێك بە سەرتاپای گیانتدا مێروولە دەكا و هەوا ئەوەندەی دیكەی سارد دەبێ. چەقوچۆ، كاكیلكەت وە شەقەشەق دەخا. ورە بەر خۆت دەنێی، تازە گەڕانەوە ناكرێ. سێ هەنگاوی دیكە هەڵێنیتەوە دیواری مزگەوتەكە لە باوەشت دەگرێ. لاق هەڵدێنیتەوە هێشتا دات‌نەناوەتەوە تەقەیەك لەگەڵ ویزەی گوللەكەی بە پەنا گوێچكەی چەپتدا دەتتاسێنێ. هەنگاوی دووهەم هەڵدێنیتەوە و تەقەیەكی دیكە ویزەی دێت و چزە لە بەفرەكەی بەر پێت هەڵدەستێنێ. هەنگاوێكت ماوە بگەیتە دیوارەكە، بەڵام ئەوەندە لەبەر چاوت دوورە ساڵەڕێیەك دەبێ، تەواوی هێز و ورەی خۆت لە لاقتدا كۆ دەكەیتەوە و دەتەوێ بە بازێك خۆت فڕێ دەیتە بن دیوارەكە. لەگەڵ بەرز بوونەوەی لەشت تەقەیەك و گڤە لە نێو پشتت هەڵدەستێ و گەرمایی بە پەنا كەلەكەتدا دێ و دەیخووسێنێ.
بە سەرەوە دەكەوی بە سەر شیلاندا. زریكەی لێ هەڵدەستێ. هێز دەدەیە بەر خۆت بە لای دیوارەكەدا دەتلێی. شیلان لەسەر بەفرەكە كەوتووە و كراسە سپییەكەی و بەفرەكەی ژێری سوور هەڵگەڕاوە. هەموو گیانت سڕ بووە و دەمت وشك بووە، دەڵێی پڕ بووە لە خۆڵەمڕە. دەست دەبەی بۆ كەلەكەت، لە خوێنا خووساوە. دەست دەكێشی و قۆڵی كراسەكەی شیلان بە گریانەكەیەوە دەكێشی بۆ لای خۆت. هێز لە خۆت دەدەی، دەتەوێ هەستی، ناتوانی. لاقت دەنووشتێتەوە. هەر دەڵێی لاقیشت پێوە نییە. هەناسەت سوار بووە. دڵت بە پڕتاو لێ‌دەدا. شیلان دەگریتە بن باخەڵی ڕاستەت و بە زگەخشكێ بەرەو نێو مزگەوتەكە دەخوشێی. نازانی چەندەت پێدەچێ تا لەو دوو پلیكانەی مزگەوتەكە سەر دەكەوی. خەتێكی سوورت لەگەڵ بەفر هێناوەتە بەر هەیوانی مزگەوتەكە و سەرت ناوە بە درگاكەوە. بەسەر پاڵی پێوە دەنێی. ناكرێتەوە. شیلان لەسەر عەرزەكە دادەنێی و بە شان پاڵ بە درگاكەوە دەنێی، دەكرێتەوە. شیلان دەنێیتەوە بن باخەڵت و لەگەڵ گریانەكەی بە زگەخشكێ دەیبەیتە ژوورێ. هەناسەت بە حاڵ دێتە دەرێ. شیلانی خوشكت ئەوەندە قورس بووە ئیتر ناتوانی بەرزی كەیەوە. ئاتەگی كراسەكەی دەگری و ڕایدەكێشی. دایكت لە نێوەڕاستی مزگەوتەكەدا بەرماڵێكی پێدا دراوە و ڕاكێشراوە. ئێوارێ خۆت جوان داتپۆشیبۆوە و ڕۆیشتبوویەوە. شیلان هەر دوو مەمكی چەك و چڕ دابوو و بە بەر سنیگییەوە خەوی لێ‌كەوتبوو. تۆش كفنەكەت بەستبۆوە و بەرماڵەكەت بەسەردا دابۆوە، شیلانت لە باوەش كردبوو و بە جێت هێشتبوو. دوو جاری دیكەش باوكت هێنابووی تێری مەمكی دایكت مژیبوو و هێنابوویەوە. خۆت خشكاند و شیلانت لەگەڵ خوێن بە دوای خۆتدا ڕاكێشا و زۆر بە دژواری توانیت گرێی كفنەكە لە سەری دایكت بكەیەوە. شیلانت بردە پەنا سینگی و مەمكی دایكت نایە دەمی. شیلان گریانی لەبیر چۆوە. تۆش سەرت نا بە سەری دایكتەوە و هەستت دەكرد جار لەگەڵ جار لەشت سووك دەبێ و وەك فوودانە وە حەوا دەكەوی. توونییەتی و چەقوچۆ ئارا و قارای لێ هەڵگرتبووی. نێوچاوانە سڕەكەت ناوە بە نێوچاوانی دایكتەوە و ورتە دێ:
ـ دایە گیان،‌ئەوە منیش هاتم بۆ لات. بەڵام ئەی شیلان و دیلان و كەژاڵ و باوكم؟ بیریان دەكەین. ئەوانیش بیرمان دەكەن.
