اخبار کوتاه بخش نجوم

[VAHID]

سه شنبه۸ آبان ۱۳۸۶
آژانس فضایی آمریكا «ناسا» برای بررسی قسمت آسیب دیده ایستگاه بین‌المللی فضا، مأموریت شاتل دیسكاوری را تمدید كرد.

آژانس فضایی آمریكا «ناسا» برای بررسی قسمت آسیب دیده ایستگاه بین‌المللی فضا، مأموریت شاتل دیسكاوری را تمدید كرد.
به نقل از خبرگزاری رویترز، فضانوردان شاتل دیسكاوری ‌یك‌شنبه در دومین راهپیمایی فضایی خود متوجه آسیب دیدگی در مكان اتصال پشتیانی صفحات خورشیدی ایستگاه بین‌المللی فضا شدند. به همین دلیل اژانس فضایی آمریكا «ناسا» یك راهپیمایی فضایی دیگر نیز در برنامه مأموریت شاتل دیسكاوری اضافه كرد كه بدین ترتیب فضانوردان این شاتل در این ماموریت ۶ راهپیمایی فضایی خواهند داشت.
بر اساس این گزارش فضانوردان شاتل فضایی كه قرار بود ‌یك‌شنبه به زمین بازگردند به علت انجام این راهپیمایی فضایی یك روز بیش‌تر در ایستگاه بین‌المللی فضا خواهند ماند و ‌دوشنبه به زمین بازمی‌گردند.
بر اساس این گزارش دانیل تانی در حین انجام مأموریت راهپیمایی فضایی متوجه وجود تراشه‌های فلزی و پوشش غیر‌معمول در مكان اتصال پشتیانی صفحات خورشیدی شد.
فضانوردان قسمتی از این فلز آسیب دیده را با خود به زمین خواهند آورد تا برای پیدا كردن علت این آسیب مطالعات و آزمایشات مختلف بر روی آن انجام شود.

[VAHID]

شاتل دیسکاوری با موفقیت بر زمین نشست.
شاتل ديسکاوري ساعت ۲۱:۳۱ شب چهارشنبه به وقت ايران به سلامت فرود آمد.

در اين ماموريت ۱۵ روزه که يازده روز آن در ايستگاه فضايي بين المللي سپري شد، فضانوردان موفق به تصب اتاقک ايتاليايي موسوم به هارموني به ايستگاه فضايي بين المللي شدند. اين اتاقک هجده درصد به فضاي زندگي در ایستگاه فضایی بین المللی افزود.
فضانوردان در این ماموریت با مشکلاتی زیادی دسته و پنجه نرم کردند که مهمترین آن ها، پارگی آرایه پیل های خورشیدی از دو ناحیه و تعمیر آن بود. این مشکل باعث شد که دو راهپیمایی از پنج راهپیمایی فضایی پیش بینی شده از دستور کار خارج بشود و جای آن ها را یک راهپیمایی فضایی برای تعمیر آرایه پیل های خورشیدی بگیرد.

[SonBol]

فضانوردان شاتل دیسكاوری كه در ایستگاه بین‌المللی به سر می‌برند یك محفظه جدید به این ایستگاه اضافه كردند.
به گزارش بی‌بی‌سی اسكات پارازینسكی و داگ ویلوك فضانوردان آمریكایی در یك راه‌پیمایی فضایی شش ساعته یك مدول ۱۴ تنی جدید را با استفاده از یك بازوی روباتیك موقتا بر روی ایستگاه بین‌المللی نصب كردند.
قرار است برای تعبیه نهایی این مدول كه هامونی نام دارد ۵ راه‌پیمایی فضایی انجام شود.
هارمونی فضای داخلی ایستگاه بین‌المللی را ۱۸ درصد بیشتر می‌كند و اولین مرحله توسعه فضای كار و زندگی فضانوردان مستقر در آن است كه پس از ۲۰۰۱ انجام می‌شود.
این محفظه جدید در واقع یك دالان است كه سه آزمایشگاه فعلی ایستگاه فضایی را به هم متصل می‌كند.
هارمونی یك سازه فضایی ۱۴ تنی با ابعاد ۷ متر در ۶.۴ متر است كه توسط شركت ایتالیایی تالس آلنیا اسپیس ساخته شده است. نصب موقت این سازه در ایستگاه فضایی بین‌المللی با هدایت فضانورد ایتالیایی پائولو نسپولی انجام شد.
دیسكاوی روز سه‌شنبه ۲۳ اكتبر (اول آبان) به فضا پرتاب شد و پنج‌شنبه در ایستگاه‌ بین‌المللی پهلو گرفت.

