شهاب الدين يحيي سهروردي "شيخ اشراق"

[ساقي]

فهرست کامل آثار سهروردي


فهرست کامل آثار فارسي و عربي شهاب الدين يحيي سهروردي با استفاده از فهرست شهرزوري و مقايسه آن با فهرست (ريتر) در دائرةالمعارف اسلاميه بشرح زير آمده است:


1- المشارع و المطارحات، در منطق، طبيعيات، الهيات.
2- التلويحات.
3- حکمةالاشراق، در دو بخش. بخش نخست، در سه مقاله در منطق، بخش دوم در الهيات در پنج مقاله. ( اين کتاب مهمترين تأليف سهروردي ميباشد و مذهب و مسلک فلسفي او را بخوبي روشن مينمايد).
4- اللمحات، کتاب مختصر و کوچکي در سه فن از حکمت، يعني: طبيعيات، الهيات و منطق.
5- الالواح المعاديه، در دانشهاي حکمت و اصطلاحات فلسفه.
6- الهياکل النوريه، يا هياکل النور. اين کتاب مشتمل بر آراء و نظريه هاي فلسفي ميباشد، بر مسلک و ذوق اشراقي. سهروردي نخست آن را به زبان عربي نگاشته و سپس خود آن را به پارسي ترجمه کرده است.
7- المقاومات، رساله مختصري است که سهروردي خود آن را به منزله ذيل يا ملحقات التلويحات قرار داده است.
8- الرمز المومي(رمز مومي) هيچيک از نويسندگاني که آثار و تأليف هاي سهروردي را ياد کرده اند، از اين کتاب نامي نبرده اند، جز شهروزي که آن را در فهرست سهروردي آورده است.
9- المبدء والمعاد. اين کتاب به زبان پارسي است، و کسي جز شهرزوري از آن ياد نکرده است.
10- بستان القلوب، کتاب مختصري است در حکمت، سهروردي آن را براي گروهي از ياران و پيروان مکتب خود به زبان پارسي در اصفهان نگاشته است.
11- طوراق الانوار، اين کتاب را شهرزوري ياد کرده، ولي ريتر از آن نام نبرده است.
12- التنقيحات في الاصول، اين کتاب در فهرست شهرزوري آمده ولي ريتر از قلم انداخته است.
13- کلمةالتصوف. شهرزوري اين کتاب را با اين نام در فهرست خود آورده، و ريتر آنرا بنام (مقامات الصوفيه) ياد کرده است.
14- البارقات الالهية، شهرزوري اين را در فهرست خود آورده و ريتر از آن نام نبرده است.
15- النفحات المساوية، شهرزوري در فهرست خود ياد کرده و ريتر نام آن را نياورده.
16- لوامع الانوار.
17- الرقم القدسي.
18- اعتقاد الحکما.
19- کتاب الصبر. نام اين چهار کتاب اخير در فهرست شهرزوري آمده و در فهرست ريتر ديده نميشود.
20- رسالة العشق، شهرزوري اين کتاب را بدين نام آورده است، ولي ريتر آنرا بنام "مونس العشاق" ياد کرده است. اين کتاب به زبان فارسي است.
21- رساله در حالة طفوليت، اين رساله به زبان فارسي است. شهرزوري آنرا ياد کرده و ريتر آنرا نياورده است.
23- رساله روزي با جماعت صوفيان، اين رساله نيز به زبان پارسي است. در فهرست شهرزوري آمده و از ريتر ديده نميشود.
24- رساله عقل، اين نيز به زبان پارسي است، در فهرست شهرروزي آمده، و در فهرست ريتر ديده نميشود.
25- شرح رساله "آواز پر جبرئيل" اين رساله هم به زبان پارسي است.
26- رساله پرتو نامه، مختصري در حکمت به زبان پارسي است، سهروردي در آن به شرح بعضي اصطلاحات فلسفي پرداخته است.
27- رساله لغت موران، داستانهائي است، رمزي که سهروردي آن را به زبان پارسي نگاشته است.
28- رساله غربةالغربية، شهرزوري اين را به همين نام ياد کرده است، اما ريتر آنرا بنام (الغربةالغربية) آورده است. داستاني است که سهروردي آن را به رمز به عربي نگاشته و در نگارش آن از رساله (حي بن يقطان) اين سينا مايه گرفته، و يا بر آن منوال نگاشته است.
