[چرو]

ب- اثر موا شيميايي بر روي پنبه:
1- اثر اسيد:
پنبه برعكس پشم در برابر اسيد شديدا آسيب پذير است.فاكتورهايي مانند : دما،زمان و غلظت اسيد عوامل تعيين كننده در شدت و ميزان تخريب است.
اسيد سولفوريك 75% درصد در دماي محيط حداكثر ظرف مدت يك ساعت پنبه را در خود حل مي كند.
بدين ترتيب كه در شرايط ملايم اسيد غليظ پيوند هيدروكسيلي بين حلقه هاي گلوكز را مي شكند و زنجيره سلولزي به واحد هاي گلوكزي محلول در آب تبديل مي شود.
در صورت افزايش دما با افزايش غلظت اسيد شدت واكنش بالا بوده و باعث سياه شدن پنبه مي شود كه در اصطلاح به آن سوختن پنبه مي گويند. اسيدهاي ضعيف رقيق نيز در مدت زمان طولاني باعث شكستن زنجيره هاي سلولزي و تخريب پنبه مي شوند.
اسيدهاي ضعيف مانند اسيد اسيتيك اثر تخريبي چندان زيادي روي پنبه ندارند ولي اسيد نسبتا قوي مانند اسيد فرميك در مدت زمان طولاني باعث تخريب پنبه مي شود.

;2- اثر قليا:
پنبه بر عكس پشم در برابر قليا مقاومت بالايي دارد . به همين دليل براي شستشو و سفيد گري پنبه خام بصورت نخ يا پارچه از قلياي قوي مانند سود سوزآور استفاده مي شود.
در دماي جوش در مدت نيم الي يك ساعت سودسوزآور واكس و چربي پنبه را جدا مي كند . در حاليكه در اين شرايط حاد اثر چندان نامطلوبي روي پنبه باقي نمي گذارد و يا حتي از سود و سوزآور 18 درصد در دماي محيط براي مرسريزه كردن پنبه استفاده مي شود .
3- اثر حرارت :
مقاومت پنبه در باربر حرارت بالا بوده به نحوي كه در دماي 120 درجه سانتيگراد پس از گذشت چند ساعت پنبه كمي زرد مي شود و در دماي 15 درجه سانتيگراد در اثر اكسيداسيون توسط هوا پيوندهاي گلوكزي شكسته و الياف پنبه شروع به تجزيه شدن مي كند . در دماي 240 درجه سانتيگراد پنبه شديداً آسيب ديده و از بين مي رود .

4- اثر نور خورشيد :
اشعه ماوراء بنفش (uv)به خاطر پرانرژي بودن مانند حرارت ، باعث تجزيه شدن و زرد شدن پنبه و همچنين كاهش استحكام الياف مي شود . هواي مرطوب عمل تخريب و تجزيه شدن پنبه را تشديد مي كند .

;5- اثر حلالهاي آلي :
اين حلالها روي پنبه اثر چندان زيادي ندارند .
حلال پنبه دي سولفيدكربن CS2 است .

6- اثر مواد اكسيد كننده :
مواد اكسيد كننده ، باعث تجزيه مولكولي مي شود در نتيجه طول زنجيره كوتاه شده و استحكام پنبه كاهش مي يابد . از مواد اكسيد كننده مختلف مانند آب اكسيژنه در شرايط قليايي در زمان حدود يك ساعت براي سفيدگري پنبه استفاده مي شود كه اثر چندان نامطلوبي روي پنبه ندارد .
البته از آب ژاول Naocl نيز براي سفيدگري پنبه استفاده مي شود كه به خاطر وجود كلر نسبت به آب اكسيژنه مخرب تر است . كلر باقيمانده بر روي پنبه باعث زرد شدن پنبه مي شود ، چون رنگ كلر زرد رنگ است . كلر باقيمانده در دراز مدت توليد اسيد كلريدريك HCL مي نمايد كه باعث تجزيه پنبه مي شود .

;ج- اثر مواد شيميايي بر روي ابريشم :
1- اثر اسيد و قليا:
ابريشم از نظر ساختمان شيميايي شباهت زيادي با پشم دارد ، با اين تفاوت كه در ابريشم اسيد آمينه هاي سيستئين و تريپتوفن و متايونين وجد ندارد ، به همين دليل ابريشم نسبت به پشم در برابر مواد شميايي آسيب پذير است .
اسيد و قليا هر دو باعث هيدروليز (تجزيه ) ابريشم مي شوند ، البته اثر قليا شديدتر است به نحوي كه قليا با غلظت 5% در دماي جوش حداكثر در مدت زمان 5 دقيقه ابريشم را حل مي كند .
ابريشم نسبت به پشم در مقابل اسيد حساس تر است ، كه يكي از دلايل آن عدم وجود اسيد آمينه سيستئين مي باشد . كمترين ميزان تخريب بر روي ابريشم در PH بين (8-4) اتفاق مي افتد . اسيد معدني قوي بشدت ابريشم را تخريب مي كند ، البته اسيدهاي رقيق نيز در دماي بالا و زمان طولاني باعث تجزيه شدن ابريشم مي گردند . به همين دليل در رنگرزي ابريشم با رنگهاي اسيدي دماي رنگرزي حداكثر (95-90) درجه و مدت زمان رنگرزي كمتر از يك ساعت پيشنهاد مي شود تا در اثر اسيد موجود در محلول رنگرزي ابريشم صدمه نبيند .

2- اثر مواد اكسيد كننده :
مواد اكسيد كننده مانند آب اكسيژنه ، آب ژاول و پراستيك ها باعث شكسته شدن پيوندهاي پتپيدي (زنجيره پروتئيني ) مي شوند ، در نتيجه كوتاه شدن زنجيره ها و كاهش استحكام الياف را به دنبال دارد ، علاوه بر آن باعث زرد شدن ابريشم نيز مي گردد .
از بين مواد اكسيد كننده توصيه مي شود از مواد حامل كلر براي سفيدگري يا رنگبري استفاده نشود ، چون شدت تخريب و زردي حاصل از كلر بخاطر قدرت اكسيد كنندگي بالاي آن بيشتر است.
براي سفيدگري ابريشم استفاده از آب اكسيژنه در شرايط ملايم ( غلظت كم-زمان كوتاه ) توصيه مي شود .
(نكته : پراستيك اسيد ، از تركيب آب اكسيژنه با اسيد استيك بدست مي آيد . بديت ترتيب كه 45 ميلي ليتر اسيد استيك همراه با 55 ميلي ليتر آب اكسيژنه همراه با 6/0 ميلي ليتر اسيد سولفوريك غليظ در يخچال در دماي 5 درجه سانتيگراد به مدت 72 ساعت براي رسيدن به تعادل باقي مي ماند .)