سفر ماجراجویانه به انتهای زمین

[VAHID]

آیرین شیوایی یکشنبه ۹ دی ۱۳۸۶ به نخستین جزیره در قاره جنوبگان رسید. وی نخستین بانوی ایرانی است که از مبدا ایران به قاره جنوبگان سفر کرده است.
آیرین شیوایی، همکار ماهنامه نجوم و برنامه تلویزیونی آسمان شب، یکشنبه ۹ دی ۱۳۸۶ به نخستین جزیره در قاره جنوبگان رسید. وی نخستین بانوی ایرانی است که از مبدا ایران به قاره جنوبگان سفر کرده است. آیرین شیوایی تحت برنامه ای دانش آموزی – دانشجویی به نام "دانشجویان بر روی یخ" (SOI) عازم جنوبگان شده بود.
ساعت ۲:۲۰ بامداد دوشنبه ۳ دی ۱۳۸۶، آیرین شیوایی تهران را به مقصد پاریس ترک کرد. وی پس از نزدیک به ۱۷ ساعت انتظار در فرودگاه شاردوگل فرانسه با پیوستن به چند دانش آموز و دانشجوی دیگر، عازم بوینس آیرس، مرکز کشور آرژانتین شد. باقی دانش آموزان و دانشجویانی نیز که از کشورهای دیگر عازم این برنامه بودند، خود را به هتل محل اقامت این گروه در بوینس آیرس رساندند تا ۶۴ دانش آموز و دانشجو از کشورهای مختلف جهان در این برنامه حضور داشته باشند. پس از یک شب اقامت در بوینس آیرس این گروه عازم شهر اوشوآیا، جنوبی ترین شهر جهان، شد.

برنامه های معارفه، کارگاه های علمی، بازدید علمی از یک منطقه ای طبیعی در اطراف اوشوآیا و آمادگی برای سفر به جنوبگان از جمله برنامه های دو روز اقامت این گروه در اوشوآیا بود. ساعت ۳ بعد از ظهر جمعه ۷ دی ۱۳۸۶ به وقت آرژانتین، این گروه از بندر اوشوآیا با کشتی به همین نام، کشتی اوشوآیا، از خشکی های قاره آمریکا نیز فاصله گرفت تا خود را به بکرترین قاره جهان برساند.

مسیر حرکت این گروه از داخل گذرگاه دریک (Drake Passage) بود.

روز شنبه آن ها گونه ای از پرنده های آلباتراس را دیدند، که درازترین بال را در بین پرنده های سراسر زمین دارد و نخستین تکه های یخ را مشاهده کردند. مسافران جوان جنوبگان در نخستین روزهای سفر، با مشکلاتی و سختی های این سفر ماجراجویانه، همچون دریازدگی دست و پنجه نرم کردند، اما این سختی ها پس از دو روز در عصر یکشنبه از ذهن این ماجراجویان پاک شد. با دیده شدن نخستین قطعات یخی در ساعت ۱۶:۴۰ به وقت محلی و بلافاصله پس از آن نخستین جزیره در قاره جنوبگان، به یکباره شور و هیجان، کشتی اوشوآیا را فرا گرفت؛ این جزیره به جزیره فیل (Elephant) مشهور است.

صبح روز بعد، این مسافران جوان به سوی پوینت وایلد (Point Wild) در جزیره فیل رفتند. همزمان با زمان صرف ناهار بود که آن ها دماغه ولنتاین (Valntine) را در این جزیره دور زدند. اما این پایان ماجرا نبود، چرا که در نزدیکی های غروب، آن ها شاهد صحنه بی بدیلی از غروب آفتاب و حرکت قطعات یخ بر سطح آب اقیانوس، در میان جزیره فیل و کوه های کلارنس (Clarence) و کورنوالیس (Cornwallis) بودند.