وەنەوزت دەدا،‌ خەریك بوو خەوت لێ بكەوێ. شیلان قونەنشینە بوو، تازە فێری گاگۆڵكە دەبوو. بە دانیشتنەوە دەمی بە سینگی دایكتەوە نابوو و دەستی بە بەرمل و چەناگەیدا دەگێڕا.
تەقەیەك دایچڵەكاندی، تەقەی دووهەم گوێت لە ئاخ و هاوارێك بوو. دەنگی باوكت ناسییەوە. ئەویشیان پێكا. نەتدەتوانی لە جێی خۆت ببزووی. هەرچی هێزت لە خۆت دا بخوشێیی، فایدەی نەبوو. تەنانەت نەتدەتوانی ملت هەڵێنی. لە كەلەكە بەرەو خوارت لە خوێنا خووسابوو. دڵی مزگەوتەكەشت لە خوێنا شەڵاڵ كردبوو.
لە دایكت بیستبوو: «خوێن بە جل‌وبەرگ و ڕاخەر و شتەوە بێ لە نوێژی دەبا» تۆ بە جارێ مزگەوتەكەت لە نوێژ بردووە. گوێت لە ناڵەی كزی باوكتە. لە دەرەوەی مزگەوتەكەوە دێ، بانگت دەكا: «خە... زاڵ... ڕۆ...ڵە... خەزاڵ...»
دوو ڕۆژ لەمەوبەر شەڕەكە دەستی پێ كرد. لەو قرمە قرم و ئاوربارانەدا هەموو خەڵكی نێو دێ لە قوژبن و ژێرخانی ماڵێدا خۆیان شاردبۆوە. كەس نەیدەوێرا بێتە دەرێ. دایكت بە پەلە چووە حەوشە گۆزەیەك ئاو بێنێتە ژوورێ. تەقەیەک هات و دایکت لەپڕ قیژەی لێ هەستا و كاتێ دەرپەڕینە دەرێ گوللەكە لە سەر دڵی درابوو و لە سەر بەفری حەوشە كەوتبوو خوێنی لەبەر دەڕۆیی. بە ڕاكێش ڕاكێش بردتانە ژوورێ. دوای چەن كاتژمێر كە دوژمن هەڵات و تێك‌شكاخەڵک کۆبوونەوە و توانیتان مەیتەكەی دایكت ببەنە مزگەوت و كفنی بكەن.
بۆ بەیانی پیاوان ویستیان بچن بۆ گۆڕ هەڵكەندن، دیسان دوژمن بە هێزێكی زۆرەوە هێرشی هێنایەوە سەر ئاوایی و ئەمجارەیان توانییان دەست بە سەر دێیەكەدا بگرن و ئەو گردەی پشت ئاواییش بكەنە مۆڵگە. ئێستا ئەوە دوو شەو و ڕۆژە كەس ناوێرێ لە ماڵ بێتە دەرەوە. ھەموویان لە ماڵەکانیاندا خۆیان لە پەنا و پەسیوان خزاندووە.
سەرت ناوە بەسەری دایكتەوە و لە پەنایدا ڕاكشاوی. شیلان لە نێوان هەر دووكتاندا دانیشتووە و دەست و پلە خوێناوییەكەی بە مەمكی دایكیدا دێنێ. تێری خواردووە و لەبەر خۆیەوە گڕوگاڵ دەكا و چەپڵە لێ‌دەدا. جارجاریش قامكە خرپنەكانی بە خوێنەكەوە دەنێتە دەمی و بە دەستەكەی دیكەشی شەپڵاخە لە مەمكی دایكت دەدا. ئیتر ناڵەی باوكت نایەتە گوێ. چاوت ڕێشكە و پێشكە دەكا و سەرت لە گێژەوە دێ. هەست دەكەی دڵت لە كوتە كوت كەوتووە و هێور بۆتەوە. چاوت لە شیلان بڕیوە. دەڵێی لە پشت شووشەیەكی تەماوییەوە دانیشتووە. لەپڕ شەو بەسەردا دێ و وڵات تاریك دادەگەڕێ.

ئەمین گەردیگلانی

هاوینی 1385