شکستگی و ارتوپد

[رزیتا]

شروع كمر درد از30 سالگی


متخصصان ارتوپدی و فیزیوتراپیست‌ها می‌گویند در سال‌های اخیر، شایع‌ترین بیماری‌ مفصلی كه به خصوص جوانان را درگیر كرده است، آرتروز و ساییدگی مفاصل است كه مخصوصا در زانو، گردن،‌ كمر و ستون فقرات رایج شده است.

از این مهم‌تر این كه سن شیوع این بیماری‌ها كاهش پیدا كرده است؛ طوری‌كه یكی از بحث‌های عمده این متخصصان در كنگره فیزیوتراپی امسال نیز همین بود كه تا حدود 20 سال قبل، اكثر افرادی كه برای درمان‌ دردهای عضلانی اسكلتی به درمانگاه‌های فیزیوتراپی و ارتوپدی مراجعه می‌كردند، افراد بالای 55 تا 60 سال بودند و در واقع تخریب غضروف مفصلی در سنین بالا شروع می‌شد؛ ولی امروزه این سن به 30 سال كاهش پیدا كرده و پزشكان شاهد مراجعه بیمارانی با سنین 30 تا 50 سال با دردهای گردن، زانو، كمر و مفاصل مختلف به مراكز درمانی هستند.

مقصر؛ سبك زندگی


دكتر عباس رحیمی، دبیر هجدهمین كنگره فیزیوتراپی ایران، دلیل كاهش سن ابتلا به آرتروز و دردهای مفصلی را نحوه زندگی نامناسب و وضعیت كاری و شغلی افراد ذكر می‌كند و به همشهری می‌گوید: «بی‌تحركی در محیط های اداری و عدم فعالیت‌های فیزیكی در زندگی، از دلایل اصلی این بحران اجتماعی است.»
دكتر مصطفی نجاتیان، فیزیوتراپیست هم با اشاره به اینكه یكی از عوامل كاهش سن ابتلا به بیماری‌های مفصلی در ایران، اشكال در وضعیت حركتی به خاطر زندگی شهرنشینی است، می‌گوید: «نشستن،‌ خوابیدن، نوع راه رفتن و نوع كفش انتخابی در میان مردم ما اصلا استاندارد نیست. این در حالی است كه حتی آموزش‌های لازم به افراد برای اصلاح كردن این سبك زندگی در كشور ما وجود ندارد. در كشورهای پیشرفته به همه افراد آموزش های لازم برای كار در اداره‌ها و... از طریق مجلات و بروشورهای مختلف داده می‌شود، ولی در ایران هیچكدام از این اقدامات صورت نمی‌گیرد.»
این فیزیوتراپ با بیان اینكه مسئله دیگر شیوع این بیماری‌ها، نداشتن فعالیت‌های ورزشی است، طوری كه كمتر از 10 درصد افراد جامعه به طور روزمره ورزش می‌كنند، ادامه می‌دهد: «در بسیاری از افراد هماهنگی میان عضلات وجود ندارد و این امر می‌تواند یا به علت عوامل ژنتیكی باشد یا به علت چاقی بیش از حد. همچنین تغذیه نیز از جمله عواملی است كه به خصوص در كودكان از وضعیت نابسامانی برخوردار است.
امروزه كودكان بجای خوردن آب، نوشابه مصرف می‌كنند. مصرف نوشابه به خاطر اسید فسفریك موجود در آن، جذب كلسیم را کاهش می دهد. لذا اگر هر روز از نوشابه استفاده شود، در سنین جوانی افراد به سرعت دچار بیماری‌های مفصلی می‌شوند. همچنین امروزه در بین كودكان به خصوص در مدارس، یا شیر عرضه نمی‌شود یا با كیفیت بسیار پایین عرضه می‌شود كه این امر خود زمینه را برای افزایش بیماری‌های مفصلی در جوانی آماده می‌كند.»