در این عرض های جغرافیایی و در این وقت از سال، روز بسیار طولانی است و این فرصت بیشتری به دانشجویان و دانش آموزان برای لذت بردن از این دنیای بکر را می دهد، مخصوصاً زمانی که وال ها برای خوش آمد گویی ورود به جنوبگان، به استقبال کشتی آمدند.
گروه دانشجویان بر روی یخ (SOI)، سه شنبه به جزیره نیرنگ (Deception) رسید. این جزیره کالدرایی آتشفشانی است (زمینی که از فعالیت آتشفشانی نشست کرده است) و در نواحی ساحلی آن با وجود قرارگیری در عرض های زیر منفی ۶۰ درجه، آب گرم است. این گروه از تنگه نپتون بیلوز (Neptune Bellows) به خلیج صیاد وال (Whaler) رسیدند.
ماجراجویان جوان جنوبگان پس از خداحافظی از مجموعه جزایر شتلند جنوبی (South Shetland) به سوی شبه جزیره جنوبگان، بخشی از قاره قطب که به صورت شبه جزیره برآمده است، عزیمت کردند.
بیدارباش در صبح چهارشنبه! آن ها صبح چهارشنبه ۱۲ دی، به جزیره دانکو (Danco) در کانال رسیدند تا با صرف صبحانه به بلندترین نقطه این جزیره که بسیار نفسگیر هم بود، صعود کنند. صبح چهارشنبه این ماجراجویان این گونه شروع شد.

سپس آن ها از پناهگاه های نکو (Neko) و خلیج پارادایز يا بهشت (Paradise) نیز دیدن کردند و بلافاصله عازم کانال لیمیر (Lemair) شدند.

گروه دانشجویان بر روی یخ، ‌پنجشنبه به ملاقات جزیره (Yalours) و پورت لاکروی (Port Lockroy) رفت و سپس روز جمعه عازم آخرین مقصد خود در جنوبگان یعنی خلیج ویلهل مینا (Wilhelmina) شد. آن ها تا روز دوشنبه سوار بر کشتی در گذرگاه دریک در حال بازگشت از این سفر ماجراجویانه هستند.
گروه دانشجویان بر روی یخ (SOI)، ساعت ۸ بعد از ظهر (به وقت محلی) روز شنبه در حالی با جنوبگان خداحافظی کرد که به گفته جف گرین(Geoff Green - ماجراجو،‌محیطدان و معلم کانادایی که ۱۵ سال راهنمایی گروه ها و هیئت های اعزامی قطب به قطب را داشته است)، وی در این برنامه یکی از بهترین روزهای خود را در بین ۷۳ ملاقاتش با جنوبگان، تجربه کرده است.
بنابر گزارش سرویس خبری نجوم، در صورت عدم لغو پرواز، خانم آیرین شیوایی ساعت ۲۲:۰۰ (به وقت ایران) روز سه شنبه ۱۸ دی از فرودگاه امام خمینی وارد ایران خواهد شد. لازم به ذکر است در تصاوير بالا، مقاصد ملاقات شده کاملاً صحیحند، در حالی که رد مسیر ها در جنوبگان با توجه به اطلاعات بدست آمده احتمالاً صحیح هستند.

تنها راه ارتباطی آیرین شیوایی،‌ ارسال پیام یک طرفه به زبان انگلیسی است. ما تاکنون چهار پیام وی را دریافت کرده ایم که ترجمه آن ها را آوردیم:
ترجمه متن پیام آیرین شیوایی – جمعه ۷ دی ۱۳۸۶
سلام به همه،
ما اینجا دوران خوبی را داریم سپری می کنیم. همه چیز خارق العاده است! دیروز ما به جنگلی در سراشیبی های کوه "تیررا دل فوئگو" (Tierra del Fuego) رفتیم. همه جا پر گٍل و لاي بود. من ۵ بار تو گٍل گیر افتادم. تجربه خوبي بود! پس از پیاده روی زیادی در جنگل، ما به مردابی رسیدیم که درخت های بسیاری آن را احاطه کرده بود. جاي آرامش بخشي بود. ناهارمان را همان جا خوردیم.
بر سر راهمان به مرداب، جایی بود که به قبرستان درخت ها شباهت داشت! تمامی درخت ها مرده به نظر می رسدند؛ خاکستری و شکسته! پس از مدتی متوجه شدم که علت این موضوع، جوان بودن زمین در حدود ۴۰ میلیون سال و خیلی کم بودن ضخامت خاک است. می دانید چرا؟ خیلی جالب است! در حدود ۱۰ هزار سال پیش، این منطقه پر از یخچال های طبیعی بوده است، دقیقاً شبیه به جنوبگان! و پس از آن زمان، به سبب گرم شدن، این یخچال ها، آب شدند و مرداب ها، درخت ها و کوه ها (سنگ های بستری- bed rocks) را پدید آوردند. این شگفت انگیز نیست؟ آیا جنوبگان هم قرار است پس از چند میلیون سال وضعیتی شبیه به همین جا پیدا کند؟ من که دوست ندارم ...
حالا ما روی سکوی کشتی هستیم و ساعت ۱۰:۳۰ بعد از ظهر است. ما فقط بسیاری از پرنده های سفید و سیاه را می بینیم – آلباتراس؟ آسمان هنوز تاریک نشده است. دلم برای همه ی شما تنگ شده است. همه چیز خوب است. نگران من نباشید!