همشهری آنلاین

[SonBol]

گروهی از سیاره شناسان آمریکایی با استفاده از تصاویری که کاوشگر کاسینی از حلقه های زحل به زمین ارسال کرده است، یک نوار کمربندی را در خارجی ترین حلقه این سیاره کشف کردند که میزبان قمرهای کوچکی است.
دانشمندان دانشگاه کلورادو که نتایج تحقیقات خود را در تازه ترین شماره مجله "نیچر" منتشر کرده اند، با استفاده از تصاویری که کاوشگر کاسینی به زمین ارسال کرده است، فضایی را در خارجی ترین حلقه زحل کشف کردند که میزبان تعداد زیادی قمر کوچک است.
قطر هریک از این قمرها در اندازه یک زمین فوتبال است. این قمرها درپی برخورد یک شهاب سنگ با یک قمر بزرگتر شکل گرفته اند.
تصاویری که کاسینی تهیه کرده است، ۸ شیار به شکل ملخ هواپیما را نشان می دهد که در این شیارها قمرهای کوچک دیده می شوند.
این سیاره شناسان محاسبه کردند که درحدود هزار شیار ملخ شکل در خارجی ترین حلقه ای که به دور زحل می چرخد وجود دارد.
هریک از این شیارهای ملخی شکل درحدود ۱۵ کیلومتر هستند و کمربندی که این شیارها را در خود جای داده است، درحدود ۸/۱ ابعاد تمام حلقه های زحل را می پوشاند.
دراین خصوص این دانشمندان اظهار داشتند:" بعید بنظر می رسد که این اقمار کوچک، بقایای تنها یک فاجعه باشد که سیستم حلقه های زحل را بوجود آورده است. چراکه دراینصورت باید یک گسترش متحدالشکل دیده شود که درمورد این قمرها این گونه نیست. به اعتقاد ما در آینده تحقیق درباره تکمیل حلقه های زحل به نتایج این تحقیقات نیز نیاز دارد."
درحقیقت کشف فضای چگال قمرهای کوچک توانسته است یک تکه دیگر از پازل منشاء و ماهیت حلقه های زحل را پیدا کند.

خبرگزارى مهر

[SonBol]

تقسیم بندی تغییرات سریع ساختار گازی شكل اطراف زحل

محققان تغییرات سریع ساختار گازی شكل اطراف سیاره ونوس یا زحل را در سه منطقه تقسیم بندی كردند.
به نقل از خبرگزاری آلمان؛ محققان انستیتو تحقیقات IASF-INAF رم ایتالیا نتیجه بررسی و تجزیه و تحلیل اطلاعات ارسال شده توسط ماهواره ایسا موسوم به ونوس اكسپرس را منتشر كردند.
بنابراین گزارش؛ آنها تغییرات سریع ساختار گازی شكل اطراف سیاره زحل را به سه ناحیه تقسیم كردند.
درناحیه قطب ها اغلب گردبادهای عظیم وجود دارد، در منطقه میانی را می توان بعنوان یك مرحله گذرا با طوفانهای هوا تعریف كرد و منطقه ای كه حول خط استوا قرار دارد .
این گزارش می افزاید؛ برای این تقسیم بندی محققان تغییرات بسیار سریع و روزانه سختار گازی شكل سیاره زحل را اندازه گیری كردند.
بر اساس این گزارش؛ تجزیه و تحلیل های بیشتر در آینده یافته‌های جدیدی را درباره سیاره زحل ارائه خواهد كرد.

