آیا ثواب تلاوت قرآن به مردگان می‌رسد؟

[behnam5555]

آیا ثواب تلاوت قرآن به مردگان می‌رسد؟


س : آیا ثواب تلاوت قرآن به مردگان میرسد؟ و قرآن خواندن بر قبرستان‌ها برای مردگان تأثیری دارد؟ و آیا این عمل از قرآن و سنّت صحیح ثبوتی دارد؟ و آیا پول ‌گرفتن برای قرآن خواندن جایز است؟ و آیا جلسات قرآن‌ خوانی كه برای اموات میگیرند، درست است؟ و آیا در تعزیه باید سوره‌ی فاتحه و اخلاص و یا سوره‌ای از قرآن خوانده شود؟

در پاسخ سؤال‌های مذكور یكی از علمای مصر به‌ نام محمد احمد عبدالسلام كتابچه‌ای به ‌نام: (حكم القراءة للاموات هل یصل ثوابها إلیهم؟) نوشته است و پاسخ این سؤال‌ها را از قرآن، سنّت صحیح، دیدگاه مفسّرین، محدّثین، علمای اصول و فقهاء توضیح داده و محمود مهدی استامبولی احادیث آن‌ را تخریج كرده و در پاورقی‌ها توضیحات بسیار مفیدی داده. و ما به دلیل اهمیت موضوع این رساله را ترجمه كردیم تا مورد استفاده‌ی همگان قرار گیرد.
پاسخ سؤالها را با روش زیارت پیامبرصلی الله علیه وسلم از قبور شروع میشود.

روش پیامبر اكرمصلی الله علیه وسلم در زیارت قبور

ابوداود در سننش روایت میكند كه پیامبر اكرمصلی الله علیه وسلم پس از دفن میّت میفرمود:«استغفروا لاخیكم و سلوا له التثبیت فإنه الان یسأل»[1] (برای برادرتان طلب مغفرت كنید و از خداوند بخواهید كه او را ثابت‌ قدم بدارد؛ زیرا هم ‌اكنون از او سؤال میشود). و پیامبراكرمصلی الله علیه وسلم پس از آن‌ كه میّت را در لحد می‌ گذاشت، میفرمود: «بسم الله‌و بالله و علی ملة رسول الله[2]»: (به ‌نام خدا، برای خدا و برملت رسول الله).

در این روایات و غیر اینها، نیامده كه پیامبرصلی الله علیه وسلم بر سر قبری سوره‌ای را خوانده باشد و حتی هیچ یك از اصحاب هم ـ مانند قاریان امروزی ـ بر سر قبر و یا در تعزیه‌‌ها قرآن ‌نخوانده ‌اند.

مسلم از ابوهریره (رض) روایت كرده كه: (پیامبرصلی الله علیه وسلم قبر مادرش را زیارت كرد وگریست و اطرافیانش را هم به گریه انداخت و فرمود: «استاذنت ربی فی أن استغفر لها فلم یاذن لی، و استاذنته فی ان ازور قبرها فاذن لی، فزوروا القبور.فانها تذكر الموت ـ وفی‌روایه ـ فان فیها عبره،فانها تزهد فی الدنیا و تذكر الاخرة»: (از پرورگارم خواستم كه برایم اجازه دهد برای مادرم طلب استغفار كنم به من اجازه نداد و از او خواستم كه به من اجازه دهد قبرش را زیارت كنم، به من اجازه داد، لذا قبرها را زیارت كنید، چون شما را به یاد مرگ می‌اندازد.ـ و در روایتی دیگر آمده ـ به زیارت قبرها برویدـ چون زیارت قبور موجب پند، عبرت وزهد در دنیا میشود و انسان را به یاد آخرت می ‌اندازد).

بنابراین واضح است كه پیامبر صلی الله علیه وسلم هنگام زیارت قبور فقط براهل قبرستان سلام، دعای خیر وطلب استغفار میكرده و درس عبرت‌ میگرفته وآنچه معقول است و روایات صحیح[3] آن را تایید میكند، همین است و بس. نه تلاوت قرآن! در قرآن وسنت صحیح هیچ دلیلی بر این كه برای میت قرآن خوانده شود، وجود ندارد.

پس از مرگ چه چیزهایی به انسان فایده میرساند؟

آنچه شریعت اسلام در قرآن وسنّت صحیح رسول الله صلی الله علیه وسلم مقرر كرده به میّت نفع میرساند، رسول الله صلی الله علیه وسلم در حدیث صحیحی میفرماید: «اذا مات الانسان انقطع عمله إلا بثلاث: صدقة جاریة، او علم ینتفع به، أو ولد صالح یدعو له[4]» : وقتی انسان میمیرد، عملش قطع میشود. به ‌جز سه چیز: (صدقه جاری، علمی كه دیگران از آن استفاده ببرند و یا فرزند نیكوكاری كه برایش دعای خیر كند). و آنچه در حدیث زیر آمده، پس از مرگ به انسان فایده میرساند، پیامبر اكرم صلی الله علیه وسلم میفرماید: «إن مما یلحق المؤمن من عمله و حسناته بعد موته: علماً علمه و نشره و ولداً صالحاً تركه و مصحفاً ورثه، او مسجداً بناه، او بیتاً لابن السبیل بناه او نهراً اجراه، او صدقه اخرجها من ماله فی صحته و حیاته تلحقه بعد موته[5]»: (از آنچه از نیكی ها و عمل مؤمن پس از مرگش به او میرسد، این است: علمی كه آن را آموزش و نشر داده است و فرزند صالحی كه از خود به جای گذاشته و قرآنی كه از او به ارث مانده یا مسجدی كه بنا كرده یا منزلی كه برای مجاهدان در راه خدا - یا مسافران - ساخته، یا جوی آبی كه برای استفاده‌ی عموم راه‌ اندازی كرده و یا صدقه‌ای كه در زندگی در حال صحتش در راه خدا داده، همه‌ی این‌ها پس از مرگ هم به مؤمن میرسد).


