[دانه کولانه]

و اما رسم الخط و الفبای کردی
:Dجون خودم دستم به نوشتن نمیره

رسم الخط عربي ، داراي نواقص بسياريست بطوريكه در قرن اخير ، انديشمندان و سياست مداران كشورهاي مختلف در خاورميانه ، اقداماتي در جهت تغيير آن به خط لاتين انجام داده اند.
مهمترين اشكالي كه بر رسم الخط عربي وارد است ، عدم تطابق نوشتار با گفتار است .

مثلا : واژه "كردي" را به چندين طريق مي توان خواند و تنها راه تشخيص آن توجه معني جمله است .
بعضي كشور ها رسم الخط عربي خود را به لاتين تغيير دادند ، كه علي رغم جنبه هاي مثبت داراي اشكالات موجهي نيز است .مانند ،از بين رفتن هنر خوشنويسي و هويت ملي، عدم مقبوليت عام خط لاتين، قطع ارتباط نسل جديد با نوشته هاي گذشتگان، هزينه ياددادن خط جديد و ...
خط كردي با الفباي عربي، با تغييراتي به جا ، اشكالات خط عربي را برطرف كرده بطوريكه اختلاف گفتار با نوشتار به حداقل ممكن رسيده است .(قسمتی از نوشته ی یک وبلاگ)

خب همونطوری که خوندید و متوجه شدید این مشکل به طور کامل حل نشده اما بسیار مرتفع گردیده! در واقع در زبان کردی تمام اونچیزی که مینویسید میخونید و تمام اونچیزی که میگید مینویسید و هر نوشته ای رو فقط یک جور میشه خوند
پس اصل زبان و رسم الخط کردی بر این پایه س
پس بنابر این اگر سابقا در زبان فارسی گذاشتن فتحه و کسره و ... اینا که علامت بودند و دلبخواه بود در زبان کردی این علائم به حروف تبدیل شده اند و به اجبار باید گذاشته شوند
شاید در بدو امر فکر کنید که چقدر سخته و دست و پا گیر
خب اولا فراموش نکنید که در عوض یه مشکل رو حل کردید و ثانیا باور کنید بعد از مدت کوتاهی
واقعا براتون نوشتن و خواندن بسیار شیرین میشه :D اصولا شوق یادگیری یه زبان جدید و نوشتن به اون زبان خیلی زیباست شاید شمام مثل من تمام دفتر کتاباتونو بعد از مدتی پر کنین از اشعار به زبان و خط کردی و از اینکه میتونین بخونین و بنویسین به زبان و خطی که کس دیگه ای نمیتونه کلی کیف کنین مخصوصا اگه یه تیکه شعر که پر از فتحه و کسره س بنویسین و به دوستتون که بلد نیست بدید بخونه ببینید چه شاهکار ادبی براتون خلق میکنه :D
بگذریم
پس در زبان کردی علائم به حروف تبدیل شدند و چندین حرف اضافه هم هست که در فارسی نیست
مثل حرف "ڤ" معادل"v" لاتين است ( ف که 3 تا نقطه داشته باشه :D بین "و" و ف)
یا 2 نوع ل و دو نوع ر (البته من این رو 2 حرف جدا میدونم شاید صاحب نظران بگن نه اینا یکی هستنتد فقط علامت خال رو روشون گذاشتند )


نکته مهم دیگه اینه که در رسم الخط کردی چون قرار شد دقیقا اون چیزی که میگی نوشته بشه
و تفاوت ها کم بشه دیگه خبری از "ظ ض ص ث ذ ض ط" نیست اعراب بین ط و ت تلفظ متفاوتی دارند پس میطلبه که 2 واج متفاوت داشته باشند اما در فارسی و کردی ط و ت دقیقا ت تلفظ میشه پس در کردی ط حذف و همون ت استفاده میشه اما در فارسی هر دوش هست
و این در حالیه که چون کردها بین ه و ح تفاوت قائلند ح همچنان باقی مانده

