[رزیتا]

نخستين رساله مكتوب و مدون در زمينه گياه شناسي دارويي مقارن ظهور تمدن يونان توسط تئوفر است ( 285-370 ق.م) ارائه شد. اين رساله با عنوان تاريخچه گياهان بود و گرچه نمايانگر تلاش ارزنده نويسنده در ارائه يك موضوع مهم با انسجام علمي لازم مي باشد، ولي در عين حال نشانگر مرزهاي محدود كار مولف است كه خود ناشي از محدوديت اطلاعات و دانش موجود در زمينه گياهان دارويي در آن زمان بوده است. باز اين وجود در كتاب مزبور علاوه بر مطالب جالب توجه در زمينه گياهان دارويي مختلف براي نخستين بار به سرخس هايي اشاره شده كه به عنوان داروي ضد كرم به كار مي رفته اند. همچنين در اين كتاب براي اولين بار تفاوت هاي بين فلفل گرد و دراز بيان شده است. از قضا مطالعه اين كتاب چندان آسان نيست، زيرا نام هاي گياهان مذكور در اين كتاب با اسامي رايج و امروزي آنها كاملاً متفاوت است و اين موضوع بازشناسي آنها را سخت مشكل مي كند.

به هر حال كتاب طبي تدوين شده توسط پدانيوس ديوسكوريدس اهميت بيشتري دارد. وي در قرن اول ميلادي ( سالهاي 90-40 ميلادي) مي زيست و جراح ارتش نرون بود. حين سفرهاي نظامي به بررسي گياهان و جانوران برخي مناطق از جمله ايتاليا، يونان، آسياي صغير ، اسپانيا و فرانسه پرداخت و تعداد معتنابهي از نمونه هاي معدني، گياهي و جانوري را جمع آوري نمود و درهر فرصت ممكن به تحقيق پيرامون خواص درماني نمونه هاي جمع آوري شده پرداخت.

اثر مذكور در 5 جلد به رشته تحرير در آمده و حاوي تمام اطلاعات مربوط به دانش پزشكي در آن روزگار و شامل شرح و توصيف 600 نمونه گياهي مي باشد. دراين اثر نيز تلاشي براي طبقه بندي بر اساس حروف الفبا نبوده ، بلكه مبتني بر وجوه اشتراك گياهان و شباهت هاي آنهاست. توصيف ها بسيار دقيق و به زباني بسيار ساده و دور از ابهام ارائه شده اند و و روش هاي تهيه نيز به نحو دقيق و صحيح بيان گرديده اند . سفرهاي مكرر ديوسكوريدس به عنوان پزشك ارتش فرصت مناسبي براي مطالعه و ثبت تمام كاربردها و فوايد گياهان سرزمين هاي بيگانه را براي او فراهم نمود. در واقع تقريباً تا پايان قرن شانزدهم ميلادي نوشته هاي او اثر مرجع و استاندارد درحوزه فارماكولوژي به شمار مي رفت و اين نشانگر وسعت اطلاعات او درباره موضوع مورد بحث است. كتاب ديوسكوريدس نخستين بار در سال 1499 ميلادي به زبان يوناني چاپ گرديد.

اهميت آثار ديوسكوريدس بسياري از نويسندگان ديگر را بر آن داشت تا به گسترش موضوعات مورد اشاره وي يا نقد نوشته هاي او همت گمارند. مباحث كتابهاي نوشته شده اغلب لغوي بوده، ولي بي شك كاملترين كتاب در اين زمينه كتاب آي ديسكوريدس اثر پزشك ايتاليايي پي. اي . ماتيولي مي باشد كه در قرن 16 ميلادي نگاشته شده است. كتاب وي به عنوان يك اثر پذيرفته شده، جايگزين كتاب ديوسكوريدس شد. دكتر ماتيولي به نقد و تجزيه و تحليل بيانات ديوسكوريدس پرداخت و با نامگذاري دقيق هر گياه به رفع نارسايي ها و موارد ابهام موجود در كتاب وي و طبقه بندي مجدد گياهان موجود در آن همت گماشت. او دراثر خود گياهان جديدي مانند آفتابگردان را ثبت كرد و تعداد ديگري از گياهان خارجي ( بيگانه) مانند شاه بلوط هندي را به اين مجموعه افزود