[behnam5555]

عبد الرحمن ذبیحی

عه بدورره حمــان زه بیــحی ( ع. بیــــژه ن - ?-1920 )

عه بدورره حمانی زه بیحی ، كوری محه ممه د ئه مین ، سالی 1299ی هه تاوی له شاری مه هاباد له شاری مه هاباد له بنه ماله یه كی كاسبكاردا له دایك بوو. به هوی ئه وه ی كه كوری گه وره ی ئه و بنه ماله هه ژاره بوو، دوای باوكی هه ر زوو قورسایی باری ژیانی كه وته سه ر شان. به لآم له م ژیانه پركویره وه اییه شدا، ساتیك بیری خویندن و زانست و زانیاری له میشك نه چووه ده ر.
خویندنی سه ره تایی له مه هاباد ته واو كرد و سالی 1938 ناوه ندیشی له ورمآ به دوایی گه یاند. زه بیحیش وه كی محه ممه دی قازی، سالی 1932 له مه هاباد، زمانی فه ره نسی له لای گیوی نه مر خویند. سالی 1937 له ئیداره ی فه رهه نگی مه هاباد دامه زرا و له بواری په روه رده یی و بارهینانی خویندكارانی شاره كه یدا چالاكیی به رچاوی نواند. زه بیحی پیبه پیی هه وله فه رهه نگی و كومه لآیه تییه كانی، چالاكییه سیاسییه كانیشی ده ست‌پیكرد. ئه و هه ر زوو هه ستی به بنده ستیی و دواكه وتوویی نه ته وه كه ی كرد و له م رییه دا له هیچ هه ول و كوششیكی فیداكارانه دریغی نه كرد. له بناغه دانه رانی كومه له ی ژیكاف ( 1942 ) بوو و گوواری نیشتمان، ئورگانی كومه له ، كه یه كه م ژماره ی له جولای 1943دا له كوردستان په خش كرا، له سه ر تیكوشان و له خوبردوویی ئه و چاپ و بلآو ده كرایه وه . چالاكییه به رچاوه كانی زه بیحی بووبه هوی ئه وه ی له لایه ن كومه له وه ، به سكرتیری ژیكاف و به سه رنووسه ری نیشتمان دیاری بكرآ.
وتار و نووسراوه به نرخه كانی زه بیحی له گوواری نیشتماندا، به ناوی (ع.بیژه ن)ه وه ، راده ی دلسوزی و هه روه ها تیگه یشتنی سیاسیی ئه و نیشان ده ده ن. ناوی دوازده مانگی سال به زمانی كوردی، یادگاریكی زور به نرخی زه بیحییه كه هه وه ل جار له سالی 1943 له روژژمیریكدا بلآوی كرده وه . له دوای تیكرووخانی كوماری كوردستان(1946)، له زیدی خوی ئاواره بوو، و ماوه یه ك له به غدا به ناوی خواستراوی ( قادر ) و ماوه یه كیش له دیمه شق یه ناوی ( عیسا عه ره فات ) به كویره وه ری ژیا. هه ر له و سالآنه دا سه فه ری بو میسر كرد و له به شی كوردی رادیو قاهیره خه باتی خوی دریژه پیدا. دوای كودتای عه بدولكه ریم قاسم له عیراق، گه رایه وه ئه و ولآته و به ناوی ( عیسی الزبیحی ) چالاكییه كانی ده ستپیكرده وه .
له مانگی ئووتی 1979، گه رایه وه زیدی خوی و ماوه یه كی كورت له مه هاباد ژیا. له سالی 1980 را، به چه شنیكی نهینی بآسه روشوین كرا و ئیدی كه س هه والیكی راستی لی‌نه زانی.
زه بیحی هیچكات زه ماوه ندی نه كرد و سه راسه ری ته مه نی پربه هره ی خوی، ته رخانی نه ته وه كه ی كرد. شاره زایی ته واوی به سه ر زمانه كانی كوردی و فارسی و عه ره بیدا هه بوو، هه روه ها له دیالیكته جوربه جوره كانی زمانی كوردیش شاره زا بوو، و له نزیكه وه له گه ل زمانه كانی ئینگلیسی و فه ره نسی ئاشنا بوو. شوینه واره كانی سه رجه م به زمانی كوردین، كه له ناویاندا » قامووسی زمانی كوردی « خاوه نی گرینگایه تییه كی تایبه ته و به یه كه م هه نگاوی فه رهه نگنووسیی نوآ له زمانی كوردیدا دیته ژمار. به داخه وه ئه و فه رهه نگه مه زنه ته نیا دوو به رگی ( ء – ب ) ی لی چاپ و بلآو كرایه وه و له فیشه كان و باقی كاره كه هه والیك به ده سته وه نیه .
منبع:شرکت عصر ارتباطات مهاباد