پس اگر امتحان املا ازتون گرفتم ! ناصر رو ناسر بنویسید ! یادمه اول دبستان بودم تازه خوندن نوشتن یاد گرفته بودم و از کردی نویسی هم چیزی نمیدونستم جایی بودم که نوشته بود به کردی ناسر بعد من گفتم وای اینو کدوم بی سوادی نوشته و وای که اون مرد چه بزرگ مردی بود و من رو خراب نکرد گفت کوروش جون ببخش من نوشتم نمیدونستم

==========================================
بذارید قسمتی از صفحات اول کتاب هه نبانه بورینه فرهنگ لغت کردی فارسی بزرگ ماموستا هه ژار ( چاپ سروش) رو براتون بیارم :


برای نوشتن زبان کردی ، غالباً از الفبای عربی استفاده میشود ، اما برای کم شدن فاصله ی نوشتار با گفتار و نیز بیان برخی از ویژگیهای زبان کُردی ، تغیراتی چند در این رسم الخط وارد شده است ، که به اختصار بیان می شود:



حرکات و اعراب در رسم الخط کردی

1-زَبَر(فتحه). به جای گذاشتن علامت فتحه روی حروفی که این حرکت را دارند،به آخر آن حروف حروف "ه" اضافه میشود. مثال: حَسَن = حه سه ن ، بَهمَن = به همه ن بَرادَر= به راده ر

2-زیر(کسره) . در وسط کلمه "مـێــو" و در حالت پیوستگی به آخر کلمه یا آزاد "ێ" نوشته میشود. مثال: کِتاب = کێتاب ، زِمستان = زێمێستان ، پسر =پێسه ر .
3-پیش(ضمّه) . ضمّه کوتاه را یک واو و ضمّه کشیده را دو واو مینویسند.
مثال: کُوردستان = کوردستان

4- تشدید(ــّــ). حروف مشدّد به صورت تکرار حروف نشان داده می شوند.
مثال: محُمّد = موحه ممد ، مکّه = مه ککه

5- کسره ی کوتاه. صوتی کوتاه نزدیک به صوت کسره است که در رسم الخط لاتین به صورت "I" نشان داده میشود ، عرب آن را کسره ی مختسسه یعنی کسره ی دزدکی میخوانند. و در عربی هیچ گونه علامت بخصوصی ندارد. ولی در بعضی از کتابها با گذاشتن یک علامت ساکن کلمه را به دو سیلابی تبدیل میکنند .
مثال : بین^گ = سیلاب اول " بیـــت" و سیلاب دوم "نگ" . به این ترتیب حرف "ن" با این کسره ی کوتاه بیان شده است.
پیشنهاد من اینه که اصلا به این فکر نکنید

6- الف(ا) . در وسط یا آخر کلمه می آید و معادل حرف الف در وسط و آخر کلمات فارسی است؛ و در اوّل کلمه ، همزه ( ئـــ ) می آید .
مثال: باران = باران ، آشنا = ئاشنا ، آلاچیغ = ئالاچیغ

7- نشانه های اصواتی که از خصوصیات زبان عربیند و در زبان کردی نیستند. از الفبای کردی حذف شده اند . از قبیل : ث ،ص ، ذ ، ض ، ط و ظ ، که کردان آن را تلفظ نمیکنند و در الفبا جایی ندارند . به جای "ث" و "ص" از حرف "س" و به جای "ذ" ،"ض" ، "ذ" و"ظ" از حرف "ز" استفاده میشود. و همچنین جای "ط" را "ت" گرفته است.
8- نشانه های اصواتی که در زبان کردی تلفظ میشوند و زبان عربی فاقد آنهاست ،با علایم ویژه نشان داده و به الفبای کردی افزوده اند، که عبارتند از : "پ" ، "چ" ، "ر" ، "ژ" ، "ڤ" ، "گ" ، "ڵ" ، "ۆ" ، "ێ" .

حرف "ڤ" معادل v در خط لاتین ، نمایانگر صوتی است که فارسی زبانان یا به طور اصح تهرانیان در تلفظ کلمات "اوّل" و "مرودشت" در مورد حرف واو دارند.