باشگاه خبرنگاران جوان

[SonBol]

تازه ترین محاسبات نشان می دهد که سرعت چرخش هسته سیاره زحل هفت دقیقه کمتر از آنچه تصور می شود، است.
گروهی از دانشمندان مرکز جهانی هوا فضای پاسادنا در کالیفرنیا و دانشگاه کالیفرنیا در لس آنجلس که نتایج یافته های خود را در ماهنامه علمی ساینس منتشر کرده اند، در محاسبات جدید خود کشف کردند که سرعت چرخش هسته سیاره زحل هفت دقیقه کمتر از محاسبات گذشته است.
این محاسبات که با استفاده از اندازه گیری نیروی جاذبه، سرعت بادهای سیاره و انحراف سیگنال های رادیویی انجام شده است، می تواند به این معنی باشد که هسته زحل از میزان اندکی سنگ و یخ تشکیل شده است.
این محاسبات می تواند درخصوص سرعت و حرکت بادهای اتمسفر زحل توضیحاتی ارائه کند اما همچنین می تواند در درک منشاء سیارات غول پیکر منظومه شمسی نیز مورد استفاده قرار گیرد.
این دانشمندان در خصوص منشاء سیارات غول پیکر زحل و مشتری اظهار داشته اند که این سیارات از هسته های بزرگ فلزی تشکیل شده بودند که بعدها تبدیل به گاز شده اند.
همچنین فرضیه های دیگر درخصوص منشاء زحل و مشتری نشان می دهد که این سیارات ثمره تکامل دیسک های بزرگ گازی شکلی است که دارای یک هسته کوچک از مواد جامد هستند.

خبرگزارى مهر

[SonBol]

اخترشناسان از حل رموز پیچیده قمر دو چهره زحل موسوم به Iapetus خبر دادند.
در قمر Iapetus تقریبا هیچ رنگ خاکستری دیده نمی شود و به جای آن سطح خشن تماما سفید یا سیاه به چشم می خورد. این مساله سالهای طولانی است که ذهن اخترشناسان را به خود جلب کرده و به معمایی بزرگ تبدیل شده است.
اما اکنون تصاویر دقیق نشان می دهند که نور خورشید در حال ذوب کردن یخ در یکی از سمت های Iapetus است و بدین ترتیب سطح تاریک این قمر در معرض دید قرار می گیرد و این در حالی است که سمت دیگر پوسته یخی انعکاسی خود را حفظ می کند.
بر اساس گزارش "اسپیس" از زمانی که این قمر به وسیله کاسینی در سال ۱۶۷۱ میلادی کشف شده، ظاهر آن اخترشناسان را فریب داده است. لبه جلویی (مقدم) Iapetus همچون قیر سیاه است و این درحالی است که لبه پشتی آن همچون برف روشن است.
Iapetus ۹۰۷ مایل عرض داشته و با فاصله ۲/۲ میلیون مایلی به دور زحل می چرخد.
تصاویر واضحی که ماه گذشته به وسیله کاوشگر "کاسینی-هویگنس" در جریان عبور از سطح این قمر آن هم در ارتفاع پایین ثبت شد جزئیات بیشتری از سطح این قمر مرموز در اختیار اخترشناسان قرار داده است.

خبرگزارى مهر

[SonBol]

کاوشگر کاسینی ۱۰ ساله شد

.

