جغرافیا در یونان
اراتوستن :
وی را به عنوان پدر جغرافیا می شناسند زیرا در بین سایر زمینه های علمی او اولین کسی است که کلمه جغرافیا را به کار برد هر چند بسیاری از افراد در زمینه بست اندیشه های جغرافیایی دست داشتند لکن اراتوستن از طرق زیادی مهر تاییدی بر مطالعه ی کره ی زمین به عنوان جایگاه انسان زده است که هنوز پابر جاست وی در قرن 3 ق.م می زیسته است و شاید بیشترین شهرت او به خاطر محاسبه اش در ارتباط با محیط کره ی زمین می باشد او از گزارش های رسیده دریافت که خورشید گرم در انقلاب تابستانه در شهر سوئنه ( اسوان کنونی یا مصر ) مستقیما به داخل چاه می تابد و با اطلاع از اینکه در همان زمان خورشید بر یک ستون در شهر اسکندریه مایل می تابد دریافت که با اندازه گیری زاویه ستون با سایه اش و با احتساب فاصله این دو مکان
می تواند محیط کرهی زمین را محاسبه کند که با عدد واقعی امروزه اختلاف چندانی ندارد وی بعد از اندازه گیری محیط کره ی زمین با نوشتن کتاب جغرافیایی خود به توصیف کره ی زمین پرداخت او با استفاده از گزارشهای جهان گردان و افرادی چون اسکندر تغییرات سطح زمین و عوارض مختلف انرا شرح می دهد زمین را به شکل کروی در نظر گرفته و منطقه بندی می کند اراتوستن تنها به شرح مشخصات فیزیکی زمین اکتفا نکرد بلکه کوشید تا انرا از طریق اعمال اب ، اتش ، زمین لرزه و اتشفشان تبیین کند او اطلاعات چندانی از شمال اروپا و اسیا نداشت ولی ظاهرا اولین کسی است که در کتابش نام سرزمین چین را اورده است و در یکی از بخشهای کتابش نوشته است اگر بزرگی اقیانوس اطلس مانع نبود می توانستیم در امتداد یک مدار از اسپانیا به هند برویم وی روی نقشه های جغرافیایی نیز کار کرد و نقشه های پیشین یونانی راکه خشکی ها را محصور در اقیانوسی مدور نشان می دادند تصحیح کرد او با استفاده از اطلاعات سیاحان توانست مدارات و نصف النهارات متعدد دیگری را در نقشه بگنجاند و همین مطلب به او کمک کرد تا بعدها کره ی زمین را به مناطق منجمده ، معتدله و حاره تقسیم کند در نقشه جهانی اراتوستن که در واقع اصلاح شده ی نقشه های پیشین بود افریقا به طور نامفهومی به طرف جنوب و اسیا به طرف شمال کشیده شده اما در عوض حتی جزایر بریتانیا و سیلان در ان وارد شده است .
هیپارکوس :
او در قرن 2 ق.م می زیست او بر مبنای طول و عرض جغرافیایی تعیین مو قعیت نقاط زیادی را انجام داد او خاطر نشان کرد که استوا یک دایره ی بزرگ است و زمین را به دو قسمت مساوی تقسیم کرده است و به همین طریق نصف النهارات را که به طور متناوب از از دو قطب می گذرند را تعیین کرد از طرف دیگر مدارات را تعیین نمود که هر چهبه طرف قطبها نزدیک می شوند کوچکتر می گردند او اولین کسی است که با مشکل نمایش سطح منحنی زمین بر روی سطح صاف کنار امد و چگونگی ساختن نقشه برجسته را با انداختن یک پوست ظریف به حالت صا ف و مماس بر زمین بیان کرد او امیدوار بود که زمانی جغرافیا بتواند با ثبت موقعیت ها از طریق شبکه طولی و عرضی دقیقتر عمل کند .
پوسیدونیوس :
اخرین مغز خلاق عهد یونان باستان بود که در قرن 2 ق.م بدنیا امد ایالات بسیاری را در نوردیل ورسالات بسیاری را نگاشت از جمله رساله ای موسوم به " درباره ی اقیانوس " نوشت تخمینی که او از فاصله ی زمین تا خورشید زده بیش از هر محاسبه ی دیگر عهد باستان به تخمین های جدید نزدیک است ( 83 میلیون KM ) برای مطالعه ی جزر ومد به کادیث ( گاوس ) در اسپانیا رفت و انرا ناشی از عمل همراه خورشید و ماه با هم دانست او وسعت اقیانوس اطلس را کمتر از انچه که هست می دانست همچنین او نظر ارسطو در مورد غیر قابل سکونت بودن استوا را نپذیرفت و براین نکته پا فشاری کرد که بالاترین درجه حرارت و خشک ترین بیابانها در منطقه ی معتدل و درمجاورت منطقه حاره قرار دارند چرا که در منطقه ی استوا خورشید مدت کوتاهتری نسبت به مناطق جنب حاره تابش مستقیم دارد او همچنین محیط کره ی زمین را مجددا مورد محاسبه قرار داد که عدد ان 29 هزار کیلو متر بود که با عدد واقعی امروز هم خوانی ندارد جالب این است که نظر درست او در مورد قابلیت سکونت در استوا مورد پذیرش قرار نگرفت لکن نظریه ی اشتباه او درباره ی اندازه گیری محیط کره ی زمین از سوی دانشمندان ان زمان پذیرفته شد .
__________________
زمستان نیز رفت اما بهارانی نمی بینم
بر این تکرارِ در تکرار پایانی نمی بینم
به دنبال خودم چون گردبادی خسته می گردم
ولی از خویش جز گَردی به دامانی نمی بینم
چه بر ما رفته است ای عمر؟ ای یاقوت بی قیمت!
که غیر از مرگ، گردن بند ارزانی نمی بینم
زمین از دلبران خالی است یا من چشم ودل سیرم؟
که می گردم ولی زلف پریشانی نمی بینم
خدایا عشق درمانی به غیر از مرگ می خواهد
که من می میرم از این درد و درمانی نمی بینم
استاد فاضل نظری
|