تاريخچه راديو در دنيا و ايران
تاريخچه راديو در دنيا و ايران
راديوچگونه به وجود آمد؟در سال 1860 ميلادي جيمز كلارك ماكس‌دل) فيزيك‌دان و رياضي‌دان اسكاتلندي) ، تئوري امواج الكترومغناطيسي را براي‌اولين‌بارعرضه كرد.
در سال 1887 (هنريشن هرتز)، مهندس وفيزيك‌دان‌آلماني نظريه ماكس دل را تاييد نمود.او موفق شد از نوسانات الكترونيكي براي‌انتقال‌امواج از محلي به محل ديگر بدون سيم استفاده‌كند. وي براي اولين‌بارموفق شد، امواج راديويي‌را در آزمايشگاه توليد كند. نام (هرتز) به‌صورت‌واژه‌اي بين‌المللي براي بيان فركانس‌هاي‌راديويي به كار مي‌رود. پس ازاو (برانلي)فرانسوي درسال 1890 آزمايش‌هايي در اين‌زمينه انجام داد وبالاخره دانشمندي روسي به نام(الكساندر پوپوف) موجي را با دستگاهي كه‌شبيه‌دستگاه هرتز و برانلي بود اختراع و آنتن را به‌وجود آورد و به اين صورت‌يك دستگاه تلگراف‌مرس را ايجاد نمود. در مارس 1896 پوپوف‌اولين پيغام‌تلگرافي را به مسافت 250 متري‌فرستاد. اولين كسي كه متوجه شد،مي‌توان از بي‌سيم به‌عنوان يك وسيله ارتباطي استفاده نمود،(ماركوني) ايتاليايي بود كه بعدها به نام مخترع‌راديو معروف گرديد. وي در سال 1895اولين‌خبر راديويي خود را به وسيله بي‌سيم در يك‌فاصله 3 كيلومتري فرستاددر ژوئن سال 1896 در لندن اولين ايستگاه‌تلگرافي بدون سيم به كمك‌امواج الكترونيكي‌نمايش داده شددر سال 1897 به ايتاليا برگشت و يك‌ارتباطبي‌سيم بين دو كشتي جنگي در يك مسافت 12كيلومتري ايجاد نمود وبالاخره در سال 1901 درتكميل اختراع خود موفق گرديد، علائم بي‌سيم‌را از يك‌طرف اقيانوس اطلس يعني از شهر (پل‌دو) در انگلستان به آن طرف اقيانوس‌اطلس، شهر(سن ژان) آمريكا بفرستد.
مردم از اختراع ماركوني چنان به‌شور و هيجان‌آمده بودند، كه خواستار پخش صداي انسان ازراديو شدند، اما چون‌لامپ‌هاي راديو ضعيف‌بود سازندگان راديو بايد فكر بهتري مي‌كردند. به‌همين‌منظور در سال 1906 يك فيزيك‌دان‌آمريكايي به نام (دو فورست) لامپ سه‌الكتروني‌را اختراع كرد كه براي راديو الكتريسيته خيلي‌قابل استفاه بود. بعداز آن (روبرت فون ليئن)موفق به ساخت لامپ‌هاي قوي شد، اين لامپ‌هاتحول‌بزرگي در زمينه دستگاه‌هاي الكترونيكي به‌وجود آوردند. در سال 1910براي اولين‌بار صداي موسيقي وآواز اپراي (متروپولتين - نيويورك) درسراسرآمريكاي شمالي شنيده شد. در سال 1913 جمعي از دانشمندان سعي‌كردندكه صداي موزيك درتمام نقاط جهان كاملا شنيده‌شود، ولي جنگ جهاني اول‌زحمات آن‌ها رابي‌نتيجه گذاشت. احتياجات نظامي در دوران جنگ،استفاده ازبي‌سيم را گسترش داد و در تاريخ 11 نوامبر سال1918 تلگراف بي‌سيم‌نويد پايان جنگ را به همه‌جهانيان اعلام نمود. تاريخ شروع بهره‌برداري عمومي از راديو درسال 1920 مي‌باشدنخستين دستگاه‌پخش راديواولين دستگاه‌هاي پخش منظم راديويي در سال1920 درانگلستان به كار افتاد و در سال 1926اولين كنفرانس بين المللي راديويي باشركت 27كشور جهان، در برلين برپا شد و آيين نامه مقررات‌ارتباطات راديويي‌به تصويب رسيد. رشد فزاينده راديو و مخاطبانش، آن را تبديل‌به‌رسانه‌اي جمعي و فراگير نمود. ارزاني بهاي‌راديوهاي ترانزيستوري نيز به‌پيشرفت اين رسانه‌دركشورهاي توسعه نيافته كمك كرد. در هر حال دردنيا تقريبا يك ميليارد گيرنده‌راديويي وجود دارد، يعني براي هر چهار نفريك‌گيرنده راديويي موجود مي‌باشد.