کاوشگر کاسینی ۱۰ سال قبل در ۱۵ اکتبر (۲۳ مهر) ۱۹۹۷ با ماموریت کاوش در حلقه ها و قمرهای سیاره زحل از پایگاه کیپ کارناول فلوریدا به فضا پرتاب شد.
اولین تصاویر استثنائی از حلقه های زحل که تا آنزمان هرگز از یک فاصله بسیار نزدیک و با در نظرگرفتن تمام جزئیات مشاهده نشده بود به برکت کاوش های دقیق کاسینی گرفته شد.
این کاوشگر همچنین تاکنون توانسته است رودخانه های متان مایع را در تیتان، بزرگترین قمر زحل شناسایی کند.
کاوشگر کاسینی ۱۰ قبل در چنین روزی یعنی در ۱۵ اکتبر ۱۹۹۷ از پایگاه کیپ کارناوال فلوریدا به طرف زحل پرتاب شد.
این کاوشگر حاصل همکاری میان آژانس های فضایی آمریکا (ناسا)، اروپا (اسا) و ایتالیا (آسی) است. کاسینی از زمان پرتاب همواره مورد توجه تمام دانشمندان دنیا بوده و اطلاعات با ارزشی را در اختیار این دانشمندان گذاشته است.
اولین بار کاوشگر کاسینی در اول جولای ۲۰۰۴ به حلقه های زحل رسید و تصاویر بسیار واضح و نزدیکی را از زیباترین سیاره منظومه شمسی به زمین ارسال کرد.
در حقیقت کاسینی در آن زمان موفق شده بود با طی مسافتی در حدود ۲۰ هزار کیلومتر در بالای ابرها خود را به حداقل فاصله از سیاره زحل برساند.
این نزدیکترین فاصله ای بود که کاوشگرهای زحل توانسته بودند به آن دست یابند به طوری که سه کاوشگری که پیش از آن تصاویری را از زحل ارسال کرده بودند هرگز موفق نشده بودند تا این اندازه به این سیاره نزدیک شوند.
پیش از کاسینی، پایورنر (Pioneer) در سال ۱۹۷۹، ویاجر ۱ (Voyager ۱) در سال ۱۹۸۰ و ویاجر ۲ (Voyager ۲) در سال ۱۹۸۱ به کاوش در این سیاره پرداخته بودند.
تصاویر و اطلاعات متعددی که کاسینی با درنظر گرفتن جزئیات بی سابقه از این سیاره به زمین ارسال کرد، امکان بررسی و مطالعه مکانیزیم هایی که ۵/۴ میلیارد سال قبل در شکل گیری یکی از زیباترین سیارات منظومه شمسی رخ داده بودند را در اختیار دانشمندان قرار داد.
از میان رکوردهایی که کاسینی به ثبت رسانده است، می توان به اولین تصاویری اشاره کرد که این کاوشگر در ۱۴ ژانویه ۲۰۰۵ از تیتان، بزرگترین قمر زحل به زمین فرستاد.
در حقیقت این تصاویر شگفت انگیز، دنیایی زنده را به تصویر می کشید که در آن رودخانه های هیدرات کربنی در جریان بودند.
همچنین این کاوشگر در بهار سال ۲۰۰۶ موفق شد آثار حضور آب را در یک قمر دیگر زحل با عنوان "انسلادو" (Encelado) کشف کند. تلاش های کاوشگر کاسینی در کشف رازهای زحل و قمرهایش همچنان ادامه دارد.

گزارش: خبرگزارى مهر

[SonBol]

کائناتی درون سیاهچاله ها

یکی از بزرگ ترین اسرار علم فیزیک این است که چه چیزی درون یک سیاهچاله وجود دارد. فرضیه یی که وجود سیاهچاله ها را پیش بینی کرد (نسبیت عام) عنوان می کند که تمام مواد درون سیاهچاله با فشرده شدن تبدیل به یک نقطه مرکزی با چگالی بی نهایت می شوند که «تکینگی» نامیده می شود. «کریستین بوهمر» از دانشگاه لندن می گوید؛ «اما بعد از آن همه چیز از نظر ریاضی تجزیه و خرد می شود. ما می خواهیم که این تکینگی از پدیده سیاهچاله حذف شود.» پژوهشگران زیادی بر این عقیده هستند که یک فرضیه جدید و جهانشمول که گرانش و تاثیرات کوانتومی را به هم پیوند دهد قادر خواهد بود این موضوع را حل کند.
فرضیه تار از شناخته شده ترین این جایگزین هاست. اما «بوهمر» و همکاران وی از فرضیه دیگری به نام «گرانش کوانتوم حلقوی» استفاده می کنند که رقیب فرضیه تار است. بر اساس این فرضیه فضا- زمان به عنوان شبکه یی از حلقه های انتزاعی تعریف می شود که بخش های کوچکی از فضا را به هم متصل می کنند. قبلاً از فرضیه گرانش کوانتوم حلقوی در مقابل ایده تکینگی استفاده شده بود. این فرضیه پیشنهاد می کند که به جای یک مهبانگ، کیهانی اولیه دچار رمبش شده و سپس طی یک «جهش بزرگ» به سمت بیرون منفجر شد.