حرف "ڵ" در زبان فارسی تلفظ نمی شود و در میان زبانهای ایرانی ، از اختصاصات زبان کردی است . برای تلفظ این حرف باید سطح بیشتری از نّک زبان را به سقف دهان چسپاند و آنگاه صدای "ل" را از ته دهان تلفظ کرد. (یعنی یه ل که خیلی مفخم باشه
فکر کنید دارید قرآن میخونید و کلمه الله رو تلفظ میکنید )

حرف "ۆ" واو مجهول در زبان فارسی امروز نیست . برای تلفظ آن مانند تلفظ واو لب را گرد کرده و دهان قدری بیشتر باز میکنیم .

حرف "ێ" (یای مجهول) در فارسی هم تلفظ میشود و در واقع شبیه کسره ایست که زیر حرفی قرار بگیرد. مثال : کِتاب = کێتاب .

باید دانست که "ڵ" هیچگاه در اول کلمه نمی آید و بر عکس اگر کلمه ای با حرف "ر" شروع شده باشد حتماً "ر" بزرگ تلفظ میشود ( که فونتش الان نیست ر بزرگ هم دقیقا مثل رفیقاش شبیه ر معمولیه که روش یه علامت خال هست پس اونرو باید خیلی مفخم ادا کرد لطیفه آقا ررررررررب انار دارید رو که یادتونه ؟ )



نگاهي به حروف مختص زبان كردي
ڕ يا راي بزرگ :
وجود علامت V روي "ل" و زير "ر" به معني تفخيم آنهاست .
مثال پرگار = په‌ڕگار كر(ناشنوا)=كه‌ڕ

ڤ :
حرف "ڤ" معادل"v" لاتين است .
در زبان فارسي براي حرف "و" دو صوت وجود دارد . W و V
مثال : مرودشت -->مه‌رڤ‌ده‌شت خودرو --> خودرو

نوشته هاي زير را با خط كردي بنويسيد .

اكنون زمستان است
ئه‌كنون زێمێستان ئه‌ست

تو كز محنت ديگران بي غمي نشايد كه نامت نهند آدمي
تو كه‌ز مێحنه‌تێ دیگه‌ران بی‌غمی نه‌شاید كه‌ نامه‌ت نه‌هه‌ند ئاده‌می

مگر كري ؟
مه‌گه‌ر كه‌ڕی ؟

نكته : در خواندن خط كردي ، نبايد هيچ صدايي را خود به آن اضافه كنيم ، واژه همانطوري كه نوشته مي شود خوانده مي شود .

در زبان فارسي واژه ها ، با يك حرف صامت شروع مي شوند و حرف دوم حتما مصوت است .

مثلا : سرد = س + َ + ر + د (صامت + مصوت + صامت + صامت)
ولي اين قانون براي زبان كردي برقرار نيست و به همين دليل فارس زبانان به ندرت مي توانند واژه هاي كردي را بدون لهجه ادا كنند. ( پس اگر در نوشته ها دیدید که من به جای که از "ک" خالی هم استفاده کردم تعجب نکنید چون کردها که رو خیلی کوتاه تلفظ میکنند و اصلا ک خالی میگن پس ک مینیوستند )

مثال : واژه گرنگ نبايد Gereng يا Goreng يا Gareng خوانده شود
بلكه بايد همانطور كه نوشته شده بدون صوتي اضافه خوانده شود . Grng

خواندن خط كردي ، در ابتدا براي من كه به خواندن متون فارسي عادت داشتم اندكي سخت بود زيرا عادت كرده بودم كه تلفظ واژه ها را حدس بزنم ولي در خط كردي بايد واژه را همانطور كه نوشته مي شود خواند و بالعكس .
اما پس از اينكه خط كردي را ياد گرفتم ، آرزو مي كردم اي كاش كتاب هاي فارسي نيز با اين خط نوشته مي شد ، چون بسيار راحت تر و تند تر خوانده مي شود .
رسم خط كردي ، بدون شك نسخه مدرن و ارتقا يافته ي خط عربي است