فرسایش خاک
ه - فرسايش سيلابي : فرسايش سيلابي يك تخريب ساده نيست . در مناطق كوهستاني و
حتي در زمينهاي سست جلگه اي فرسايش شياري و خندقي ممكن است به فرسايش
سيلابي تبديل گردد . در اين فرسايش جريان آب بويژه آبهاي گل آلود ، حامل ريگ و شن و غيره ،
موجب شسته شدن اطراف آن و حمل مواد بيشتر با خود مي گردد . با اين عمل ، زمين هاي
ديواره بستر ، استحكام و قدرت خود را از دست مي دهد و بتدريج در مواقع جاري شدن
سيلابهاي شديد حتي به طور ناگهاني ريزش مي كند . و امكان دارد كه موجب تخريب و ويراني
مزارع و دهاتي كه در جوار اين مسيل ها واقع شده اند بشود . با افزايش مواد خاكي در آب ، وزن
مخصوص آن بيشتر و قدرت و نيروي درهم كوبنده آن زيادتر مي گردد . در ايران اين شكل
فرسايش يبشتر در مواقعي كه آب بر اثر بارندگي ها افزايش مي يابد ، ديده مي شود . هر ساله
به اكثر رودخانه هاي ايران ، براثر سيلابهاي شديد خسارات زيادي وارد مي آيد . اين شكل
فرسايش نه تنها در مناطق كوهستاني و تپه ماهورها زياد ديده مي شود بلكه در جلگه ها و
دشتها هم امكان بوجود آمدن آن هست . از آن جمله لاتها و كوچه ها را مي توان نام برد . لاتها و
كوچه ها بيشتر بر اثر جاري شدن سيلابهاي شديد در سطح زمينهاي رسي و يا آهكي به طور
كلي زمينهاي ريزدانه بوجود مي آيد . فرسايش سيلابي به عنوان مثال در جلگه ها و دشتهاي
ورامين و گرمسار ديده مي شود . مانند لات سوداغلان ، لات كردوان ، لات شاهبداغ و ... در
گرمسار .
و - فرسايش توده اي : اين نوع فرسايش در روي زمين اغلب به شكل عوارض زمين كه معرف
حركات خاك در گذشته است ظاهر مي گردد .اين حركات عبارتست از تورم و بالا آمدن خاك ،
سرخوردگي ، خزيدن زمين و ريزش خاك . در فرسايش توده اي قسمتي از خاك دامنه كوهها به
حركت در مي آيد كه يا ممكن است بر اثر اشباع شدن خاك طبقه روئي از آب و نفوذناپذيري خاك
طبقه زيري ، خاك روئي به حركت در مي آيد يا ممكن است بر اثر لغزش اين عمل اتفاق بيفتد .به
اين معني كه توده اي از كوه از محل اوليه خود جدا مي شود و در محل ديگري قرار مي گيرد يا
ممكن است در نتيجه ريزش باشد كه در اين حالت قسمتي از كوه ريزش مي كند و در سطح
هاي پايين تر روي هم انباشته مي شود . فرسايش بهمن نيز از اين شكل فرسايش محسوب
مي شود كه در مناطق كوهستاني بوقوع مي پيوندد و علاوه بر اين كه خسارات جاني و مالي
زيادي ممكن است ببار بياورد ، باعث از بين رفتن خاك هم مي شود .
منابع :
1 ) كردواني ، پرويز ، حفاظت خاك ، انتشارات دانشگاه تهران
2 ) مورگان ، آر . سي . پي ، فرسايش و حفاظت خاك ، ترجمه دكتر امين عليزاده ، انتشارات
آستان قدس رضوي
__________________
زمستان نیز رفت اما بهارانی نمی بینم
بر این تکرارِ در تکرار پایانی نمی بینم
به دنبال خودم چون گردبادی خسته می گردم
ولی از خویش جز گَردی به دامانی نمی بینم
چه بر ما رفته است ای عمر؟ ای یاقوت بی قیمت!
که غیر از مرگ، گردن بند ارزانی نمی بینم
زمین از دلبران خالی است یا من چشم ودل سیرم؟
که می گردم ولی زلف پریشانی نمی بینم
خدایا عشق درمانی به غیر از مرگ می خواهد
که من می میرم از این درد و درمانی نمی بینم
استاد فاضل نظری |