درد زانو، رایج ترین درد


به گفته متخصصان، به ازای هر یك كیلو اضافه وزن در سطح صاف، حدود 3 تا 5 برابر فشار بیشتری به زانو وارد می‌شود كه در مواقع بالا و پایین رفتن از پله این فشار 10 برابر می‌شود. همچنین شایع‌ترین دردهای مفاصل مربوط به كشكك زانوست كه در واقع استخوانی است كه داخل تاندون عضله چهار سر ران قرار گرفته و در هر خم و راست شدن زانو حدود 7 تا 8 سانتیمتر این استخوان روی زانو حركت می‌كند.
هرچه این حركت طبیعی ‌تر باشد، مشكلات آن كمتر خواهد بود، ولی اگر در مسیر حركت كشكك روی زانو، مقداری انحراف به طرف داخل یا خارج وجود داشته باشد، باعث خراش غضروف یا نرم‌ شدگی آن می‌شود كه موجبات درد و ناراحتی را در قسمت جلوی زانو فراهم می‌كند.
دكتر تركمان، متخصص زانو در این باره توضیح می‌دهد: «بیشترین دردهای زانو در افراد جوان، به خصوص خانم های جوان به وجود می‌آید و شایع ترین علتش یكی ضعف عضله چهار سر ران است كه این عضله به طور طبیعی در زنان ضعیف ‌تر است و دیگری رعایت نكردن برخی اصول نشستن و برخاستن مثل دو زانو یا چهار زانو نشستن، یا از سطح شیب ‌دار بالا رفتن به مدت طولانی، یا خم بودن زانو به مدت زیاد در نتیجه كارهای اداری است. البته از همه مهم تر ضعف عضله چهار سر ران است که نیاز به تقویت دارد.»
وی تصریح می‌كند: «البته یك سری ریز فاكتور وجود دارد كه باعث می‌شود آرتروز زودتر یا شدیدتر به وجود آید. این ریز فاكتورها شامل افزایش وزن و چاقی فرد است که ارتباط مستقیم با دردهای زانو دارد. علاوه بر آن انحراف زانو به شكل پرانتزی یا ضربدری موجب می‌شود كه وزن بدن به طور یكسان روی سطح زانو پخش نشود و یك طرف فشار بیشتری را تحمل كند و در نهایت این فشار باعث ساییدگی آن طرف مفصل می‌شود. البته انحراف از نوع پرانتزی در ایران بیشتر از ضربدری شایع است.»

بی‌تحركی درمان نمی‌كند


برخی از مردم به اشتباه تصور می‌کنند که صرفا با حذف فشار روی مفصل و ثابت نگه‌داشتن آن، مشکلشان حل می‌شود، در صورتی‌که به گفته متخصصان عدم تحرک مناسب، خود خطرات جدی مانند آرتروز مفصل را در پی دارد چرا که تغذیه مفصل از طریق تحرک صورت می‌گیرد.
دکتر محمد رضا ‌هادیان دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران هم فشارهای طولانی و ثابت روی مفصل را مانند فشار روی یک اسفنج آغشته به آب می‌داند که در اثر فشار، آب خود را از دست می‌دهد و مفصل در این شرایط ، آماده ی تخریب می‌شود.
وی عادت‌های غلط در زندگی روزمره مانند نحوه نشستن به صورت چهار زانو و استفاده از توالت‌های ایرانی را از جمله موارد تشدید‌‌‌کننده آسیب به مفصل زانو ذکر کرده و می‌گوید: «عضلات در بدن همانند کمک فنرها در ماشین عمل کرده و مانع از ایجاد فشار روی اسکلت استخوانی و مفاصل بدن می‌شوند. برای همین تقویت عضلات چهار سر ران و عضلات پشت ران، هماهنگی در تقویت عضلات، کاهش وزن، تغذیه صحیح، تحرک مناسب و انجام ورزش‌های درست و حتی‌الامکان با نظارت متخصصین فیزیوتراپی و طب ورزش از جمله راه کارهای پیشگیرانه و درمانی مفصل زانو است.»
وی یکی از مهم ترین موارد پیشگیرانه و درمان آسیب‌های مفصل زانو را کاهش وزن می‌داند: «به عنوان مثال فشار وارد بر مفصل زانو در هنگام بالا رفتن از پله‌ها معادل 3 برابر وزن بدن و در هنگام پایین آمدن 7 تا 8 برابر وزن بدن است و این امر خود دلیل محکمی‌ در کاهش وزن اضافی بدن برای حفظ سلامت مفاصل، به خصوص مفصل زانو خواهد بود.»

پیشگیری مهم‌تر از درمان


متخصصان بهترین راه درمان آرتروز را كاهش عوامل بوجود آورنده آن می‌دانند و توصیه می‌كنند افراد از دو زانو و چهار زانو نشستن و عادت به آن پرهیز كنند. همچنین افرادی كه مشكل زانو دارند، راه رفتن در سطح صاف را برنامه زندگی خود قرار دهند، چرا كه هیچ آرتروزی مانع راه رفتن افراد در سطح صاف نیست.
البته در موارد شدیدتر، درمان های دارویی و جراحی زانو هم از درمان های مفید و ضروری آسیب‌های مفصل زانو هستند. در عمل جراحی زانو كه رویه مفصلی تعویض می‌شود، در واقع مفصل مصنوعی برای فرد گذاشته می‌شود و درد تا حد زیادی كاهش می یابد.
سمیه شرافتی

