[ساقي]

:::.. دروازه‌های ری


شهرری از زمان‌های بسیار دور از سویی مركز تجارت و معبر بازرگانان و قافله‌ها و بازار تبادل كالاهای مختلف بوده و از سوی دیگر به سبب آبادی، شهرت، اعتبار و عظمت، نظر جهانداران مختلف را جلب كرد.
به همین سبب در چهار طرف آن دروازه‌های آبادی وجود داشت. در دوره اسلامی نیز كه شهر جدید احداث شد دروازه‌هایی آهنین تهیه كردند. نام دروازه‌های ری در كتاب‌های «المسالك و الممالك» و «صوره الارض» و «معجم البلدان» آمده است؛ مثل دروازه‌های كوهكین، باطان، در مصلحگاه، دروازه آهنین و... .

:::.. بافت تاریخی شهرری و جایگاه مقابر در معماری


محله‌های مهم ری عبارتند از: محله‌های باطان، پالانگران، دررشقان، در شهرستان، در عابس، دركنده، مصلحگاه، زامهران كلاهدوزان، مهدی‌آباد، ساری ایلات و فخرآباد.
در سال‌های گذشته باروی اصلی شهرری در قسمت غربی توسط اداره میراث فرهنگی استان تهران مرمت شد. به اعتقاد كارشناسان میراث فرهنگی، بافت تاریخی شهرری در اصل نه بافتی مسكونی با قدمتی تاریخی بلكه شماری از آثار باستانی و محوطه‌های باستان شناختی است كه با توسعه بافت شهری جدید ری ارتباط مستقیم دارد. بنابراین آشكار است كه در اجرای هرگونه طرح حفاظت و احیا باید ابتدا ماهیت و چگونگی این بافت، مطالعه و شناسایی شود.
محدوده بافت تاریخی ری براساس محله‌های امروزی چنین است: از شمال به جاده كمربندی تهران، از جنوب به جاده كمربندی شهرری از شرق به كوه‌های سیمان شهرری و از غرب به خیابان شهید رجایی. علی برزگر درخصوص اینكه مقابر، جایگاه اصلی و كهن خود را به‌تدریج در معماری از دست داده است یادآور شد: جایگاه مقابر به‌خصوص امامزاده‌ها در حیات اجتماعی مذهبی ایران تاكنون ادامه داشته است.

امروزه این نوع بناها بیشترین بناهایی هستند كه برای انجام مراسم مذهبی، زیارت و... درون شهر‌ها و روستاها و در قلب مردم به حیات خود ادامه داده است. بدیهی است كه در منطقه شهر‌ری به تاسی از سایر مناطق اسلامی آرامگاه‌هایی ایجاد شده است. این كارشناس اظهار كرد: بررسی‌ها و كاوش‌های باستان‌شناختی كه در سده اخیر در شهرری صورت گرفته بیشتر مربوط به دوران پیش از تاریخ و بعد از آن به دوره تاریخی محدود بوده است و باید گفت بناهای آرامگاهی ری در دوره اسلامی همچنان مهجور بوده و مورد بررسی قرار نگرفته است و همین مسئله سبب شده تا از بناهای آرامگاهی منطقه اطلاعات ناچیزی داشته باشیم.
ری تنها منطقه باستانی استان تهران است که دارای آثار تاریخی و مکان‌های دیدنی زیادی است. این منطقه قطب توسعه توریسم مذهبی استان تهران نیز به شمار می‌آید. جاذبه‌های تاریخی شهرستان ری بر جاذبه‌های طبیعی منطقه غالب است. قدمت طولانی و سابقه کهن ری سبب شده که آثار تاریخی بسیار قدیمی مانند باروی ری برین - که مربوط به سده‌های قبل از میلاد است - در این شهر وجود داشته باشد. برخی از مهمترین آثار تاریخی‌های شهر ری عبارتند از:

:: بازارها

بازار باب الجبل، باب سین، باب هشام، بلیان، چهارسوق یا چهار بازار، بازار دهک نو، بازار روده، که این بازار از همه بازارها معمورتر و آبادتر بوده‌است. بازار ساربانان، بازار نرمه یا رسته نرمه، که منسوب به دیه نارمک است و بازار نصرآباد بازارها گویا بیشتر مکشوف و بدون سقف بوده‌است.