آسمان پارس

[SonBol]

مادر سالخورده نجوم ایران در بستر فراموشی !

خانه سالمندان توحید میزبان نخستین بانوی استاد فیزیک ایران است، بانوی سالخورده بنیانگذار نخستین رصد خانه تاریخ نجوم کشور اکنون در میان صدها ستاره ای که مانند او دیگر از سو سو افتاده اند روزگار می گذراند.
آلینوش طریان در سن ۸۷ سالگی در خانه سالمندان روزگار کهنسالی را می گذراند و گاه گاهی خبری از حضور او در آن خانه در فضای خبری کشور پراکنده می شود اما هیچ یک از خبرها به این نکته اشاره ای ندارد که هیچ نهاد علمی و فرهنگی در کشور برای حمایت اجرایی و نه معنوی (که وظیفه دولت به عنوان نهاد حمایتی) از این بانوی اول فیزیک ایران گامی به پیش ننهاده است.
پیگیری خبرنگار مهر برای مصاحبه با این بانو به نتیجه نرسید و این گمان را تقویت می کند که احتمالاً بستگان وی به این نتیجه رسیده اند که این حجم مصاحبه و گفتگو برای فردی که روزگار پیری را می گذراند و این فعالیت برای جسم نحیف او آزاردهنده است و از سوی دیگر زمانی که هیچ اقدام عملی و اجرایی برای وی از سوی نهادهای مسئول فرهنگی و دانشگاهی انجام نمی گیرد، چه نیازی به مصاحبه های بیشتر است.
بستگان بانو "طریان" در کمال ادب و متانت درخواست خبرنگار مهر را رد کردند و این مسئله بیشتر ما را به گمانه زنی فوق نزدیک می کند.
دکتر آلینوش طریان از ارامنه ایرانی است که در فرانسه در دوره دکتری فیزیک ستارگان دانشگاه سوربن تحصل کرده است و نخستین رصدخانه و تلسکوپ خورشیدی تاریخ نجوم کشور را بنیان نهاد.
دکتر محمود احمدی نژاد ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران در مراسمی که به همت مرکز امور زنان و خانواده به مناسبت سالروز ولادت حضرت زهرا (س) و بزرگداشت مقام زن درتاریخ ۲۶ تیر ماه سال ۱۳۸۵ از زنان نمونه تقدیر کرد که یکی از این افراد اولین بانوی استاد فیزیک ایران خانم دکتر آلینوش طریان بود.
دکتر آلینوش طریان نخستین استاد دانشکده علوم (فیزیک) دانشگاه تهران بود و علاوه بر بنیانگذاری نخستین رصد خانه و اولین تلسکوپ خورشیدی تاریخ نجوم کشور وابسته به مرکز ژئوفیزیک دانشگاه تهران را نیز در سال ۱۳۳۸ تأسیس کرد.
او همچنین از سوی برنامه فرزانگان صدا و سیما به عنوان چهره ماندگار در عرصه علمی معرفی می شود.
در سال ۸۲ از زندگی وی فیلمی با عنوان "سوی خورشید" ساخته می شود و در آن زندگی این نخستین بانوی استاد کرسی فیزیک ستاره در دانشگاه تهران به تصویر کشیده می شود.
این فیلم مستند یکی از مجموعه برنامه های "فرزانگان ایران" بود که به سفارش شکبه اول سیمای جمهوری اسلامی ایران تهیه شده و به زندگی و فعالیت های علمی دکتر آلینوش طریان می پردازد.
