کردستان در گذر زمان

[behnam5555]

کردستان در گذر زمان

قسمت دوم

در حدود 3000 سال پیش این تعداد محدود از مردم هندی-اروپایی تبدیل به سیلی از مهاجران شد که در نهایت کردستان هوریان را به سرعت تبدیل به کردستان هندی-اروپایی کردند. میراث هوریانی نه تنها نخشکید بلکه علی رغم کسوف زبانی اش، بعنوان تنها عنصر خیلی مهم، از فرهنگ کردی تا امروز باقی مانده است. این میراث هوریانی زیر ساخت های تمامی جنبه های موجودیت کرد را از آیین بومی گرفته تا هنرشان، ساخت های اجتماعی، مقام زن و حتی جنگ های چریکی شان را تشکیل می دهد.

مادها Medes، سکاها Scythians و ساگارتاها Sagarthians تنها قیبله های شناخته شده از آریایی های هندی-اروپایی هستند که در کردستان ساکن شدند. در حدود 2600 سال پیش، مادها امپراطوریی را بوجود آوردند که شامل کردستان و مناطق وسیعی از اطراف می شد. بعد از مادها، اشراف های آریایی و مردمی که هندی-اروپایی می شدند سرکار آمدند.

در 300 سال قبل از میلاد مسیح، کردها مهاجرت های بزرگی انجام دادند که نهایتاً در بسیاری از مناطق همسایه مستقر شدند. نتیجه ی این مهاجرت ها، تشکیل حکومت های کرد بود ؛ از جمله سلسله ی زلانید Zelanid در آناتولی Anatolia. در شرق، حکومت های کرد؛ از جمله گوردیه نه Gordyene، کورتیا Cortea، میدیا Media، آدیابه نه Adiabene ، با اشکانیان Parthian هم پیمان شدند.

در حالیکه همه حکومت های بزرگ و مهم کرد در غرب بتدریج منقرض شدند و جای خود را به رومی ها دادند، در شرق حکومت های کرد تا قرن سوم بعد از میلاد و ظهور امپراطوری ساسانیان به حیات خود ادامه دادند. آخرین سلسله ی مهم کرد، کایوسید هاKayosids ، در سال 380 بعد از میلاد فروریخت. با این وجود حکومت پادشاهی کوچکتر کوتیار Kotyar تا قرن هفتم و آمدن اسلام اسقلال خود را حفظ کرد.

در این زمان شورش و انقلاب های زیادی تحت لوای دین در کردستان بوقوع پیوست که بیشتر آنها ناشی از ظلم و ستم حکومت مرکزی و برخی هم به علت بلاهای طبیعی بود. این قیام ها به عنوان حرکت هایی مخفیانه و زیرزمینی تا دوران اسلامی ادامه پیدا کرد که از آن جمله می توان به قیام های مزدکی Mazdakite و خرمی Khurramite اشاره کرد.

افول قدرت ساسانیان و بیزانس (روم شرقی) بوسیله خیلفه ی مسلمانان، به شاهزادگان کرد و کوتیارها Kotyar این اجازه را داد تا باردیگر ایالت های مستقل خود را بوجود آورند. شددادید Shaddadid های قفقاز و ارمنستان، راوادید Rawadid های آذربایجان، مارواندیس Marwandis آناتولی شرقی، حسن وحید ها Hasanwayhids ، فدهیل وحید ها Fadhilwayhids و آییارید ها Ayyarids در زاگرس مرکزی و شبانکارا Shabankara ها در استان فارس و کرمان، سلسله های باستانی کرد بوده اند.

در این میان، اییوبید]ایوبی[ها Ayyubids بعلت گسترده بودن قلمروشان بیشتر حائز اهمیت است. پایتختشان کایرو Cairo بود و بر مناطق وسیعی از جمله شرق لیبی eastern Libya، مصر Egypt، یمن Yemen، غرب عربستان western Arabia، سوریه Syria، فلسطین the Holy Lands، ارمنستان و کردستان حکمرانی می کرده اند. ایوبی ها در شکست و بیرون راندن صلیبیون از فلسطین بسیار نیرومند و موثر واقع شدند.

حدود قرن دوازدهم و سیزدهم میلادی، کوچ نشین های ترک وارد منطقه شدند و بخش های وسیعی از خاورمیانه را تحت سلطه خود در آوردند. اکثر ایالت های مستقل کرد در مقابل حکومت ها و امپراطوری های ترک نتوانستند دوام بیاورند. با این حال شاهزادگان کرد استقلال قلمرو خود را تا قرن هفدهم میلادی حفظ کردند. هرگاه امپراطوری ها ضعیف و یا از هم پاشیده می شدند، این شاهزادگان مستقلاً بر قلمرو خود حکمرانی می کردند.

ظهور دو امپراطوری متخاصم عثمانی و صفویه و تقسیم شدن کردستان ما بین آنها شرایطی را همچون قبل به کردستان تحمیل کرد. در این دوران بود که استفاده از توپخانه و نابودی زمین های کردستان باب شد.

در خلال قرن شانزدهم و هیجدهم میلادی، مرتباً بخش های وسیعی از زمین های کردستان ویران شد و تعداد خیلی زیادی از کردها به مناطق بسیار دورافتاده از امپراطوری های صفویه و عثمانی تبعید شدند.