[آناهیتا الهه آبها]

در زیستگاههای استان کرمانشاه 45 گونه پستاندار، 180 گونه پرنده ، 33 گونه ماهی و 35 گونه خزنده زندگی می کنند.

گونه آساکوس کرمانشاه سیس( Asaccus Kermenshahsis)

یا سوسمار عجیب یکی از گونه های نادر و بی نظیر است که در تمامی نقاط جهان به نام کرمانشاه می شناسند.

سوسمار عجیب کرمانشاهی در سال 1368 توسط دکتر نصرالله رستگار پویانی ،عضو هیئت علمی دانشگاه رازی کرمانشاه در سلسله جبار زاگرس داخل غار کوچکی در منطقه حفاظت شده بیستون شناخته شد.

زیستگاه این خزنده - که از خانواده جکونیده و بومی استان کرمانشاه است – غاری در منطقه حفاظت شده بیستون است.این گونه جانوری نه تنها در هیچ جای دیگر دنیا و ایران بلکه در هیچ نقطه دیگری از استان کرمانشاه مشاهده نشده است.

نسل این گونه خزنده که به لحاظ ذخیره ژنتیک اهمیت بالایی دارد در معرض انقراض است .60 میلیون سال از تکامل این گونه جانوری که با نام جکوی کرمانشاه معروف است،می گذرد.این جانور حدود 6 تا 8 سانتی متر طول دارد تخمگذار است و سالی حداکثر یک یا دو عدد تخم می گذارد.جنس نر آن بدنی کشیده و دمی کلفت و جنس ماده آن دارای بدنی پهن و دمی باریک است جکوی کرمانشاه حشره خوار و شبگرد است و در روز هیچ فعالیتی از خود نشان نمیدهد.

جکوی کرمانشاهی از اول آذر ماه به خواب زمستانی می رود که این خواب تا نیمه اول فروردین ادامه دارد.این سوسمار درشرایط طبیعی حدود 15 سال عمر می کند و 2 تا 3 سال طول می کشد تا بالغ شود.

بزرگترین دشمن این گونه سوسمار آتش است.اگر آتشی روشن شود ممکن است به حذف این گونه نادر و با ارزش منجر شود.