داستان های ملا نصرالدین

[deltang]

آن سوخته را جان شد و آواز نیامد
شبی پروانه ها گرد هم جمع شده بودند; تاریک شبی بود; خواستند شمعی به میان جمع آورند که تابشش بر تاریکی چیره شود و از پرتوش ظلمت گریزان گردد;همگان گفتند باید یکی را برگزینیم که شمع را بشناسد و او را بفرستیم که برود و شمع را با خود به اینجا بیاورد. پروانه ای که رازدان و شمع شناس می نمود، بدین خدمت برگزیده شد و چون دستور یافت، پر کشید و به سوی کاخی سر به فلک کشیده پرواز کرد;نزدیک کاخ که رسید، سایه ای لرزان بر دیواره های کاخ دید;بازگشت و خود را به پروانگان رسانید و گفت: این شمع که شما می گوئید، فروغی دلخواه ندارد; بیماری تبدار و جان خسته ای زرد و نزاری است که کارش اشک ریختن و به خود لرزیدن است;آنچه من دیدم روئین تنی نیست که بتواند با تاریکی به پیکار برخیزد و بر او به پیروزی دست یابد.

بزرگ پروانگان که گفته های این پروانه را شنید، لب به خنده گشود و که تو کودکی ظاهربین و کوته نظری; شمع را نشناخته ای و هرزه درائی می کنی; آنگاه فرمان داد که پروانه ی دیگری به سوی شمع پرواز کند.

این بار پروانه ای باریک بین، از میان پروانگان، برخاست و به جانب کاخی که شمع در آن می سوخت پرواز کرد و چون به کاخ رسید و به پیکره ی شمع نزدیک شد;خود را به شمع زد تا بنگرد که این بیمار تبدار را یارای بر پای ایستادن، تا چه اندازه است.

اما شراره بر بالش افتاد;پرش شعله ور گردید و نیم سوخته، نزد یاران رفت و گفت: شمع سراپا آتش است; می سوزاند لیکن آتشش سخت دلکش است. اما بزرگ پروانگان بدین سخن نیز از جستجوگری باز نایستاد و گفت:

این پروانه هم شمع را نشناخته و نشانهایش را آنسان که بوده، در نیافته است. یکی دیگر برود; به فرمان بزرگ پروانگان، پروانه ای دیگر سرمست و خرامان از جای خود برخاست و پرکشان خود را به کاخ رسانید.

بر سر شمع نشست و یکباره شرر بر جانش افتاد; سر تا پایش بسوخت و چون آهن گداخته ای همه آتش شد سپس خاکستر گردید و خاکسترش به سر شمع فرو ریخت; بزرگ پروانگان که این حال از دور بدید، گفت: تنها او بود که از راز شمع خبر یافت اما دریغا که خبرش به ما باز نرسید...