زنده ‌كردن سنت حسنه‌ای كه مردم پس از مرگ انسان هم به آن عمل كنند، نیز برای انسان مفید و سودمند است، رسول الله صلی الله علیه وسلم میفرماید: «من سنّ فی الاسلام سنة حسنة فله اجرها و أجرمن عمل بها من بعده من غیر أن ینقص من اجورهم شیء[6]»: (هركس در اسلام سنت حسنه‌ای زنده كند، پاداش آن و پاداش هركس به آن عمل كند، بدون اینكه چیزی از پاداششان كم شود، به او داده میشود).

ثوابِ صدقه‌ای كه از طرف میّت داده می‌شود، به او میرسد.

بخاری روایت میكند: (مردی به رسول الله صلی الله علیه وسلم گفت: مادرم وفات كرده اگر از طرف او صدقه بدهم ثوابش به او میرسد؟

فرمود: آری! در مسند و كتاب ‌های سنن از سعد بن عباده روایت است كه گفت: ای رسول خدا مادر سعد وفات كرده، چه صدقه‌ای برایش افضلتر است؟ فرمود: آب. لذا سعد چاه آب آشامیدنی حفر كرد و گفت: این چاه مال مادر سعد است؛ بنابر این دادن آب از صدقاتی است كه فرزند میتواند با وقف كردن آن ثوابش را به رفتگانش ببخشد و به ‌دلیل این حدیث ثواب آن به میّت میرسد.

روایت است، مردی به پیامبر صلی الله علیه وسلم گفت: پدرم وفات كرده و از او اموالی به ‌جای مانده، وصیت هم نكرده، آیا كفایت میكند كه من از طرف او صدقه بدهم؟ فرمودند: آری![7]

دعا و استغفار مؤمنان برای مردگان مفید و سودمند است؛ زیرا خداوند متعال میفرماید: «والذین جاووا من بعدهم یقولون ربنا اغفر لنا و لاخواننا الذین سبقونا بالایمان»: (كسانی كه پس از آنان می‌آیند، میگویند: پروردگارا! ما و برادران ما كه پیش از ما ایمان آورده‌اند، را بیامرز!). «حشر/10»

در سنن روایت است كه، پیامبرصلی الله علیه وسلم فرمود: «اذا صلیتم علی المیت فأخلصوا له الدعاء[8]»: (وقتی بر میّت نماز خواندید، خالصانه برایش دعا كنید). در مواردی كه ذكر كردیم، زندگان میتوانند به مردها سود برسانند، همانطور كه مشاهده میكنید در این‌ ها حتّی یك دلیل هم وجود ندارد كه از آن بوی جواز خواندن قرآن و یا سوره‌ای مخصوص مانند: (یس و غیره)، به مشام برسد، خواندن هزار بار سوره‌ی اخلاص و یا هزار بار «لا اله الا الله»[9] گفتن به این باور كه مردگان از عذاب آزاد میشوند، هیچ اصلی در شریعت ندارد.
____________________________________________________________ __________
گرفته شده از کتاب: آیا ثواب خواندن قرآن به اموات می رسد؟
ترجمه: مولوی حامد فیروزی

________________________________________
[1]. این حدیث حسن است.
[2]. ابوداود و دیگران اسناد این حدیث را حسن است.
[3]. خلاصه روش پیامبر صلی الله علیه وسلم در زیارت قبور این است كه: بر اهل قبرستان سلام و دعای خیر كرده و عبرت می‌گرفتند و سوره‌ی فاتحه و یا هیچ سوره‌ی دیگری نمی‌خواندند.
[4] . بخاری، مسلم، نسایی، بیهقی، طحاوی، ابوداود و احمد. صلاة الجنائز آلبانی
[5] . ابن ماجه و ابن خزیمه، سند آن حسن است، ر.ك. مشكاة مصابیح محقق
[6] . مسلم این حدیث را در در صحیحش روایت كرده است.
[7] . مسلم.
[8] . سند این روایت جیّد است. ر.ك به صحیح الجامع الصغیر و زیاداته.
[9] .و 999 بار یالطیف، یالطیف گفتن، یكی دیگر از بدعت‌هایی است كه بر سر قبرها خوانده می‌شود. شایان ذكر است كه اسماء حسنای خداوند را به‌صورت مفرد‌ خواندن مانند: الله، الله گفتن یكی دیگر از بدعت‌هایی است كه هیچ اصلی در اسلام ندارد، لیكن در میان بسیاری از صوفی‌ها رواج دارد و ذكر صحیح همان است كه در احادیث صحیح از پیامبر صلی الله علیه وسلم روایت است؛ مانند: لا اله الا الله، سبحان الله. بجز ذكرهایی كه در سنّت صحیح آمده، هیچ ذكر دیگری ثواب ندارد. (محمود مهدی)

مصدر: سایت نوار اسلام
IslamTape.Com