29- رساله صفير سيمرغ، که به پارسي است.
30- رسالةالطير، شهرزوري نام اين رساله را چنين نگاشته، ولي ريتر نام آنرا (ترجمه رساله طير) نوشته است. اين رساله ترجمه پارسي رسالةالطير ابن سينا ميباشد که سهروردي خود نگاشته است.
31- رساله تفسير آيات "من کتاب الله و خبر عن رسول الله". اين رساله را شهرزوري ياد کرده و ريتر از آن نام نبرده است.
32- التسبيحات و دعوات الکواکب. شهرزوري اين کتاب را بهمين نام در فهرست خود آورده، اما در فهرست ريتر کتابي بدين نام نيامده است. ريتر مجموعه رساله ها و نوشته ها و نوشته هاي سهروردي را که در اين نوع بوده، يکجا تحت عنوان (الواردات و التقديسات) در فهرست خود آورده است و احتمال داده ميشود که کتاب التسبيحات.... نيز جزء مجموعه مزبور باشد.
33- ادعية متفرقه. در فهرست شهرزوري آمده است.
34- الدعوة الشمسية. شهرزوري از اين کتاب ياد کرده است.
35- السراج الوهاج. شهرزوري اين کتاب را در فهرست خود آورده است، اما خودش درباره صحت نسبت اين کتاب به سهروردي ترديد نموده است، زيرا ميگويد: (والاظهر انه ليس له) درست تر آنست که اين کتاب از او نباشد.
36- الواردات الالهية بتحيرات الکواکب و تسبيحاتها. اين کتاب تنها در فهرست شهرزوري آمده است.
37- مکاتبات الي الملوک و المشايخ، اين را نيز شهرزوري نام برده است.
38- کتاب في السيمياء. اين کتابها را شهرزوري نام برده، اما نامهاي ويژه آنها را تعيين نکرده و نوشته است اين کتابها به سهروردي منسوب مي باشد.
39- الالواح، اين کتاب را شهرزوري يک بار (شماره 5) در فهرست خود ياد کرده که به زبان عربي است و اکنون بار دوم در اينجا آورده است که به زبان پارسي است. (سهروردي خود اين کتاب را به هر دو زبان نگاشته، يا به يک زبان نگاشته و سپس به زبان ديگر ترجمه کرده است).
40- تسبيحات العقول و النفوس والعناصر. تنها در فهرست شهرزوري آمده است.
41- الهياکل. اين کتاب را شهرزوري در فهرست خود يکبار بنام (هياکل النور) ياد کرده و ميگويد به زبان عربي است و بار ديگر به عنوان الهياکل آورده است و ميگويد به زبان پارسي است. اين را نيز سهروردي خود به هر دو زبان پارسي و عربي نگاشته است.
42- شرح الاشارات. پارسي است. تنها در فهرست شهرزوري آمده است.
43- کشف الغطاء لاخوان الصفا. اين کتاب در فهرست ريتر آمده و در شهرزوري مذکور نمي باشد.
44- الکلمات الذوقيه و النکات الشوقيه، يا "رسالةالابراج" اين کتاب نيز تنها در فهرست ريتر آمده است.
45- رساله (اين رساله عنوان ندارد) تنها در فهرست ريتر آمده است. ريتر نوشته است: موضوعهائي که در اين رساله از آنها بحث شده، عبارت است از جسم، حرکت، ربوبية(الهي)معاد، وحي و الهام.
46- مختصر کوچکي در حکمت: شهرزوري اين را ياد نکرده، ولي در فهرست ريتر آمده است، و ميگويد: سهروردي در اين رساله از فنون سه گانه حکمت يعني منطق، طبيعيات و الهيات بحث مي کند.
47- شهرزوري و ريتر منظومه هاي کوتاه و بلند عربي از سهروردي نقل کرده اند که در موضوعهاي فلسفي و اخلاقي يا عرفاني ميباشد، نظير قصيده عربي مشهور ابن سينا: سقطت اليک من.... که مطلع يکي از آنها اين بيت ميباشد.





..