آداب و رسوم ازدواج در تهران قدیم

[ابریشم]

سفره عقد

سفره عقد یکی از سفره های سنتی ایرانی است که در مراسم عقد و یا هنگام عروسی پهن می شود و عروس و داماد بر سر آن می‌نشینند و به خطبه عقد گوش فرا می‌دهند.

مراسم سفره عقد باز می گردد به دوران باستان و آئین زرتشت که معمولاً بعد از مراسم شیرینی خوران و آشنایی دو خانواده با هم ، صورت می گیرد. لباس عروس و داماد از قدیم سفید بوده و هر دو گل به گردن داشتند. این رسم آئین زرتشتی است و اکنون در هند و پاکستان هنوز پابرجاست. رنگ سفید سمبل پاکی ، بی گناهی و خلوص است سفره عقد باید بر روی زمین چیده شود. عروس و داماد پائین سفره می نشینند. سفره باید در خانه خانواده عروس انداخته شود.عروس زمانی وارد مهمانی می شود که همه مهمانها آمده باشند. داماد باید طرف راست عروس بنشیند که این نیز به آئین زرتشتی باز می گردد.

در سفره عقد، یک پارچه ترمه که نسل اندر نسل در خانواده عروس بوده گذاشته می شود که معمولاً این پارچه ترمه را در پارچه ای سفیدی که وسایل بر روی آن چیده می شود می گذارند.

وسایل سفره عقد: 1- آینه و شمعدان: سمبل روشنایی - داماد باید ورود عروس به مجلس را در درون آینه ببیند. 2- یک سینی که پر شده از: هفت دانه-ادویه-خشخاش-برنج-سبزی خوردن-نمک(سمبلی برای دور کردن چشم شیطان) 3- نان سنگک که معمولاً بر روی آن می نویسند"مبارک باد" به همراه پنیر و سبزی که عروس و داماد باید از آن بخورند تا شادی به خانه آنها بیاید. 4- یک ظرف انار یا یک ظرف سیب 5- تخم مرغ نمادی برای بچه دار شدن عروس و داماد 6- بادام 7- فندق که نباید شکاف داشته باشد 8- گلاب 9- شاخه نبات برای شروع زندگی شیرین 10- منقل آتش برای دور نگهداشتن چشم بد از عروس 11- سکه طلا 12- اسپند 13- دو عدد کله قند 14- نقل - باقلوا - توت شکری - نان برنجی - نان نخودچی - نان بادامی - سوهان عسلی 15 - کتاب آسمانی (در باستان اوستا گذاشته می شد و اکنون ایرانیانی که پیرو قرآن شده اند، قرآن را می گذارند) 16- جانماز 17- گردو (که ممکن است از باستان نبوده باشد)

البته امروزه سفره عقد تشکیل شده از 6 پایه اصلی: 1- بادام(می گویند نوه مغز بادام است . طبق همین گفته بادام را به نیت نوه دار شدن عروس و داماد می گذارند) 2- فندق ( که نباید شکاف داشته باشد به این نیت گذاشته می شود که زندگی عروس و داماد بدون حتی شکافی از مشکل باشد) 3- گردو (درخت گردو عمر طولانی دارد. گذاشتن گردو به نیت عمر بلند عروس و داماد است) 4- نبات (به نیت شیرینی زندگی) 5- نان (به نیت برکت زندگی) 6- تخم مرغ (به نیت بچه دار شدن عروس و داماد) که کتاب دینی، جانماز، پارچه ترمه، آینه و شمدان، نان و پنیر و سبزی، و اسپند را نیز به طور معمول در سفره به عنوان وسایل فرعی بکار می برند. بقیه وسایل سنتی را عده ای استفاده می کنند.

خطبه عقد در حضور بزرگان خوانده می شود. سپس عروس و داماد عسل را با انگشت به دهان هم می گذارند. پس از آن، اقوام و دوستان عروس و داماد به آندو طلا و جواهر هدیه می دهند پس از آن، عروس و داماد به همراه نزدیکان وارد مجلس عروسی می شوند و به جمع مهمانان دیگر می پیوندند. در این مجلس مهمانان با رقص شادی خود را به عروس و داماد ابراز می کنند. سپس، عروس و داماد برای خوردن شام به مکان درنظر گرفته شده می روند. و مهمانان بعد از شام خوردن عروس و داماد، به خوردن شام می پردازند. سپس، عروس و داماد کیک می خورند.و معمولاً خودشان کیک مهمانان را به مهمانان می دهند.و بعد از آن عروس و داماد به خانه خودشان می روند.

امروزه، آداب و رسوم غربی ها برای ازدواج با آداب و رسوم قدیمی ایران، ادغام شده و در ایران اجرا می شود. تزیین ماشین عروس و تزیین اتاق عقد از مراسمی است که از غرب وارد ایران شده است. امروزه در ایران خواهر عروس یا خواهر داماد چاقوی کیک را رقص کنان به طرف داماد می برد و از او هدیه ای که معمولاً پول است دریافت می کند تا چاقو را برای بریدن کیک به داماد بدهد. این رسم مشخص نیست چگونه به آئین ازدواج ایرانی افزوده شده. همچنین امروزه شمعی که در سفره عقد می گذارند را گاهی بعد از خواندن خطبه عقد و دریافت هدایای مهمانان خاموش می کنند که این کار توسط عروس و داماد با کفش عروس و یا با گلبرگی انجام می شود. این رسم احتمالاً در آیین زرتشتی نبوده چون زرتشتیان چنین کاری را بی احترامی به آتش می دانند.