[آیـدا]

اورلاندو

اورلاندو [Orlando a Biography]. رمانی از ویرجینیا وولف (1) (1882-1941)، بانوی نویسنده انگلیسی، که در 1928 انتشار یافت. در اواخر قرن شانزدهم، در یک خانه اربابی انگلستان، جوانی والاتبار به نام اورلاندو، زندگی می­کند. او طبیعتی شهسوارانه را با عشقی عمیق به شعر در خود جمع دارد.

ملکه الیزابت، تحت تأثیر جذابیت جوان، او را به کاخ خود فرامی­خواند و انواع مناصب و افتخارات را به او ارزانی می­دارد. در کاخ، حتی پس از مرگ ملکه نیز همچنان مورد تحسین همگان باقی می­ماند. در سال یخبندان بزرگ، به فرمان شاه جیمز، بر سطح یخهای رود تمز (2)، نوعی بازار مکاره می­سازند. اورلاندو در آنجا با شاهزاده خانمی عجیب به نام ساشا (3)، که برادرزاده سفیر روسیه است، ملاقات می­کند. دختر به او اظهار عشق می­کند و بی­درنگ پا به فرار می­گذارد. اورلاندو اندوهگین به خانه بازمی­گردد و چندروزی در نوعی منگی به سر می­برد. چون بیدار می­شود، خود را از عشق شفا یافته می­یابد. آنگاه، تحت تأثیر جاه­طلبی ادبی، سوگند یاد می­کند که نخستین شاعر دودمان خود شود و نام خود را مشهور سازد.

کس را نزد نیکولاس گرین (4) که ادیبی مشهور است می­فرستد و او را به خانه خود دعوت می­کند تا از او یاری و مشورت بخواهد. ولی ادیب شیفته مکتب کلاسیسیسم است و از آرمانهای او چیزی درنمی­یابد و او را با استهزاهای خود دلسرد می­کند. از اینرو، در سی سالگی، در حالی که از عشق و بلندپروازی سرخورده و به خودپسندی یکسان زنان و شاعران یقین پیدا کرده است، آرامش روح خود را در طبیعت می­جوید و همه تلاش خود را مصروف بازسازی خانه اربابی خود می­کند.

با این همه، دوباره دستخوش الهامی شاعرانه می­شود و شعری به نام «بلوط»، به سبکی متفاوت با سبک شعرهای نخستین خود، آغاز می­کند. این زندگی در تنهایی و سیر و نظر را ورود ناگهانی دوشس، روس ثروتمندی که می­خواهد به هر قیمت که شده است ازدواج را بر او تحمیل کند برهم می­خورد. اورلاندو برای فرار از تعقیب و مزاحمتهای او موجبی فراهم می­کند تا او را به عنوان سفیر به قسطنطنیه بفرستند؛ در آنجا، اندک زمانی بعد، در بی­حسی و بی­حرکتی عمیق فرو می­رود، و چون به خود می­آید متوجه می­شود که به نحو اسرارآمیزی به زن تبدیل جنسیت یافته است.

آنگاه با جنسیت تازه خود به قبیله­ای از کولیان می­پیوندد و با آنها در کوههای آناطولی، درسرگردانی محض زندگی می­کند؛ و حکمت هزاران ساله کولیان؛ بیهودگی سنتهای خانوادگی­اش را به او می­فهماند. سپس بر اثر غم غربت و نیاز به نوشتن راه دریا را در پیش می­گیرد و به لندن بازمی­گردد و این شهر را به کلی تغییریافته می­یابد. در اینجا، ما عصر ادیسون (5)، درایدن (6) و پوپ را شاهدیم. فضای تازه­ای همه چیز را در خود فرو برده است. اورلاندو اندک اندک با شرایط زنانه خود خو می­گیرد.

در حشر و نشر با جامعه درخشان عصر ملکه؛ با اهل ادب آشنا می­شود و به تدریج خیالهای گذشته را از دست می­دهد، «شاید برای آنکه خیالهای تازه­ای بپردازد». با گذشت سالها، فضای جهان تغییر شکل می­دهد. رطوبت در همه چیز نفوذ می­کند، عشقه همه خانه­ها را فرو می­گیرد و در درون آنها ذوق عصر ویکتوریایی پیروز می­شود؛ باروری فوق­العاده­ای همه جا متجلی است؛

دامنهای بزرگ پف کرده باب روز است؛ ادبیات روی در مبالغه و طمطراق دارد. اورلاندو که تقریباً، بی­آنکه خود بداند، طبیعتاً حالت روحی حاکم بر زمان بازگشت خاندان استوارت را پذیرفته بود، اینک نفرت عمیقی نسبت به روح حاکم بر مردم قرن نوزدهم احساس می­کند؛ به سائقه ضرورتی صرفاً اجتماعی به انتخاب شوهری برای خود، با مارمادوک بونثروپ شلمدرین (7)، دریانورد جسوری که زندگی­اش در کوشش برای گذشتن از دماغه هورن (8) می­گذرد، ازدواج می­کند.

در غیاب او، اورلاندو به شعر «کاج» بازمی­گردد و آن را تمام می­کند، نیکولاس گرین، که اورلاندو او را در لندن بازمی­یابد، و همانطور که قبلاً از سیسرون (9) تقلید می­کرد، اکنون از ادیسون تقلید می­کند، او را مصمم به نشر آن می­کند. زمان به جریان خود ادامه می­دهد. اتومبیل و برق به عرصه ظهور می­آیند، رفاه بزرگ عصر ویکتوریایی گویی از نفس می­افتد. عصر حاضر شروع می­شود: سال 1928. اورلاندو زن زمان خویش است، فرزندانی دارد، خود اتومبیل خود را می­راند و به دریافت یک جایزه ادبی نایل آمده است؛ ولی همواره، و بیهوده، در پی کشف لحظه حاضر است که لرزش مدام آن جان از هزاران خاطره­ای می­گیرد که گرداگرد تصورات همیشه تازه ی او زمزمه می­کنند.


اورلاندو اثری است از نوع فانتزی درباره تناسخ، یعنی نظریه­ای که در عصر الیزابت رواج بسیار داشت. این رمان ملهم از شخصیت ویکتوریا سکویل وست (10)، بانوی رمان­نویس انگلیسی، است که دوست صمیمی نویسنده و، در نگاه او، تحقق آخرین تجسد اورلاندو بود. وانگهی کتاب از تصویر او مایه گرفته است. شخصیت شگفت­انگیز اورلاندو، که هم مرد و هم زن است، و بیش از سه قرن با گنجینه­ای پایان­ناپذیر از اندیشه­ها و احساسات زیسته است، به نویسنده امکان می­دهد که تصور زنده ای از تغییر مدام زندگی به دست آورد؛ زندگیی که در آن صورتهای «من» دائماً دستخوش دگرگونی و انحلال و مفهوم زمان بسیار متغیر و نسبی است. اورلاندو، که در غنای شعری به پای به سوی فانوس دریایی یا خیزابها نمی­رسد، در راهی که نویسنده برای جستجو و آفرینش یک سبک هنری جدید در پیش گرفته است، گام مهمی به شمار می­رود.




اسماعیل سعادت. فرهنگ آثار. سروش.
1.Virginia Woolf 2.Thames 3.Sasha 4.Nicolas Green 5.Addison
6.Dryden 7.Marmaduke Bonthrop Shelmedrin 8.Horn 9.Cicero 10.V.Sackville west