[چرو]

یادی از استاد حاج غلامحسين مرتضي زاده علافی -مقاله ایی از سرکار خانم عذرا یوسفی کارشناس فرش

استادحاج غلامحسين مرتضي زاده علافي

بیوگرافی استادحاج غلامحسين مرتضي زاده علافي

استادحاج غلامحسين مرتضي زاده علافي مشهوربه حاج غلامحسين عالي طراز به سال 1299درشهرتبريز درخانواده اي مذهبي چشم به جهان گشود وازهمان كودكي به كار درزمينه بافت فرش پرداخت وباتوجه به ذوق وسليقه فطري كه درزمينه رنگ آميزي دروجودشان بود بعدازچندين سال اقامت درشهر تهران وپرداختن به مشاغل گوناگون درزمينه تجارت فرش ،مجددا‌ًبه سراغ هنرواستعداد ذاتي خود برگشتند وگارگاه قاليبافي خودرا درسال 1346 درشهرتبريزبه راه انداختند. استاد درخلق رنگهاي منحصربرد ازچشمهاودستهاي خودياري گرفته وبابكارگيري ذوق هنري خداداديشان درتركيب وتوازن نقشه هاورنگهاطبق سليقه خودشان كارارائه مئ نمودند وازثبات ومرغوبيت رنگهاي بكاررفته مطمئن نبودنددركارگاه بافت استفاده نمي كردند ونقشه هاي ايشان ازهركارتك است ونام تجاري وعلامت عالي طراز رادرتاريخ 8/9/1346 براي معرفي درقاليهاي خودبه ثبت رسانيدنداستاددرسال 1382درچهارمين جشنواره ، به عنوان برگزيده ترين بافنده فرش شانه بلورين ولوح تقديركسب نمودندودرحال حاضر يكي ازشاهكارهاي استاددرگنجينه فرش ومنسوجات آستان قدس رضوي درمعرض ديد علاقمندان قراردارد استاد درسن 85 سالگي درسال 1384 دعوت حق رالبيك گفته ودارفاني راوداع گفتند
روحش شادباد


معرفی قالی اهدایی ایشان به حرم مطهرامام رضاعلیه السلام

طرح : شكارگاه
محل بافت:تبريز - عالي طراز
تاريخ بافت : 1348 شمسي
واقف وبافنده : حاج غلامحسين مرتضي زاده
تاريخ وقف : 1370
ابعاد: 174 * 252س.م
نوع گره : متقارن
رجشمار: 75 گره در7 س.م
جنس تــار : ابريشم
جنس پــود : پنبــه
جنس پــرز : پشـم
نوع رنگ : طبيعي
اين دستبافته زيبا ونفیس با نقوشي گويا در بر دارندة پنج كتيبه به شرح زير است :

ـ ايـــــــران ـــــ تبـريــــــز
2ـ انّ الله يامرباالعدل والاحسان GOD ORDERS JUSTICE
3ـ بنـي آدم اعضـاي يكديگـرند كه درآفــرينش زيك گـوهــرند
4ـ يـــدالله فـــوق ايـديـهــــــم GODS HANDIS OVER ALL 5ـ عـالي طــرازـ 1348 شمسي
متن قالي با طرح شكارگاه داراي نقوش زيبا، دربردارندة معاني ومفاهيم خاصي در خصوص گسترش عدالت الهي، برتري قدرت خداوند و تنازع بقاء با توجه به مفهوم آيات شريفة «ان الله يامر بالعدل و الاحسان»، «يدالله فوق ايديهم» و مضمون شعر زيباي سعدي كه : «بنـي آدم اعضــاي يكديـگــرنـد كه در آفـــرينش ز يك گــوهـــرنـد»
درزمينة سدري اين قالي تصاويري ازحيوانات جنگل نظير: شير، پلنگ، آهو، ببر، كفتار، ميمون، تمساح مار، سوسمار، لاك پشت، خارپشت، فيل، پرنده، پروانه، انواع درخت، بوته، گلهاي ختائي، شاه عباسي وگل فرنگ به چشم مي خورد .
نكتة قابل توجه وجود موجودي افسانه اي است كه اعضا و جوارح بدنش، اعضا و جوارح قدرتمند حيوانات ديگر مثل سرفيل، بدن كشيدة پلنگ، دم ميمون، پنجة عقاب وبال پرنده است كه با هر كدام از اعضاي بدنش(خرطوم، دم و پنجه ها) يك فيل را اسير كرده و اين بدان معني است كه اين حيوان يك نماد قدرت است يا به عبارتي هنرمند خواسته علاوه برقدرت، به نوعي حرص، طمع و آز را در قالب اين موجود اسطوره اي به نمايش بگذارد كه با همة قدرتش يك اندام دفاعي براي خود باقي نگذاشته بطوريكه بوسيلة پرنده اي به شكل سيمرغ از پاي در مي آيد . علاوه بر اين در اين قالي به قدرت انسان اشاره مي كند.
فرش مذكور داراي سه حاشيه و دو زنجيره مي باشد كه زنجيره ها با نقوش گل وبرگهای ختایی آراسته شده و حاشيه بزرگ آن داراي نقوشي از پرندگان مانند: عقاب و كركس تزئين شده است. متن اصلي قالي حكايت از چرخش زندگي و راز بقا را روي كره زمين به نحو بسيار زيبايي كه به مركزيت انسان به تصوير كشانده و در بالاي كتيبه يدالله فوق ايديهم در زمينه سورمه اي يعني دست خداوند فوق هر دستي مي باشد بافته شده است كه نشان دهنده اين است كه قدرت خداوند مافوق قدرتها مي باشد و آيه «ان الله بامر بالعدل و الاحسان» تزئين كننده بالاي متن اصلي قالي مي باشد بيت مشهور فردوسي :
بني آدم اعضاي يكديگرند كه در آفرينش ز يك گوهرند
كه نشان دهنده وابستگي انسانها به يكديگر است به چشم مي خورد. سمت راست حاشيه اصلي كتيبه وقف آستان قدس رضوي بافته شده است.