[دانه کولانه]

فرمتهای CD-ROM
CD-ROM نیز مانند هارددیسک که با یکی از فرمتهای FAT16-FAT32 یا NTFS کار میکند، نیاز به فرمت خاصی دارد که بتواند کار کند. اولین فرمت CD-ROM و قطعا فرمت CD-ROM های موسیقی، بنام CD-DA یا CD-Digital Audio میباشد که موسیقی را به نحو خاصی روی CD-ROM مینویسد، به این فرمت CD-Audio هم میگویند.
CD-Audio
این فرمت برای هر آهنگ یک تراک (track) روی CD باز میکند که طول آن بستگی به طول آهنگ دارد و متغیر میباشد. پس هر آهنگ یک تراک میگیرد. CD-Audio راهی عالی برای ذخیره موسیقی است اما چون روشی برای کنترل خطا ندارد اصلا بدرد ذخیره دیتای کامپیوتری نمیخورد. اگر چند بیت از موسیقی هنگام پخش خراب شود، تاثیر زیادی در آنچه میشنوید نخواهد داشت. اما چند بیت خراب در یک فایل کامپیوتری exe ، به معنای کار نکردن آنست.
برای ذخیره دیتا روی CD-ROM نیاز به کنترل خطاست. بدین ترتیب فرمت جدیدی برای آن بنام ISO-9660 به میدان آمد. این فرمت بنام High Sierra هم شناخته میشود اما نام معروفتر آن که عامه پسند هم میباشد فرمت CD-ROM است. اکثر CD-ROM های دیتا، از این فرمت استفاده میکنند.
CD-I
یک فرمت مخلوط بین صدا و فیلم هم بنام CD-I یا CD-Interactive وجود دارد که هدف آن بوده تا روی یک CD بتوان صدا و قیلم را با هم ذخیره کرد تا بعد با هم پخش شوند و ساخت درایوهایی برای کامپیوتر مورد نظر بوده است که بتواند CD-ROM های انواع CD-I را پخش کند.
فرمت دیگر، CD-ROM/XA است که آن هم چیزی مانند CD-I میباشد و با وجودیکه CD-ROM های کمی از آن پیروی میکنند اما اکثر درایوها آنرا ساپورت مینمایند.
سرعتهای CD-ROM
درایوهای اولیه برای CD-ROM با سرعت 150KBps (کیلو بایت بر ثانیه) کار میکرد و دیتا را از فرمت CD-Audio اولیه کپی مینمود. این سرعت برای شنیدن موسیقی عالیست اما بدرد دیتا در دنیای کامپیوتر نمیخورد. پس نیاز به افزایش سرعت احساس شد و هر افزایشی با علامت X نسبت به این سرعت اولیه مشخص گردید.
1X = 150 KBps
2X = 300 KBps
3X = 450 KBps
...
72X = 10800 KBps
هرچه سرعت بالاتر رود دیتا سریعتر منتقل میشود.
CD-R
CD-ROM، دیسک با قابلیت یکبار نوشتن بود که هزینه تولید آن گران تمام میشد. CD-R با همان قابلیتهای CD-ROM عرضه میشود اما بسیار ارزانتر است.
CD-ROM که از طرف کارخانه پر میشد، امکانی هم به کاربر خانگی نمیداد تا CD خود را پر کند. در این مسیر تکنولوژی با ارئه نوع بخصوصی CD به نام WORM که مخفف Write Once Read Many است به کاربران خانگی امکان داد تا CD خود را در منزل پر کنند اما به علت استفاده از دستگاههای گران قیمت خیلی زود منسوخ شد.
در اواسط دهه 1990 استاندارد CD-R یا CD-Recordable معرفی شد. بدین ترتیب پای درایوهای ارزان قیمت CD Burners بمیان آمد که میتوانست دیتا را به دیسکهای مخصوص CD-R اضافه کند. هر درایو CD-ROM هم قادر بود که CD-R را بخواند و تمام درایوهای CD-R نیز میتوانستند CD-ROM ها را بخوانند.