ترجمه متن پیام آیرین شیوایی – شنبه ۸ دی ۱۳۸۶ از اين همه زيبايي هیجان زده‌ام. واقعاً هیئت آموزشی را دوست دارم! آن ها خیلی مهربان، پر انرژی و آماده به جواب هستند. این بعد از ظهر من و فرد (Fred Roots – زمین شناس ارشد در نخستین بررسی علمی بین المللی قاره جنوبگان در سال های ۵۲-۱۹۴۹) دور یک میز نشسته بودیم و سوال های بسیاری را پرسیدم که جواب همه ی آن ها را گرفتم! خوشحالم!

سر صبح، تعداد زیادی آلباتراس (albatross) دیدم و عکس های خیلی خوبی از آن ها گرفتم! ما آلباتراس‌های سرگردان (Wandering albatross) را دیدیم؛ پرنده هایی که از بزرگترین آلباتراس ها بودند و درازترین بال‌ها را در بین پرندگان زمینی دارند. نام آلباتراس از الکاتراز (برگرفته از واژه راننده به عربی) گرفته شده است. آلباتراس‌های سرگردان معروف‌اند که به تعقیب کشتی تا چندين روز ادامه مي‌دهند؛ آن ها سلطانند نه به خاطر بال های خود، بلکه به خاطر ۹۰۰ کیلومتر پرواز در هر روز! آن ها عمر درازی هم دارند؛ بیش از چهل سال. همچنین آلباتراس‌های ابرو سیاه (black-browed albatross) را دیدیم که یک قسمت از دور چشم های آن ها مشکی است. ۲۱ گونه آلباتراس وجود دارد که ۱۹ گونه آن ها در خطرند.
ما همچنین پرنده دریایی دیگری به نام کیپ پترل (Cape Petrel) یا پینتادو پترل (Pintado Petrel) را دیدیم که خیلی کوچکتر از آلباتراس بود و خال های سفیدی بر بال های سیاهش داشت طوري که به نظر می آمد کسی آن ها را نقاشی کرده است! به همین خاطر است که به آن ها پینتادو (که از واژه Paint به معنای نقاشی می آید) گفته می شود. این پرندگان پلانکتون، کریل، ماهي های کوچک و اسکویید می خورند. از اين مطالب چيزهاي بسياري یاد گرفتم و ما بیشتر این ها را در سخنرانی پیش از شام امروز (شاید بهتر است بگویم امشب!) شنيديم. همچنین در یک کارگاه استفاده از نقشه ها و جداول در دريانوردي شرکت کردم.

هنوز خیلی کار برای انجام دادن داریم! آن قدر زياد است که نمی توانید باور کنید و همه آن ها خیلی جذاب‌اند! رفتن به عرشه و خیره شدن به افق! نوشتن خاطرات روزانه به دو زبان (برای من!)، منظورم فارسی و انگلیسی است. نوشتن و ارسال کارت پستال! عکاسی! این ها همه و همه، علاوه بر شرکت در سخنرانی ها، کارگاه ها، بازی ها و خوردن خوراکی هاست!
آخرین نشست (امروز) دیدن فیلمی به نام "در اطراف کیپ هرن" (Around Cape Horn) بود؛ با موضوعي درباره ی داستان های دریانوردی. فکر می کنم این فیلم در دهه ۱۹۳۰ ساخته شده است. نکته جالب این فیلم، نگاه کردن به کشتی شناور بر آب بود که ما همان لحظه داشتیم آن را تجربه می کردیم!
و در پایان خبر خوب: من هنوز دریا زده نشدم!

