بهره گيري سينما از ادبيات

[رزیتا]

به بهانه سالروز بزرگداشت فردوسي و روز فيلمنامه نويس

كنون اي خردمند وصف خرد/بدين جايگه گفتن اندر خورد

كنون تا چه داري بيار از خرد/كه گوش نيوشنده زو برخورد

خرد بهتر از هر چه ايزد بداد/ستايش خرد را به از راه داد

خرد رهنماي و خرد دلگشاي/خرد دست گيرد به هر دو سراي

انتخاب روز بيست و پنجم ارديبهشت سالروز بزرگداشت فردوسي به عنوان روز فيلمنامه نويس به همان اندازه كه آسان مي نمايد، سخت بود، در جمع دوستان شوراي مركزي كانون فيلمنامه نويسان سينماي ايران مدت ها به دنبال يافتن روزي بوديم كه نسبتي با اين حرفه شريف داشته باشد. در واقع مي شد هر روزي را به عنوان روز فيلمنامه نويس اعلام كرد. اما از رابطه جادويي اسم و مسما نمي شد گذشت. گشتن دنبال بنيانگذار فيلمنامه نويسي در ايران و مثلاً انتخاب زادروزش به عنوان روز فيلمنامه نويس، يا انتخاب برجسته ترين فيلمنامه نويس ايراني و ناميدن زادروز او به اين عنوان يا يافتن اتفاق برجسته يي در زمينه اين هنر-حرفه كار ساده يي نبود. اولاً فيلمنامه نويسي با چارچوب هاي شناخته شده نظري اش در ايران چندان قدمتي ندارد. ثانياً انتخاب هايي از آن دست همواره مي توانست محل اختلاف و مناقشه باشد. چنين بود كه به جاي جست وجو در تاريخ يكصد و اندي ساله سينما در اين ملك بهتر آن ديديم كه چنين روزي با يادگارهاي كلاسيك ادبيات ايران نسبت برقرار كند و چه كسي بهتر از حكيم ابوالقاسم فردوسي. پيش از اين برخي از ادباي شيفته سينما يا سينماگراني كه شيفته ادبيات بودند، به ظرفيت هاي سينمايي شاهنامه گرانقدر فردوسي اشارت داشتند. آنها كه شاهنامه را خوب خوانده اند تنها رستم و سهراب يا داستان سياوش را مستعد اقتباس سينمايي نمي دانند. همه شاهنامه از منظر سينما صاحب استعداد سينمايي است. قدرت داستان پردازي، زمينه پردازي و صحنه آرايي، آفريدن شخصيت هاي قوي و چند بعدي، خلق درام هاي دلكش، عاشقانه هاي زيبا، نوشتن گفت وگوهاي پرمايه منظوم، خلق ضرباهنگ مناسب، آفريدن تعليق هاي نفس گير، نوشتن پايان بندي هاي موثر و بالاتر از همه درآميختن حكمت با داستان و خلق زيرمتن هاي عميق حكيم ابوالقاسم فردوسي را بدون ذره يي ترديد تبديل به چيره دست ترين فيلمنامه نويس ايران ساخته است. گاه دوستاني درباره تقطيع تصاوير در شاهنامه شواهد مستندي استخراج كرده اند كه شگفت آور است. در واقع فردوسي فيلمنامه نويسي را پيش از اختراع سينما بنياد كرده است. گذشته از ويژگي هاي فردوسي، انتخاب سالروز بزرگداشت فردوسي اشاره مستقيمي است به ضرورت بهره گيري سينما از ادبيات. اين بهره گيري تنها در دايره آثار كلاسيك ادبي ايران محدود نمي شود، بلكه به ميراث داران فردوسي در ادبيات معاصر ايران نيز مي بايد گسترش يابد. شاهنامه مركز دواير متحدالمركزي است كه مي توانند و بايد به غناي سينماي ملي ايران بيفزايند