[رزیتا]

با كمر درد چه كنیم؟

تقریباً همه ی افراد ، كم و بیش در نقاطی از كمر خود احساس درد دارند. اغلب ما هنگام انجام فعالیت هایی نظیر نصب دستگاه تهویه، جابجا كردن جعبه های بزرگ و بلند كردن كودكان، كمردرد خود را جدی نمی گیریم. ما به این مسئله توجه نداریم كه كمردردها در نتیجه صدماتی است كه با رفتارهای روزانه ما تشدید می شود. اكثر ما هنگام ایستادن، نشستن و خم شدن ، وضعیت های نامناسبی در بدن خود ایجاد می كنیم. ما هنگام بلند كردن اشیاء به جای خم كردن زانو، كمر خود را خم می كنیم. انجام كارهایی كه برای سلامتی ما مضر است و پدر و مادر ما را از آن منع می كردند، بعد از سالها موجب می شود كمردرد ما شروع شود. وارد آمدن فشار زیاد به عضلات كمر و به اصطلاح رگ به رگ شدن رباط های كمری كه نگه دارنده مهره ها هستند باعث كمردرد می شود. عضلات كمر برای مقابله با این فشار دچار گرفتگی و انقباض می شوند تا بتوانند كمر را از صدمه بیشتر محافظت كنند و این حالت ، خود باعث تشدید درد كمر است. در واقع این سیكل درد، سفتی و انقباض عضلانی درمان نمی شود مگر این كه شما فعالیت خود را كم كنید ، به كمر خود استراحت دهید و به تدریج ازعضلات خود استفاده نمایید.

در گذشته ، پزشكان استراحت طولانی مدت در بستر را توصیه می كردند اما اكنون به این نتیجه رسیده اند كه استراحت بیش از حد باعث طولانی شدن درمان كمردرد است. این مسئله در مورد رگ به رگ شدن عضلات هم صدق می كند. به همین دلیل امروزه شما كمتر مشاهده می كنید كه از گردن بندهای مخصوص درد گردن استفاده شود.

در حال حاضر كمردردهای شدید، حداكثر با چند روز استراحت و پس از آن با شروع فعالیت های سبك و كشش آرام عضلات درمان می شوند، این طریقه درمان باعث افزایش قدرت خم شدن بدن و توان حركت خواهد شد.

سایر علل كمردرد در بروز آرتروز و فتق دیسك كمر (غضروف بین مهره ها) مشاهده می شود. فتق دیسك در بین عوامل كمردرد شیوع كمتری دارد ولی بهتر شناخته شده است. دیسك بین مهره ها ، فضای نرمی را بین مهره ها ایجاد می كند، گاه این دیسك متورم شده و به اعصاب ناحیه فشار وارد می آورد. اغلب اعصابی كه از ران و بازو می گذرند تحت فشار قرار گرفته و گاه بی حسی، ضعف و مشكلاتی در كنترل ادرار ایجاد می كنند.
فتق دیسك مانند سایر علل كمردرد، خود به خود بر طرف می شود و اغلب نیازی به عمل جراحی نیست. در حقیقت سی درصد مردم مبتلا به فتق دیسك هستند و هرگز برایشان مشكل جدی ایجاد نمی شود.


درمان

برای برطرف كردن كمردرد، به پشت بخوابید، یك بالش زیر زانوهایتان قرار دهید. (در حالی كه زانوهایتان را جمع كرده اید). این طریقه خوابیدن فشار را از كمر شما بر می دارد. درمان اصلی همه كمردردها كم كردن فعالیت است. البته این كاهش فعالیت همان طور كه قبلاً گفته شد فقط برای چند روز پیشنهاد می شود و پس از آن با نرمش های مخصوص پایین كمر و «عضله چهار سر ران» می توان كمردرد را درمان كرد.

در اولین روزها برای كاهش التهاب می توان از یخ در موضع درد استفاده كرد و بعد از چند روز می توانید از گرمای موضعی كمك بگیرید تا انقباض مقاوم عضلات را برطرف كنید. همچنین داروهای ضد التهاب مثل ایبوبروفن، كتو بروفن و ناپروكسن در بر طرف كردن درد و التهاب مؤثر هستند. اگر یك دارو اثر نكرد، نوع دیگری از دارو را مصرف كنید؛ زیرا افراد مختلف نسبت به داروها عكس العمل متفاوتی دارند. به خاطر داشته باشید كه داروهای ضد التهاب را حتماً همراه غذا میل كنید تا باعث ایجاد زخم معده شما نشوند.