در بخشی از این فیلم در توضیح زندگی نامه دکتر آلینوش طریان آمده است: "دکتر طریان در سال ۱۲۹۹ در خانواده ای ارمنی به دنیا آمده و برای تکمیل تحصیلات خود به فرانسه رفته است. او بعد از فارغ التحصیلی در رشته دکترای فیزیک از دانشگاه سوربن پاریس ، به ایران بازگشته ، به عنوان اولین استاد زن، در مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران مشغول به کار شده و نخستین کسی است که در رصدخانه دانشگاه تهران به تدریس فیزیک ستاره پرداخته است. علاقه ی او به علم و دانش سبب شده وصیت نامه ای تنظیم کند و منزل مسکونی خود را بعد از مرگ به ارامنه جلفا و دانشجویانی که محل اسکان مناسبی ندارند ببخشد. او تا سالهای اولیه انقلاب مشغول فعالیت بوده و هم اکنون سالهای بازنشستگی خود را طی می کند."
اینکه خانم دکتر طریان منزل مسکونی خود را برای دانشجویان وقف کرده است تا پس از مرگش در آنجا ساکن شوند نشان از علاقه او به علم و دانش دارد و این نکته را هم یادآوری می کند که با وجود اینکه تکریم عالمان و دانشمندان نکته ای است که همیشه و در همه حال مورد تأکید بزرگان دین و کشور بوده است اما این استاد به دلیل نداشتن فرزند و بستگان نزدیک در خانه سالمندان بسر برد.
شاید کسانی باشند که معتقدند که خانه سالمندان مکان بهتری برای نگهداری از یک بانوی سالخورده که گویا دچار آلزایمر شده است باشد اما در این میان توجه لازم از سوی نهادهای مسئول که یکی از آنها دانشگاه تهران است چه خواهد شد.
استفاده از تجربیات گرانقدر گذشتگان و افرادی همچون آلینوش طریان که به نوعی پایه گذار نجوم نوین و حرفه ای در ایران بوده است و تا مدتها پس از انقلاب اسلامی نیز به فعالیت موثر علمی می پرداخته است، جایگاهی فراموش شده در عرصه علم آموزی ایران یافته است.
در حالی که مسئولین و روسای دانشگاهها همواره در مراسم های گوناگونی از لزوم توجه به اساتید بازنشسته و راهکارهای استفاده از تجربیات آنها سخن می گویند اما تاکنون هیچ مرجع علمی به طور عملی و جدی به این مهم نپرداخته است.
اساتید زیادی همچون آلینوش طریان در خانه های گمشده این شهر و دیار زندگی می گذرانند و او نه اولین و نه آخرین فردی است که در بستر فراموشی روزمرگی تند و هیجان زده امروز، روزگار می گذراند.
تقدیر و تشکر از یک استاد وظیفه دانشگاهی است که وی در آن عمر گرانبهای خود را صرف کرده است اما بالاتر از تقدیر توجه و به یادآوردن گچ نوشته های آنها بر دیوار کلاسهای درس است.
خانم دکتر آلینوش طریان این روزها در بستر خود در خانه سالمندان توحید خاطرات روزهای تحصیل و علم آموزی را به یاد می آورد و با این خاطرات روزگار می گذراند.
امید است مسئولان آموزش عالی کشور که توجه به علم و تکریم عالم را شاخصه ویژه آموزش عالی کشور می دانند، تکریم از استاد بزرگوار آلینوش طریان را فراموش نکرده و مانع غروب احساس مادر آسمان و ستاره های ایران شوند.
برای سلامتی این بانوی عالم کشور سلامت روز افزون را از درگاه خداوند مسئلت دارد.

گزارش: خبرگزارى مهر