راديو در ايران
درسال 1303 هجري شمسي (1924 م) توسطوزارت جنگ مقدمات استفاده ازبي‌سيم فراهم‌شد. در سال 1305 بي‌سيم در ايران واردگرديد. از سال 1311 موسسات‌بي‌سيم توسعه‌پيدا كردند، كه نهايتا به ايجاد راديو منتهي شد. هيات‌وزيران روز دوم مهر ماه 1313 استفاده ازراديو را تصويب كرد و مقرراتي وضع شدكه براي‌نصب آنتن واستفاده از راديو اجازه وزارت پست‌و تلگراف و تلفن‌لازم بود. در سال 1316 مقدمات ايجاد مركز راديو به‌وسيله وزرات پست وتلگراف و تلفن فراهم و به‌دنبال اين اقدام در سال 1317 سازمان پرورش‌افكارتاسيس شد. اين سازمان داراي‌كميسيون‌هاي مطبوعات، كيت كلاسيك،سخنراني،نمايش‌هاي راديويي و موسيقي بود. درچهارم ارديبهشت 1319 اولين‌فرستنده‌راديويي در ايران در محل بي‌سيم در جاده قديم‌شميران افتتاح گرديد. از سال 1319 راديو تهران در 24 ساعت فقط 8ساعت برنامه اجرا مي‌كرد كه‌شامل اخبار،موسيقي ايراني، گفتار مذهبي، فرهنگي،جغرافيايي و تاريخي بود. درسال 1322 راديو تهران بخش ديگري به‌تعداد بخش‌هاي قبلي خود افزود وصبح‌ها نيزبرنامه آن سه ساعت افزايش يافت. در سال1324 براي روزهاي تعطيل‌نيز برنامه‌هايي‌مدون پخش مي‌گرديد.
توسعه راديو در ايران
در بدو تاسيس، راديو تهران داراي دو فرستنده‌كه يكي براي موج متوسطو ديگري براي موج‌كوتاه بود، براي پخش برنامه‌هاي خود از يك‌استوديو در محل‌اداره بي‌سيم استفاده مي‌كرد. در سال 1327 يك فرستنده در اختيارراديوقرار گرفت و يك استوديوي كوچك در ميدان‌ارگ براي پخش اخبار ساخته شد. در سال 1336 نام راديو تهران به راديو ايران‌تبديل و بعدها در جنب‌راديو ايران فرستنده‌دومي بنام راديو تهران نيز مشغول به كار گرديد كه‌درآغاز امر تنها موسيقي از آن پخش مي‌شد.
اهداف و تشكيلات راديواداره راديو در بدو تاسيس به اداره كل انتشارات‌و تبليغات به‌مديريت دكتر (عيسي صديق اعلم)،استاد دانشگاه واگذار شد. اهداف ووظايف اين اداره عبارت بودند از:
-1 تعيين سياست و خطمشي راديو
-2 توسعه فرهنگ عمومي و آشنا كردن مردم به‌اصول زندگي نوين
-3 توجه به وحدت ملي، مباني مليت و حفظاستقلال
-4 شرح‌تحولات كشور
-5 رعايت كامل سياست دولت در انتشار اخبار
-6 تاسيس مدرسه براي تربيت خطيب، قصه‌گو،شاهنامه خوان
-7 نصب راديو وبلندگوي عمومي در مركز شهر
-8 تاسيس مدرسه هنرپيشگي
اولين كساني كه در راديو مشغول شدند
اين افراد از ميان فرهنگيان و هنرمندان شايسته وبا ذوق انتخاب و از ساير وزارتخانه‌ها به اداره كل‌انتشارات و تبليغات منتقل شدند.
استاد محمد حجازي ملقب به مطيع‌الدوله(نويسنده و داستان‌نويس)، عبدالرحمن فرامرزي(نويسنده و مدير روزنامه كيهان) حسينقلي مستعان(داستان‌نويس)، ابوالقاسم پاينده (نويسنده)،ابوالقاسم اعتصام‌زاده و مشفق همداني (مترجم)و نيز براي تعيين خطمشي و سياست راديو،شوراي عالي انتشارات بر پا شد كه اعضاي آن‌عبارت بود از: علامه محمد قزويني، محمد علي‌فروغي (ذكاء الملك)، دكتر قائم غني، دكتر علي‌اكبر سياسي (رييس دانشگاه تهران) دكتر رضا زاده‌شفق، دكتر محمود افشار و استاد علينقي وزيريبخش خبرمسئول تهيه و پخش اخبار راديو، خبرگزاري‌پارس بود، كه روزگاري آژانس پارس، نام داشت. در ابتداي كار، آژانس پارس اخبار روزنامه‌ها راقيچي مي‌كرد و به دست گويندگان راديو مي‌داد.اما ر فته رفته، پس از پنج سال، اين آژانس به يك‌خبرگزاري جدي تبديل شد كه علاوه بر تهيه وپخش اخبار راديويي، هر روز چهار شماره بولتن‌صبح و عصر از اخبار ايران و جهان تهيه مي‌كرد وبه رايگان در اختيار روزنامه‌ها قرار مي‌داد. گزارش‌هاي راديويي نيز يا از طريق فرستنده سياربه طور زنده پخش مي‌شد و يا جريان رويداد،روي نوار، ضبط و در بخش اخبار از راديو پخش‌مي‌گرديد. اخبار خارجي از طريق تله تايپ (دستگاه خودكارخبرگيري) كه نقش خبرنگار را بازي مي‌كرد،دريافت و سپس توسط مترجمان در مدت‌كوتاهي ترجمه و براي تنظيم خبر راديويي‌تحويل سردبير اخبار مي‌شد. پس از تنظيم‌راديويي، توسط مسئولان خبرگزاري كنترل وبراي پخش به استوديوي راديو ايران تحويل‌مي‌شد. ناگفته نماند از سال 25 تا 38 نيز به مرورهر استاني براي خود (زير نظر اداره كل انتشارت وراديو) اقدام به تاسيس راديو نمود. صداي جمهوري اسلامي ايران... و پس از انقلاب اسلامي، نام سازمان راديو،تلويزيون ملي ايران تبديل به صدا و سيماي‌جمهوري اسلامي ايران شد. رياست اين سازمان هر پنج سال يك بار توسطمقام معظم رهبري انتخاب مي‌شود، بالاترين مقام‌راديو، معاون رييس سازمان در حوزه صدامي‌باشد
__________________
مرا سر نهان گر شود زير سنگ -- از آن به كه نامم بر آيد به ننگ
به نام نكو گر بميــرم رواست -- مرا نام بايد كه تن مرگ راست
|