ارسطو در بوطيقا
نويسنده: منصور ابراهيمي
معرفی کتاب:
دريافت جامع از ديدگاه ارسطو در باب هنر منوط به بررسي همة آثار اوست؛ زيرا بوطيقا فقط دربارة يك نوع از صناعت (تخنه) ، هنر مبتني بر بازنمايي و محاكات، است. ارسطو در بوطيقا از نقش عاطفه و احساس در آفرينش و دريافت هنري غافل نمانده است و بحثش در باب ميمسيس پاسخ مستقيم به افلاطون نيست. امروزه ارسطوي واقعي، بلكه «ميراث ارسطويي» حيات نظري و فعال دارد و فقط در چنين زمينه‌اي مي‌توان، هم‌صدا با ريكور، از پيوند ميمسيس و ميتوس / موتوس و پوئسيس سخن گفت. ارسطو مرز شعر و تاريخ را روشن و نتيجة كار شاعر را برتر از كار مورخ مي‌داند. او از سه حوزة شناخت سخن مي‌گويد: نظري، عملي، ابداعي. به اين‌كه ابداع نوعي شناخت است كمتر توجه كرده‌اند. پذيرفته‌ايم كه ارسطو با علل چهارگانه هنرهاي مفيد و زيبا را از هم تفكيك مي‌كند. نوسباوم استنباطي ديگر دارد و هايدگر تفسيري بديع و شاعرانه از علل اربعه و فوزيس و تخنه (هنر) عرضه مي‌كند.
ميراث ارسطو در حوزة محاكات شاخه‌هاي گوناگون دارد. از شكوفايي رسانه‌شناسي (واسطه‌هاي تقليد) مدتي كوتاه مي‌گذرد، اما ميراث نظري آن در دو جريان ناهمگن بوطيقايي و ريطوريقاني سابقه‌اي كهن دارد. ژانرشناسي، با ميراثي غني، در بحث از متعلقات تقليد ريشه دارد. تقسيم‌بندي آلماني ليريك و اپيك و دراماتيك به غلط به ارسطو منسوب است، اما بخشي از ميراث غني او شمرده مي‌شود.
اجزاي تراژدي از نظر ارسطو (طرح، شخصيت، فكر، كلام، موسيقي، منظر نمايش) هنوز اعتبار دارد. طرح روح و جوهر اثر نمايشي و از كنش قابل تفكيك است. وحدت طرح به اعتبار شروع و ميانه و پايان يا، در فرم ارسطويي، امكان و احتمال و ضرورت تضمين مي‌شود. حركت سازمان دهندة طرح، ساده يا پيچيده، افقي است، نه عمودي يا پيكربندي شده. كنش درك ماست از كل و آن‌چه در حال وقوع است. كاتارسيس و هامارتيا دو اصطلاح بحث‌برانگيز بوطيقاست. كاتارسيس را مي‌توان به «پالايش» و «آلايش‌زدايي» و «تيرگي‌زدايي» تعبير كرد. حملات نظريه‌پردازان چپ‌گرايي چون برشت و بوئال بيشتر معطوف به معناي بقراطي آن است. هامارتيا به غلط خطاي تراژيك ترجمه شده: به تعبيري امروزي، هامارتيا شكاف يا رخنه‌اي در كمال شخصيت تراژيك و نيز، در تطبيق با آته، «شيفتگي مهلك» يا «كوري باطن» است. بوطيقاي تراژيك و دراماتيك در ترجمه‌هاي اسلامي با مقتضيات ليريك تطبيق يافته؛ اما در خاور دور، به ويژه هند، مقايسة بوطيقا و ناتياساسترا مباحث جديدي را پيش كشيده است.
این کتاب سعی دارد به بررسی اندیشه هنری ارسطو در کتاب بوطیقا بپردازد. فهرست مطالب کتاب به شرح زیر است:
مقدمه
1) آيا بوطيقا تصوير كاملي از فلسفة ارسطو در باب هنر به دست مي‌دهد؟
2) آميزة عقل و احساس
3) ميمسيس
4) شعر و تاريخ
5) هنرهاي مفيد و هنرهاي زيبا
6) محاكات و ميراث ارسطويي
7) عناصر يا اجزاي نمايش‌نامه
8) طرح
9) كنش
10) كاتارسيس
11) هامارتيا
12) بوطيقا در فرهنگ‌هاي ديگر
دانلود کتاب:
لينک دانلود (نسخه الکترونيکي با حجم کمتر از يک مگابايت)
براي دانلود، روي لينکهاي بالا کليک سمت راست کرده و Save Target As را بزنيد.
د.