قبل از شستشو غبارگيري به طرق مختلف صورت مي گيرد :
1- غبارگيري معمولي (دستي)
در اين حالت به چند روش فرش غبارگيري مي شود :
- برخي فرش را به پشت روي زمين پهن كرده و با چوب به پشت آن مي زنند ، سپس فرش را كنار زده و گردوخاك و ساير موادي كه بر روي زمين ريخته شده جمع مي نمايند و روي فرش را با جارويي زبر مي روبند .
- برخي نيز فرش را از پشت بر روي يك شبكه ي توري فلزي كه در ارتفاع مناسبي از زمين قراردارد پهن با چوب و يا وسيله ي ديگري به پشت آن مي زنند . در اين حالت كليه ذرات گردوغبار از فرش خارج شده و چون بين فرش و زمين فضاي خالي است ذرات گردوغبار دوباره به داخل فرش نفوذ نمي كند .
- در برخي موارد چهار نفر هر يك گوشه اي از فرش را گرفته و به ترتيب ضربه اي موجي شكل را به فرش وارد مي سازد و به اين ترتيب فرش از چهارطرف تكان داده شده و آلودگيهاي آن خارج مي گردد .
( نكته : ضربات چوب نبايد بنحوي محكم باشد كه به بافت فرش لطمه بزند .)
- برخي نيز فرش را محكم به زمين يا سطح سفتي مي كوبند تا غبار آن خارج شود . البته كوبيدن فرش بر زمين از جمله اعمال نادرست و بدترين نوع غبارگيري فرش است ، زيرا احتمال هر نوع آسيبي وجود دارد كه موجبات گسيختگي تارپود و پرز فرش را فراهم مي آورد .
چنانچه فرش كهنه و قديمي باشد يا داراي قسمتهاي رفو شده باشد ، هرگونه غبارگيري دستي كه همراه با ضربات شديد و ناگهاني باشد باعث وارد شدن آسيب هاي جبران ناپذير به فرش مي گردد .
• شايد بهترين روش در مورد فرشهاي جوان و نو بافت آن باشد كه فرش را از يك ارتفاع مناسب آويزان نمود و با چوب به آهستگي و از پشت به آن ضربه زد .
• در مورد فرشهاي قديمي بهتر آن است كه با استفاده از بررسيهاي نرم ذرات گردوغبار از لاي پرزهاي فرش بيرون آورد . سپس با جاروهاي برقي ذرات گردوغبار را از درون پرز فرش بيرون كشيد .
(نكته: در هنگام استفاده از جاروبرقي بهتر است نوك مكنده آن با فاصله اي مناسب از سطح فرش قرار گيرد تا ذراتي كه از فرش خارج شده و در هوا معلق نشده اند به خوبي جمع شده و دوباره به داخل فرش وارد نشوند .)
2- غبارگيري ماشيني :
امروزه با پيشرفت فن آوري ، ابزارها و ماشين آلات خاصي براي غبارگيري فرش طراحي و ساخته مي شود .
الف : ماشين هاي ضربه زن مكانيكي :
نمونه هاي قديمي تر اين ماشين ها داراي عرض زياد بين 5-4 متر و طول بسيار كم بين 2-5/1 متر است .درون اين دستگاه دو محور استوانه اي قرار دارد كه به هريك تسمه هاي پلاستيك يا برزنتي بسته شده است .هنگامي كه دستگاه روشن مي شود ، فرش از يك طرف به داخل آن هدايت مي شود . ابتدا توسط برسهاي مخصوص پرز فرش شانه مي شود تا از حالت نمدي و خوابيده خارج شده و بلند گردد . سپس توسط ريلهاي مخصوصي فرش به ميان محورهاي گفته شده هدايت مي شود . محورهاي مذكور به علت گردش سريع به دور محور طولي ، تسمه هاي برزنتي يا پلاستيكي را به صورت مكرر به پشت و روي فرش مي كوبند .
با توجه به اين كه پرزهاي فرش توسط برس ها حالت ايستاده يافته اند ذرات گردوغبار به راحتي از درون آنها خارج مي شوند . به اين ترتيب تمام فرش از يك طرف وارد غبارگيري شده و از طرف ديگر خارج مي گردد .
اين عمل قبل از شستشو و در طول شستشو انجام مي شود و دور برس غلطكتي برحسب نو و كهنه بودن و يا ضخامت فرش تنظيم شده و ضرب دستگاه حتي الامقدور نبايد محكم باشد .
در مورد فرشهاي قديمي و رفو شده بايد دقت شود تا آسيب جدي به فرش وارد نشود ، زيرا با ضربات شديد در اين دستگاه ممكن است فرش دوباره پاره شود و نياز به ترميم مجدد باشد .
ب- غبارگيري با دستگاه مكنده :
گرد و غبار قاليهاي كهنه بوسيله برس يا جاروي نرمي در جهت خواب فرش جارو شده و بوسيله دستگاه مكنده جمع آوري مي شود .در اين حال بايد شدت مكثي دستگاه برحسب نو و كهنه بودن و يا ضخامت فرش بنحوي تنظيم شود كه ضمن خارج كردن گرد و غبار و كثافات از فرش باعث كنده شدن الياف و پرزهاي فرش نشود .
( نكته : هنگام تميز كردن قالبهاي كهنه بايد نسبت به « خواب» قالي توجه مخصوص مبذول گردد ، چرا كه بهم خوردگي و آشفتگي در خواب قالي پيدا شود « بافت قالي» تغيير شكل مي يابد و سبب پخش شدن اشعه انعكاسي مي گردد، در چنين حالتي قلي « بدنما » شده و لكه دار جلوه گر مي شود .)
ج- دستگاههاي جديد غبارگيري :
در طي سالهاي اخير در ساخت دستگاههاي غبارگيري پيشرفت جديدي به وجود آمده است . دستگاههاي جديد غبارگيري از بازده بالايي برخوردارند و مي توان در زمان كوتاهتري تعداد زيادي فرش را غبارگيري نمود .
اين دستگاه در واقع گردونه ي بزرگي است متشكل از يك استوانه بزرگ توري شكل ، كه در درون اتاقك بزرگتري قراردارد . گردونه متحرك از ميله هاي فلزي ساخته شده است و تا حدودي شبيه ماشين هاي لباسشويي عمل مي نمايد . اتاقك اين دستگاه داراي در بزرگي است كه پس از قراردادن تعداد مشخصي فرش ( برمبناي گنجايش دستگاه ) داخل آن ، بسته مي شود . سپس گردونه داخل دستگاه به حركت درآمده و با سرعت به دور خود مي چرخد . فرشها براثر حركت دوراني از پايين به بالاي گردونه و بالعكس حركت كرده و براثر آن گردو خاك آن كاملاً گرفته مي شود . گردوغبار خارج شده از فرش توسط كانال مكش هوا كه زير اتاقك قراردارد از ميان ميله هاي گردونه خارج شده و بوسيله كانال در يك جا انبار مي گردد . گاه امتداد اين كانال به درون حوضچه هاي آب است تا از آلودگي هوا نيز كاسته شود و هر از گاهي آب حوضچه تخليه مي شود .
(نكته: در صورت استفاده از ماشين هاي غبارگيري جديد باز هم بايد ابتدا قالبهاي كهنه و قديمي را شناسايي نمود. زيرا براثر حركت مداوم قالبها در درون دستگاه ممكن است صدمات خاصي به فرش وارد گردد . گرچه در اين دستگاه نسبت به دستگاههاي قديمي حفاظت فرش بيشتر است و صدمه كمتري به آن وارد مي گردد .)