ايران از معدود كشورهايي است كه در آن تعداد تعطيلات رسمي بيش از متوسط جهاني است. چنانكه با نگاهي به تقويم سال 1388 درمي‌يابيم بيش از 25 روز تعطيلي رسمي در تقويم امسال ثبت شده است.
به گزارش خبرنگار مهر، اين امر البته به خودي خود نمي‌تواند پديده بدي باشد، اما سئوال اينجاست كه آيا براي استفاده بهينه از اين تعطيلات تدبيري انديشيده‌ايم؟ آيا اين تعداد تعطيلي رسمي كمكي به اثربخشي اجتماعي مي‌كند؟
فارغ از آثار اقتصادي ناشي از وجود تعطيلات متعدد در تقويم اقتصادي يك كشور، مديريت تعطيلات رسمي به منظور فراهم كردن زمينه مناسب براي افزايش اثربخشي و بهره‌وري نيروهاي انساني يك كشور و بالا بردن ضريب شادي و شادماني مردم، امروز از اصلي‌ترين دغدغه‌هاي كارشناسان اجتماعي قلمداد مي‌شود.
نگاهي گذرا به تقويم سال 1388 نشان مي‌دهد تعطيلات رسمي كشور امسال بيش از 25 روز است و علاوه بر آن 52 روز تعطيلات جمعه در تقويم هر ايراني ثبت شده است. به اين ترتيب از 365 روز امسال 77 روز آن تعطيل است.
اين در حالي اتفاق مي‌افتد كه هر كارمند يا كارگر ايراني مي‌تواند با توجه به قانون كار از 30 روز مرخصي استحقاقي بهره‌مند شود و در نتيجه كل تعطيلات قانوني براي يك كارمند در سال جاري 107 روز است. اگر اين رقم را از 365 روز سال كم كنيم تعداد روزهاي كاري يك نيروي كار در ايران معادل 258 روز خواهد بود.
نكته جالب در بحث تعطيلات آنكه بسياري از مديران شركت‌ها علاوه بر تعطيلات رسمي، تعطيلاتي نيز تحت نام‌هاي مختلف مانند تعطيلات تابستاني، زمستاني و... را با دادن مرخصي‌هاي بلاعوض براي كاركنان در نظر مي‌گيرند. اينگونه مديران در بين مردم بسيار محبوبند و فراموش نكنيم كه در بسياري از موارد دولت‌ها روزهاي كاري بين تعطيل را هم تعطيل مي‌كنند.
در اين باره لاله افتخاري مي‌گويد: مشكل ما فقط تعطيلات طولاني‌مدت نيست بلكه نداشتن نگاه جدي به كار و شغل را شامل مي‌شود. بعضي افراد حتي از نيم ساعت وقت خود بهترين بهره را مي‌برند و افرادي ديگر حتي از بيكاري خود نيز استفاده كامل را نمي‌برند. بنابراين بايد فرهنگ متعهد در كار را گسترش دهيم و آن را به افراد بياموزيم.
نماينده مردم در مجلس شوراي اسلامي اضافه مي‌كند: كم شدن تعطيلات در ايران به خودي خود امر بدي نيست و مهمتر از تعداد ايام تعطيل مديريت تعطيلات است و تعطيلات مديريت صحيح مي‌خواهد. چرا كه مديريت صحيح باعث كارآمدي افراد مي‌شود و در غير اين صورت آسيب‌رسان و باعث بازدهي پائين فعاليت خواهد شد.
اين عضو كميسيون فرهنگي با اشاره به اينكه در حال حاضر در كشورهاي پيشرفته به علت تعطيلات كم كار مفيد افراد زياد است مي‌گويد: تعطيلات موجود و مديريت تعطيلات يك نگاه كارشناسانه و همسونگر نياز دارد و تعطيلات بايد تاثير مثبت داشته و اگر قرار باشد فرد هيچ برنامه‌اي را براي شادي و نشاط خود فراهم نكند بي‌اثر است.
موضوع مهم ديگر در بررسي تعداد ايام تعطيل، نحوه استفاده از آنها و بحث اوقات فراغت است كه در تجديد نيرو و بازدهي يك جامعه و در پي آن اقتصاد كشور مي‌تواند نقشي مهم ايفا كند. سئوال اصلي كه در اينجا به ذهن متبادر مي‌شود اينكه آيا وجود تعطيلات فراوان در تقويم ايرانيان باعث رفع خستگي از تن جامعه صنعتي امروز آنها مي‌شود؟
بررسي‌ها نشان مي‌دهد به رغم وجود روزهاي تعطيل فراوان در ايران بار كيفي اين ايام براي مردم چندان نيست. چه بسا كه تنها به پيروي از سنت و مراسم ديرينه نوروز برخي كاركردهاي بجامانده روابط انساني، شادي، پناه بردن به طبيعت و… برقرار مانده است.
در اين باره دكتر احمد روستا معتقد است: مشكل پائين بودن بهره‌وري در ايران صرفاً با كم و زياد شدن چند روز تعطيلات حل نمي‌شود. اما به طور قطع تعطيلي در هر نوع فعاليت نقش تعيين‌كننده در بهره‌وري خواهد داشت.
اين استاد مديريت بازاريابي مي‌گويد: جامعه ما برخلاف بسياري از جوامع به جاي آنكه Goal oriented يعني هدفگرا باشد Work oriented يا كارگرا است، يعني عادت كرده از ساعت ۸ تا ۴ بعد از ظهر كارت بزند و در محيط كار حاضر باشد.
وي ادامه مي‌دهد: اما اينكه در اين مدت چه اندازه كار مفيد انجام داده و در راستاي هدف سازمان فعاليت دارد پرسشي است كه نياز به مطالعه و تحقيق وبررسي عميقي دارد. به نظر مي‌رسد به علت غالب بودن اين روحيه بسياري از سازمانهاي ما در تلاش براي داشتن كارت و ساعت حضور و غياب باشند و به مديريت زمان در زندگي فردي و اجتماعي ما كمتر بها داده مي‌شود.
از نظر دكتر روستا براي بهبود بهره‌وري و استفاده صحيح از نيروي كار، تعطيلات يك وسيله است. در حالي كه در كشور ما اين وسيله را بي‌هدف و نادرست به كار مي‌گيريم و در نتيجه خود موجي تازه از عدم بهره‌وري ايجاد مي‌كنيم. از لحاظ كمي شايد كشور ما تعداد تعطيلاتش چندان با ساير كشورها تفاوت نداشته باشد. اما از لحاظ كيفي تعطيلات آثار زيانباري داشته است زيرا زمان زيادي پيش و پس از تعطيلات صرف مي‌شود كه وقت زيادي را تلف مي‌كند.
اين كارشناس مي‌گويد: مثلا از چند ساعت قبل از روز پيش از تعطيل تا ساعت‌ها در روز پس از تعطيل در محيط كار صرف بيان خاطرات و خطرات مي‌شود كه به علت عدم وجود نوعي سيستم ارزيابي و مطالعاتي هيچگاه آثار اقتصادي اينگونه زمان‌ها مشخص نمي‌شود. يكي ديگر از عواملي كه باعث مي‌شود كم و زياد شدن تعطيلات در كشور ما محسوس نباشد نداشتن روحيه و انگيزه واقعي براي انجام كار در محيط‌هاست. وقتي انگيزه و هدف و اميدواري در محيط و فضاي سازمان نباشد حتي حضور در محيط كار و كاهش تعطيلات نقشي در بهبود بهره‌وري ندارد.