آداب و رسوم و فرهنگ ِ اقوام ایران زمین

[افسون 13]

آداب ازدواج در گلپایگان

در میان اقوام و قبایل مختلف این آداب و رسوم متناسب با مقتضیات و وضعیت آن منطقه خاص شکل گرفته است که با تعمق و تأمل در این آداب و رسوم می توان به جذابیتهای فراوانی رسید . در گلپایگان این جذابیت و شیرینی به خوبی قابل رؤیت می باشد .

قدم اولیه ازدواج در گلپایگان ، نظیر دیگر نقاط کشور، خواستگاری می باشد . چنانچه دختر غریبه باشد ، در ابتدا اقوام نزدیک داماد همچون مادر و خواهر به خانه عروس می روند در حالیکه در این قدم ، داماد مشارکت ندارد.

در قدیم الایام ، این جلسه بدون خبر قبلی انجام می شده است . به نحوی که میهمانان به صورت کاملاً سرزده به خانه عروس می رفته اند . لذا ، گاه با برخوردهایی غیر منتظره روبه رو می شدند . حال آنکه امروزه تقریباً تمامی خواستگاران با قرار و وقت قبلی به خانه عروس می روند .

چنانچه عروس از خویشان و اقوام باشد ، بدیهی است قبلاً او دیده شده است و چنانچه از فامیل نزدیک همچون دختردایی و دخترعمو باشد ، احتمال دارد خواستگاری از او را خود داماد به مادر و پدر عروس پیشنهاد داده باشد و چنانچه مادر یا خواهر داماد ، عروس را در محلی همچون مسجد ، حمام یا خیابان دیده باشند ، مورد پسند واقع شدن عروس از جانب مادر و خواهر داماد انجام خواهد گرفت .

احتمال دارد عروس را کسی به خانواده داماد معرفی کرده باشد که در این صورت خواستگاری جنبه دیگری می یابد . در این صورت معرف که واسطه خیر است ، به خانواده عروس خبر می دهد که در فلان روز خواستگار به خانه شان خواهد آمد و معمولاً خود نیز همراه خواستگاران به خانه عروس خواهد رفت . در این جلسه عرف این بوده که عروس به اتاق آمده و بنا به فراخور فصل ؛ میوه ، چای و تنقّلات ، تعارف کرده و بعد بیرون می رود . در غیاب او میهمانان و مادر دختر به گفت و گو و بحث می نشینند . چنانچه خواستگاران غریبه باشند در اواسط گفت و گو از دختر دعوت به عمل می آید تا مجدداً به اتاق آمده و در کنار میهمانان بنشیند .

بعد از رفتن میهمانان ، اگر آنها عروس را پسندیده باشند ، موضوع را به خانواده او اطلاع داده و قرار دیدار بعدی را معین می کنند و در جلسه دوم معمولاً داماد را نیز به همراه می برند .

در زمانهای گذشته ، داماد صرفاً از روی ظاهر عروس که همیشه هم چادر به سر داشته ، ناچار به تصمیم گیری می بود . اما امروزه عروس و داماد می توانند در حضور والدینشان با همدیگر صحبت کرده و از اخلاق و روحیات همدیگر آگاهی یابند . بعد از این جلسه و خروج از خانه عروس ، بلافاصله پدر و مادر داماد نظر او را جویا شده و در صورت مثبت بودن این جواب ، نتیجه به خانواده عروس اطلاع داده شده و جویای نظرات عروس و خانواده اش می شوند . عدم مراجعه فوری به خانه عروس ، به منزله انصراف آنان از این وصلت تلقی خواهد شد . اما در صورت مثبت بودن جواب خانواده عروس ، شبی برای تعیین مهریه و یا به اصطلاح بریدن خرج و مهر تعیین می شود .

در این شب ، بزرگان خانواده داماد به همراه پدر و برادران و نزدیکان به خانه عروس می روند . در این جلسه بزرگان خانواده و برادران عروس و دیگر افراد نزدیک حضور می یابند . در این گونه مراسم ، زنان شرکت نداشته و چنانچه شرکت کنند به صورت حاشیه ای می باشند . در این شب ، پس از مذاکرات و بحثهای مربوط به ازدواج ، میزان مهریه تعیین می شود . در زمانهای گذشته ، بیشتر مهریه عبارت از خانه و زمین بوده و در قباله هایی که از 150 سال پیش موجود است ، مقداری پول نیز ذکر شده است . اما امروزه بیشتر از پول ، سکه و طلا برای مهریه دادن استفاده می شود .

در گلپایگان گرفتن شیربها مرسوم نیست اما پدر عروس جهت تدارک شام عروسی ، مبلغی به نام «خرج مطبخ» از خانواده داماد اخذ می نماید . در این شب مقداری شیرینی به خانه عروس می برند و اگر زنها نیز شرکت داشته باشند از سوی آنان یک قواره پارچه و یک انگشتری به خانه عروس برده و به عروس هدیه داده می شود . اما چنانچه زنها شرکت نداشته باشند ، اهدای این هدایا در روز دیگری انجام می شود . همچنین در این شب چگونگی برگزاری مراسم عقد و عروسی و تاریخ آن تعیین می شود .


منبع : ahawzah.net