داروهای جدید و گران قیمت « ویوكس» و « سلیركس» بهتر از داروهای قدیمی عمل نمی كنند ولی تحریكات معده در آنها كمتر است و به طور كلی برای درمان دردهای طولانی مدت و در افرادی با سابقه زخم معده مصرف می شوند.
استامینوفن نمی تواند كمك به رفع التهاب كند. ولی می تواند درد را بر طرف سازد. هم چنین بر روی معده نیز اثری ندارد. استامینوفن بی خطرترین دارو در درمان های طولانی مدت است ولی نباید بیش از 2 تا 3 هزار میلی گرم در روز مصرف شود؛ زیرا مصرف زیاد دارو ، كبد را تحت تأثیر قرار می دهد.
داروهای شل كننده عضلات توصیه نمی شوند؛ زیرا بر كاهش درد كمر تأثیری ندارند.

آیا نیازی به گرفتن عكس هست؟

اكثر مردم سؤال می كنند آیا عكس برداری معمولی یا «ام. آر.آی» لزومی دارد؟ باید گفت همه كمردردها نیاز به عكس برداری ندارند. در مواردی كه مشكوك به صدمات استخوانی مثل صدمه به مهره ها در اثر ضربه، پوكی استخوان یا سرطان هستید عكس برداری می تواند مفید باشد. ولی عكس ها بافت های نرم عضله و رباط ها و دیسك ها را نشان می دهند.

زمانی كه تصمیم به جراحی داریم و یا در تشخیص علت دردهای بهبود ناپذیر ، انجام «ام.آر.آی» توصیه می شود. انجام ام.آر.آی برای فتق های دیسك ضروری نیست؛ زیرا درمان را تغییر خواهد داد.
درمان در زمانی كه كمردرد بهبود نمی یابد

جابجا كردن ستون فقرات ، طب سوزنی ، یوگا ، ماساژ درمانی و تزریق استروئید اپیدورال (كمری) بستگی به نوع درد كمر دارد. ماساژ درمانی در مواردی كه علت كمردرد ناشناخته است مؤثر می باشد. بعضی از پزشكان با برگرداندن مهره ها و جابجا كردن آن موافق نیستند؛ زیرا معتقدند استخوان های كمر توسط عضلات حمایت می شوند و اگر درمانی صورت می گیرد باید روی عضلات انجام شود.

اگر كمردردی دارید كه بعد از هفته ها درمان نشده است به پزشك خود مراجعه كنید. اگر ضعف یا سستی در بازو یا ران خود احساس می كنید آن را جدی بگیرید.

یوگا تمرین كنید

بعضی از پزشكان معتقدند یوگا بهترین درمان دردهای مزمن كمر است؛ زیرا حالت مناسب را در بدن ایجاد می كند و با تنفس مناسب، كشش و فشار روی عضله را كم می كند. خیلی از بیمارانی كه از درمانهای دیگر نتیجه نگرفته اند می گویند یوگا در درمان آنها مؤثر بوده است.بعد از بهبود كمردرد، تمرینات نرمشی را ادامه دهید، وزن خود را كم كنید و به اصلاح حالت و كشش عضلات اهمیت دهید. نرمش عضلات مربوط به شكم را انجام دهید تا از كمردردهای آینده پیشگیری شود.

اگر در قسمت بالای كمر خود احساس ناراحتی می كنید، تمرینات خم شدن به سمت پایین و تمرینات نرمشی شانه ها را انجام دهید (شانه ها را به طرف یكدیگر كشیده و چند ثانیه نگه دارید سپس بر عكس عمل كنید).
بهترین تمرین برای اصلاح حالت كمر این است كه با فاصله 30 سانتیمتر از دیوار و در مقابل آن تكیه دهید شكم خود را به داخل بكشید، سینه را بیرون دهید بعد از چسباندن كمر به دیوار، سر، شانه ها و پشت و لگن همه در یك ردیف قرار می گیرند و به این طریق گودی كمر از بین می رود. این حالت شبیه حالت ایستادن سربازان است. صدها سال قبل این طور گفته می شد كه سربازان می توانند ساعت ها بدون احساس كمردرد روی پا بایستند مشروط به اینكه حالت ایستادن آنها درست باشد. آیا شما طور دیگری فكر می كنید؟ البته همه پدر و مادرها به نحوه صحیح ایستادن و نشستن فرزندان تأكید دارند ولی آنها نمی توانند تمام اوقات همراه فرزندان خود باشند و آنها را كنترل كنند! درست ایستادن و درست نشستن باید برای ما به صورت عادت درآید. منبع: روزنامه كیهان