فیلم تاوان Atonement (کفاره) معرفی و دانلود

[دانه کولانه]

پرونده يي براي «تاوان» برنده گوي طلايي
شاهکار نيست اما محکم است

آرش محمدي

آکادمي عاشق حماسه هاي باشکوهي است که معمولاً هم در اکران زمستانه روي پرده سينماها مي روند.

مجسمه اسکار معمولاً به فيلمي مي رسد که اثري از همان حماسه مورد نظر را در خود داشته باشد و در نهايت هاليوود جاده روياهاي فيلمسازاني است که اگر کمي زرنگ باشند - که معمولاً هر سال چند نمونه از اين زرنگي ها را هم مي بينيم- مي توانند با شکل دادن فضايي کاملاً هاليوودي و البته اسکاري و باشکوه اسکار را تصاحب کنند و با در دست گرفتن اين مجسمه بگويند؛ «خداي من، نمي دانيد چقدر از گرفتن اين جايزه شگفت زده شدم.»

در حالي که لحظه شماري ها براي شنيدن نام برندگان اسکار آغاز شده بسياري از سينماگران «تاوان» جو رايت - برنده گوي طلايي- را در حالي که مدعي جدي اسکار مي دانند در عين حال در دسته همان حماسه هاي باشکوه و حتي گول زننده يي که با زرق و برق ظاهرشان مخاطب را به زانو درمي آورند، قرار مي دهند. اما «تاوان» با وجود اينکه داراي چنين خصلت هايي هم هست در عين حال فراتر از آن نيز پيش رفته است نه صرفاً فيلمي که دوست داشته باشند فقط به آن جايزه دهند. کارگردان 36 ساله فيلم که دومين تجربه سينمايي اش را خلق کرده است در اولين فيلمش از «غرور و تعصب» جين آستين اثري قابل قبول اقتباس کرده بود. در حالي که «تاوان» هم اقتباسي از رمان مشهور يان مک ايوان است.

کارگردان از همان آغاز فيلم مي خواهد چشمه هايي از ذهن خلاقش را رو کند؛ ماشين تايپ تعيين کننده فيلم که داستان شگفت انگيز آن را به نوعي رقم مي زند و صداگذاري درخشان که با دقت زيادي حالت ريتم و البته موسيقي متن را براي فيلم پيدا کرده است. در حالي که نبايد به سادگي از مساله استفاده درخشان از صدا در فيلم گذشت. اينکه بخواهيم به اين نتيجه برسيم که تکنيک صداگذاري در سال 2008 با آن امکانات زياد ديگر هنر نيست يا خارج از دکوپاژ کارگردان بوده و فقط به سليقه خود صداگذار در فيلم استفاده شده، کاملاً بي انصافي است. هر بيننده يي اگر «غرور و تعصب» رايت را ديده باشد قطعاً سکانس- پلان هاي معروف او را فراموش نخواهد کرد به خصوص سکانس درخشان ضيافت شام خانواده سلطنتي انگليس که با استفاده از اجزاي مناسب صحنه در قاب بندي دقيق و با بازي هاي تمام بازيگران اصلي ازجمله کيرا نايتلي، دونالد ساترلند و رزا موندپايک به اضافه سياهي لشگر که همه و همه فصلي باشکوه را در فيلم رقم زده اند. کارگردان خلاق به شکلي ديگر در تاوان هم از ذهن خلاقش استفاده کرده است. ساده ترين مخاطب يا يک کارگردان حرفه يي وقتي سکانس کنار ساحل را در ميان انبوه سربازان انگليسي، فرانسوي و مردم عادي مي بيند از ديدن چنين عظمتي هيجان زده مي شود. هرچند بسياري از منتقدان فيلم را با همين سکانس معرفي کردند در عين حال به آن خرده هم گرفته اند که خيلي کار مهم يا جديدي نبوده. ولي اگر بخواهيم تا پايان عصر سينما (،) فقط از سکانس-پلان مشهور اورسن ولز در «نشاني از شهر» - حتي اگر بهترين سکانس- پلان تاريخ سينما باشد- به عنوان نمونه يي فراموش نشدني يا غيرقابل تصور با توجه به زمان ساخت فيلم صحبت کنيم، به نظر منطق خيلي درستي نيست که البته متاسفانه بخش زيادي از اين مسائل و اين نقدهاي به وجود آمده به ساختار خود سينماي مدرن امروز و به خصوص هاليوود برمي گردد که بسياري از اين تفکرات سختگيرانه را در ذهن ما ثبت کرده تا به هر بهانه يي اجازه دهيم به مرکز اصلي تاريخ سينماي جهان که سينما را به خيلي از بزرگان ياد مي دهد، حتي با وجود فاصله گرفتن از دوران اوج، انتقاد کنيم.

متاسفانه استوديوهاي هاليوودي در طول سال آنقدر فيلم بد و عجيب و انتقادآميز مي سازند که اگر اين وسط نمونه يي هم خوب ساخته شود مثل تاوان - که در انگلستان هم تهيه شده است- شايد قرباني همين جريان شود. «تاوان» يک شاهکار حيرت آور نيست. البته که نيست و شايد حتي اگر به شکل الگوهاي ديگري از دکوپاژ کارگرداني و با مثلاً جود لا و نيکول کيدمن- که در کوهستان سرد فيلمي از همين دست مقابل هم قرار گرفته بودند - تهيه مي شد باز هم تبديل به يک شاهکار نمي شد. سينما در دوران جديدش و در حالي که کاملاً به سوي ديجيتال حرکت مي کند عملاً راه را هم براي خلق شاهکارهاي کم نظير دشوارتر از قبل کرده است. آنقدر سوژه ها ساخته شدند و آنقدر شيوه هاي مختلف کارگرداني به کار گرفته شدند که عملاً خلق کارهاي جديد هم به حرکات شگفت آور دوربين يا تدوين هاي غيرخطي حيرت آور و هزار جور شيوه ديگر ختم شده اند. تاوان اما برگ برنده يي به اسم فيلمنامه دارد که بازي هاي زماني اش هم روي خط داستان نوشته شده خود شخصيت فيلم پيش مي رود در حالي که به قواعد آکادميک سينما هم پايبند است.

---

روزگاري در امريکا دخترهاي 19 ، 20 ساله و حتي کوچک تر با ديدن تايتانيک جيمز کامرون روي گريه بيشتر 10 دلار شرط مي بستند و زارزار با ديدن سرنوشت رز و جک فيلم - که وينسلت و دي کاپريو بودند- از ملودرامي لرزآور حرف مي زدند. تاوان از آن دست عاشقانه هاي گريه دار است. اما مساله اينجاست که سر ارزش داشتن فيلمي مثل تايتانيک ميان منتقدان دعوا بود. فيلم حتي از ديدگاه خيلي ها به اثري آبکي و گريه دار و با رنگ و بوي تجاري محکوم شد. اما تاوان چنين سرنوشتي را هنوز پيدا نکرده و به نظر هم نمي رسد پيدا کند چون فيلم محکم روي پايش ايستاده است. شاهکار نيست اما محکم است و دوام دارد.