[چرو]

رنگ سازی سنتی
استفادهازمواد معدنی وآلی( گیاهی و جانوری)،به منظوراستفاده ازرنگ آنها درایران از سابقهای طولانی برخورداراست و حداقل جوامع ساکن درایران ازهزاره ی هشتم به بعدازموادرنگزا استفاده می کردند و همراه با تجارب انسان به تدریج دامنه استفاده ازرنگ ها گسترش یافت ودر امور مختلف بکار گرفته شد. مدارک و شواهد نشان می دهد که عمده رنگ های مورد استفاده هنرمندان درزمینه های کاشیکاری،قالیبافی ودیگرمنسوجات، تذهیب و تشعیر، شامل تعدادی رنگ مشخص است. به طورمثال مرکب خوشنویسی و طراحی را از دوده ی چراغ می ساختند؛ دوده ی چراغ را با صمغ عربی می آمیختند. مرکب ضد آب را با« توتیا» (سولفات آهن) و روغن«مازو» می ساختند. بیشتر رنگ ها ازمواد معدنی بود، مثلا شنگرف وسولفید جیوه برای ساخت رنگ های قرمز، لاجورد وآزوریت برای رنگ آبی، مرمرسبزبرای رنگسبز وانواع اخرا برای رنگ های زرد وقهوه ای وسرخ بکار می رفت؛ رنگ سفید را نیزازگچ یا کربنات سرب تهیه می کردند. برخی رنگ ها را به صورت اشکانی از قرمزدانه و«تیل» هم بکارمی بردند. تمام رنگها را با ماده کمکی از صمغ عربی به هم می آمیختند واز طلا به شکل «زرورق» یا براده ای آمیخته با چسب حیوانی استفاده می شد.
مهم ترین رنگ سرخ مورد مصرف دررنگ سازی «روناس» است که ازریشه بوته روناس بدست می آ ید. ریشه روناس از وقتی دو ساله شد مورد استفاده قرارمی گیرد. این گیاه در هفت سالگی دارای مقداررنگ بیشتری است و رنگ آن ارغوانی سیر است و هرچه گیاه جوانتر باشد رنگ آن به قرمزسفالینه ای می گراید.از دیگر رنگ های قرمز مایل به ارغوانی، رنگی است که ازریشه هوایی گیاه چوبه می گیرند. رنگ سرخ تند ویژه ای نیزازلاک بدست می آید که محصول فرعی صمغ لاک است.
یکی از رنگ های زرد، گل رنگ است که از گلبرگ خشک شده وکوبیده ی آن جهت ساخت زرد لیمویی استفاده می شود، ازدیگرزردها زرد زعفران است که ازکلاله زعفران بدست می آید که بسیارگران بوده وبیشتر برای ابریشم بکار می رود. یکی دیگرازانواع زرد، زردچوبه است که به آن زعفران هندی نیزمی گویند از شیره پوست انارنیززرد ملایمی بدست می آید. دیگر زردهای مورد استفاده دررنگرزی سنتی زردی است که ازگل میمون بدست می آید یا ازتوتهای کوهی نرسیده که مایل به نارنجی است. زرد«گندل» نیزاز گیاه«گندلاش» و زرد پاییزی ازبرگ مو بدست می آیند.

رنگ آبی، تقریبا منحصرا از«نیل» بدست می آید که ازبرگهای گیاه رنگ «وسمه» تولیدمی شود. دیگر آبیها برگ قیطران به رنگ ارغوانی-آبی که ازبرگ گیاه گرفته می شود و درصورت ثابت شدن بوسیله اوره، رنگ آبی فیروزه ای بدست می دهد.
سبزچینی ازدوگیاه از خانواده خولان بدست می آید. ازترکیب زرد گل میمون و «نیل» نیزسبزی بدست می آید که به سبز«نبی» معروف است.

از پوست گردو رنگ قهوه ای بدست می آید و اگراین قهوه ای مجددا با روناس رنگ شود رنگ شتری بدست می آید. رنگ شتری دیگرازپوست کوبیده اناروپوست بلوط بدست می آید. اگر الیافی را که قبلا با نیل سورمه ای کرده اند با ترکیب جوهرمازو و زاج زرد رنگ درست کنند رنگ مشکی سیربدست می آید.