[ROJINAjoON]

آشنایی با چراغ بونزن


چراغ بونزن وسیله ای است که برای گرم کردن، سوزاندن و دیگر فعالیت های آزمایشی که در آن نیاز به شعله یا حرارت وجود دارد مورد استفاده قرار می گیرد و با گاز (متان، بوتان یا دیگر گازهای طبیعی) کار می کند.
این وسیله را به افتخار "روبرت فن بونزن"، شیمیدان آلمانی که به همراه همکار خود این دستگاه را ابداع کرد به این نام می خوانند.

اجزاء چراغ بونزن عبارتند از:
ورودی گاز ، پایه، لوله منتقل کننده گاز، شیر یا دریچه تنظیم گاز، دریچه تنظیم هوا

شکل: چراغ بونزن و اجزاء اصلی آن

ورودی گاز یک لوله دندانه دار است که به داخل شیلنگ گاز فرو می رود و طوری ساخته شده که شیلنگ در آن محکم شود. هنگام نصب شیلنگ باید از این که گاز از آن نشت نمی کند مطمئن شد.

لوله منتقل کننده گاز لوله ای عمودی است که معمولاً در پایین آن، دریچه تنظیم گاز قرار دارد که به وسیله آن می توان مقدار گازی وارد چراغ می شود را تنظیم کرد.

دریچه ورودی هوا در پایین لوله یا در بالای آن قرار دارد و با گرداندنِ آن می توان مقدار هوایی که وارد لوله می شود را تنظیم کرد.

مهم ترین مزیت چراغ بونزن این است که می توان با استفاده از دریچه تنظیم هوا مقدار هوایی که وارد لوله می شود را کم یا زیاد کرد و به این ترتیب با تغییر نسبت هوا/گاز حرارت آن را تحت کنترل داشت.

شکل: انواع چراغ بونزن

می دانید که اگر مقدار هوای کافی به گاز یا هر ماده سوختنی دیگر نرسد، اشتعال ناقص اتفاق می افتد و در واقع مقداری از گاز به صورت نسوخته و بدون آن که با اکسیژن ترکیب شود متصاعد می شود. شعله آبی نشان دهنده آن است که اشتعال کامل اتفاق افتاده و رنگ قرمز شعله و نیز دود کردن شعله نشان دهنده اشتعال ناقص است. در ساخت چراغ بونزن نیز از همین اصل استفاده شده است، هنگامی که دریچه هوا کاملاً باز باشد، هوا و گاز قبل از رسیدن به دهانه لوله چراغ، کاملا با هم مخلوط می شوند و به این ترتیب هنگام اشتعال تمام گاز می سوزد و در نتیجه شعله ای داغ تر داریم و رنگ آبی شعله نیز نشان دهنده اشتعال کامل است. هنگامی که دریچه تنظیم هوا را ببندیم، گاز فقط در هنگامی که از لوله بیرون می آید یعنی درست در دهانه لوله با اکسیژن برخورد می کند و چون اکسیژن کافی در اختیارش قرار نمی گیرد، اشتعال ناقص صورت می پذیرد و شعله ای کم حرارت تر به رنگ نارنجی و قرمز به وجود می آید.

باز کردن شیر گاز تا آخرین حد آن موجب بزرگ تر شدن شعله می شود اما حرارت آن را بیشتر نمی کند بنابراین باید توجه کنیم که اگر در آزمایشی نیاز به حرارت زیاد داریم باید هم مقدار گاز و هم مقدار هوای ورودی را؛ در حدی مشخص تنظیم کنیم.