علم الأدویه یا گیاه شناسی داروئی و طب سنتی
علم الأدویه یا گیاه شناسی داروئی و طب سنتی كه امروز از آن با نام مفردات پزشكی و فارماكوگنوزی یاد می شود در باورها و اعتقادات درمانی مردم و نیز در متون قدیمی طب سنتی ایران برگرفته از كتب معتبر و دانشمندان نام آوری چون ابن سینا، زكریای رازی، اهوازی ارجانی و ... می باشد كه اصول طبابت آن بر چهار طبیعت مزاج آدمی یا اخلاط اربعه بنام : بلغم ، صفرا ، سودا ، خون و همچنین بر گرمی و سردی استوار بوده است و بر این اساس تشخیص و درمان صورت می گرفته است.
در طب تطبیقی و تلفیق عقاید قدما با پزشكی جدید، اخلاط اربعه با نام PH خون یا اسیدیتیك و بازیك؛ و گرمی و سردی با واژه های پركالری و كم كالری خوانده می شوند. ولی هیچكدام از این تعبیرات بازگو كننده جامعی به شمار نمی روند و غذاهای گرم و سرد در اعتقاد عامه ی مردم ایران به عنوان غذاهای پركالری و كم كالری نمی باشد، زیرا خوراكی هایی مانند گردو ، نارگیل ، كاكائو ، خرما ، كنجد ، گوشت شتر ، گوشت كبوتر جزء غذاهای گرم و خوراكی هائی مانند هلو ، هنداونه ، خیار ، توت فرنگی ، جو ، برنج ، گوشت گاو ، ماهی و مرغ به نام غذاهای سرد شناخته می شوند. برخی غذاها نیز مثل شیر و م است گوسفند ، نان گندم ، گوشت بره و ... غذاهای معتدل و به عبارتی نه گرم و نه سرد شناخته می شوند و این گروه از غذاها اثر متابولیسمی و حالت خاص در افراد گرم مزاج و سرد مزاج ایجاد نكرده و به هر دو گروه سازگار است.
خوراكی هایی مانند گردو، نارگیل ، كاكائو ، خرما ، كنجد ، گوشت شتر ، گوشت كبوتر جزء غذاهای گرم و خوراكی هائی مانند هلو ، هنداونه ، خیار ، توت فرنگی ، جو ، برنج ، گوشت گاو ، ماهی و مرغ به نام غذاهای سرد شناخته می شوند.
در طب سنتی، خوراكی های سرد ارزش غذایی منفی در شخص ایجاد كرده و خوردن آنها سبب رخوت ، سستی ، ضعف عمومی ، رنگ پریدگی ، بی حالی ، كم حوصلگی، كاهش نیروی جنسی ، پرخوابی و ... می شود. برعكس خوردن غذاهای گرم باعث بالا رفتن فشارخون ، برافروختگی چهره ، كم خوابی ، جوش صورت واحتمالاً كهیر و جوش های چركی خواهد شد.
در طب سنتی ایران هر فرد حالت و طبیعت مزاج یا ارگانیسم بدن خود را نسبت به غذاهای سرد یا گرم تشخیص می دهد و در مصرف آنها رعایت اعتدال را می نماید تا دچار عوارض گوارشی و ... نگردد.
عدم هماهنگی بین مزاج و غذا - طبق اعتقاد طب سنتی ایران - موجب اختلال در اندام های داخلی مثل قلب و ریه شده و شخص احساس بیماری می نماید. امروزه با پیشرفت پزشكی و كشف علت بیماری ها، این عقاید سنتی كنار گذاشته شده و كمتر مورد استفاده قرار می گیرند.
__________________
زمستان نیز رفت اما بهارانی نمی بینم
بر این تکرارِ در تکرار پایانی نمی بینم
به دنبال خودم چون گردبادی خسته می گردم
ولی از خویش جز گَردی به دامانی نمی بینم
چه بر ما رفته است ای عمر؟ ای یاقوت بی قیمت!
که غیر از مرگ، گردن بند ارزانی نمی بینم
زمین از دلبران خالی است یا من چشم ودل سیرم؟
که می گردم ولی زلف پریشانی نمی بینم
خدایا عشق درمانی به غیر از مرگ می خواهد
که من می میرم از این درد و درمانی نمی بینم
استاد فاضل نظری |