ترجمه متن پیام آیرین شیوایی – چهارشنبه ۱۲ دی ۱۳۸۶

سلام، سلام به همه! امروز ما دو گشت دریایی با قایق داشتیم که یکی از آن ها با کارگاه بود! من خیلی آن را دوست داشتم؛ ما در قایق ها نشستیم و اریک (Dr. Eric Galbraith – اقیانوس شناس و محقق علوم زمینی) و اینگرید (Dr. Ingrid Visser – زیست شناس دریایی و محقق وال) نمونه برداری (شبیه پلانکتون) از اقیانوس و اندازه گیری دمای اقیانوس را به ما آموزش دادند. پس از آن به ساحل رفتیم و در آنجا با فرد (Dr. Fred Roots – زمین شناس ارشد در نخستین بررسی علمی بین المللی قاره جنوبگان در سال های ۵۲-۱۹۴۹) کارگاه زمین شناسی داشتیم. بعد از آن در کارگاه یخ و سنجش آن با فریتز (Dr. Roy Fritz Coerner - یخبندان شناس و کاوشگر؛ دارنده دو مدال قطبی به خاطر کارهایش در شمالگان و جنوبگان) به بالای توده یخی (یخچال) رفتیم!

گشت دریایی دیگر در صبح بود، پیش از صبحانه!! که خیلی خوب بود! ما به ساحل رفتیم و به بالای کوه برفی و پر از پنگوئن جنتو (Gentoo) پیاده روی کردیم. آنجا من از پنگوئنی فیلم گرفتم که داشت سر از تخم بیرون می آورد! من نمی توانم آن را باور کنم!! بعد از ظهر، ما گشت دریایی بزرگی با اوشوآیا (کشتی مان!) داشتیم! ما در میان قطعات یخ رفتیم. همه جا پر از قطعات یخ بود! همزمان برف هم می بارید و در افق مه غلیظی وجود داشت. اینجا مناظر خیلی زیبا هستند.
من پیش از اینکه به جنوبگان برسم، فیلم ها و تصویرهای زیادی درباره اینجا دیده بودم، اما این کاملاً متفاوت از زمانی است که شما خودتان منطقه را از نزدیک "می بینید". هیبت آور و شگفت انگیز است. من نمی توانم بودن در جایی بهتر از اینجا را تصور کنم. اکنون "من عاشق سیاره ام شدم"، من عاشق قطب ها هستم و در حیرتم که ما با سیاره مان چه کرده ایم؟ آیا واقعاً از آن حفاظت کردیم؟ من که اینگونه فکر نمی کنم... محافظت از قطب ها
محافظت از زمین

ترجمه متن پیام آیرین شیوایی – جمعه ۱۴ دی ۱۳۸۶

جنوبگان خیلی شگفت آور است. شما نمی توانید رنگ ها را تصور کنید! یخ!... اقیانوس! این واقعاً باور نکردنی است... مدتی بود که زیاد به دنیای اطرافم توجه نمی کردم... یعنی جایی که درونش هستم. اما این در حال تغییر است. خیلی برایم سخت است که احساساتم را با واژه ها بیان کنم. هرگز در زندگی ام من بخت تجربه این چنین لحظات زیبایی را نداشتم. همه چیز این جا پاک و آرامش بخش. من عاشق اینجا هستم.

در ضمن سرویس خبری نجوم در پیام های ارسالی یکی از مربیان این برنامه به نام خانم لیلیس ویات (Lilith Wyatt) در روز پنجشنبه ۱۳ دی، این جملات را یافت: "دیدن آیرین شیوایی (از ایران) که با دیدن هر قطعه یخ جدید، سرشار از هیجان می شود، قلبم را با اشتیاقی خالص به تپش وامی دارد. دانش آموزان و مجذوب شدن آن ها در این تجربه، ایمان من را در قدرت و اهمیت آموزش تجربی در فضای بیرون متبلور کرده است."