آموزش زبان ترکی استانبولی

[ROJINAjoON]

پسوند های فعلی و اسمی

پسوند ها بر دو گونه اند ، پسوند های فعلی و اسمی.
منظور از پسوندهای فعلی آن قسم از پسوندهاست که برای صرف فعل در وجوه و ازمنه مختلف
به کارمی روند و با افزوده شدن بر بن خود ، معانی ویژه فعلی همچون ، ماضی ، مضارع ، تعدّی ،
الزام و غیره را القا می کنند:

گل/ه/ره م(گله ره م) ، گل/دین(گلدین) ، گل/دیکده(گلدیکده) ، گل/میش/ایکن
(گلمیش ایکن) ، گل/ه/ره ک(گله ره ک) ، گل/ی/بن(گلیبن) ، گل/مه لی/ایدیم
(گلمه لی ایدیم) و ...

ملاحظه می شود که در مثالهای فوق گل بن کلمه است که با اتصال به پسوندهای فعلی ، معانی
مختلفی را از حیث زمان و وجه اجباری ، اجباری و غیره القا می کند. این نوع پسوندها را پسوندهای
فعلی می گویند.
پسوندهای اسمی آن دسته از پسوندها هستند که بر بن (اعم از اسمی و فعلی) اضافه شده و
واژه های جدیدی (اسم یا صفت) به وجود می آورند.

باش/چی(باشچی) ، قوش/چو(قوشچو) ، یا/لاق(یایلاق) ، دیل/مانج(دیلمانج)
اوز/گون(اوزگون) ، یان/یق(یانیق) ، سیل/گی(سیلگی)

پسوندها اعم از اسمی و فعلی بر دو دسته بزرگ تقسیم می شوند: پسوندهای واژه سازی و
پسوندهای جمله سازی.
پسوندهای واژه سازی برای ساختن کلمات جدید در ازا مفاهیم خارجی جدید به کار می روند
و کاربرد آنان در صرف (موروفولوژی) می باشد. پسوندهای جمله سازی برای بیان حالات مختلف
اسم و نقش و موقعیت آن در جمله به کار رفته و تقریبا به جای اعراب در زبان عربی بوده و در
جمله سازی و نحو کاربرد دارند:

اوشاغی آغلاتدی (بچه را گرفت)
اوشاغین کتابینی آلدی (کتاب بچه را گرفت)
اوشاقدان هنر اومما (از بچه توقع هنر نداشته باش)

در مثالهای فوق به ترتیب پسوندهای: ((ی – ین – دان)) بیانگر موقعیت واژه ((اوشاق)) در جمله
و نقش آن می باشند که اولی علامت مفعولی ، دومی مالکیت و سومی مفعول عنه می باشند.
به طور خلاصه: یک واژه ترکی می تواند 1- اصیل باشد 2- تولیدی باشد. واژه تولیدی از بن+یک
یا چند پسوند تشکیل یافته است. پسوند ها می تواند اسمی یا فعلی باشند و هردوی اینان یا پسوندهای
واژه سازی (اشتقاقی، تصریفی) هستند و یا پسوند های جمله سازی (نحوی). پسوندهای تصریفی،
پسوندهایی هستند که در صرف افعال به کار می روند و پسوندهای اشتقاقی پسوندهای تولیدی
می باشند که برای ساختن واژگان جدید از آنان استفاده می شود و با افزوده شدن بر بن ، اسم یا صفت
تولید می کنند.