:: دروازه‌ها

دروازه آهنین، باطان، که از آنجا به سوی عراق و بغداد می‌رفتند. دروازه بلیّان که این حدود جوانمرد قصاب فعلی واقع بوده که از آنجا به قزوین می‌رفتند، دروازه جاروب بندان، باب الحراب دروازه حنظله، دروازه خراسان، دروازه دولاب، در راس الروده، در رشقان یا رشکان، در زامهران باب سین یا باب الصّین، باب الصبرین، در عابس، درغناب، درکنده، دروازه کوهکین که از آنجا به طبرستان می‌رفتند، باب المدینه یا در شهرستان، در مصلحگاه و دروازه هشام که از آنجا به قومس و خراسان می‌رفتند

:: آثار تاریخی پیش از اسلام
تپه میل - آتشکده بهرام
چشمه علی
باروی ری
دژ رشکان

:: آثار تاریخی پس از اسلام
بازار ری
کاروانسرای شاه‌عباسی (شهر ری)
برج طغرل
قلعه طبرک
استودان گبرها
برج نقاره‌خانه
زندان هارون
گنبد امیر اینانج
کاروانسرای کنارگرد
قلعه گبری

:: اماکن مذهبی

امام زاده عبدالله شهرری.شهرری بیش از آنکه به دلیل آثار تاریخی و باستانی مشهور باشد، به عنوان یک شهر مذهبی شناخته می‌شود. آرام‌گاه‌های متعددی از منسوبان به امامان شیعیان در شهر ری وجود دارد. آرامگاه حضرت عبدالعظيم حسني موسوم به شاه عبدالعظیم (ع) یکی ازمهم‌ترین آثار مذهبی شهرستان ری است. برخی از مهمترین آرامگاه‌های شهر ری عبارتند از:


آرامگاه ابن بابویه
آرامگاه امام‌زاده ابراهیم (شهر ری)
آرامگاه امام‌زاده حمزه (شهر ری)
آرامگاه امام‌زاده ابوالحسن (شهر ری)
آرامگاه امام‌زاده ابوالقاسم (شهر ری)
آرامگاه امام‌زاده اسماعیل (شهر ری)
آرامگاه امام‌زاده ایوب و یوشع
آرامگاه امام‌زاده حسین (شهر ری)
آرامگاه امام‌زاده رقیه (شهر ری)
آرامگاه امام‌زاده سه برادران
آرامگاه امام‌زاده شاهزاده ابراهیم و شاهزاده اسحق
آرامگاه امام‌زاده شاهزاده حسین (شهر ری)
آرامگاه امام‌زاده شعیب (شهر ری)
آرامگاه امام‌زاده طاهر (شهر ری)
آرامگاه امام‌زاده عبدالله (شهر ری)
آرامگاه امام‌زاده علی و قاسم (شهر ری)
آرامگاه امام‌زاده عین‌ و غین (شهر ری)
آرامگاه امام‌زاده غیبی (شهر ری)
آرامگاه امام‌زاده هاجر خاتون
آرامگاه امام‌زاده هادی (شهر ری) (مسجد ماشاء الله)
آرامگاه امام‌زاده یعقوب (شهر ری)
آرامگاه بی‌بی‌زبیده (شهر ری)
آرامگاه بی‌بی‌شهربانو
آرامگاه جوانمرد قصاب
آرامگاه سه دختران
آرامگاه شاه عبدالعظیم


:::.. گردآوری: نشریه الکترونیکی پارس پلانت

:::.. بازآفرینی از:
همشهری آنلاین
ویکیپدیا
نشریه الکترونیکی جغرافیای ایران