آموزش زبان ترکی استانبولی

[ROJINAjoON]

نوشته اصلی توسط مهرگان

عالیه روژینا گیان
من همیشه استفاده میکنم خانومی

آی لاو یو چی میشه؟

میشه: سنی سو یوروم؟

سلام مهرگان گیان

خوب راه افتادی
در اصل سنی سوی یوروم میشه من تورو میخوام ، ولی ترکا به عنوان دوست دارم ازش استفاده میکنن.

[ROJINAjoON]

حروف اضافه (قسمت دوم)

حروف اضافه

توجه: اول یک نکته درباره یک وِیژگی که منحصر به فرد زبان ترکی است بگویم: در زبان ترکی هیچ حرف اضافه ای کلمه مستقل نیست و تماما به کلمات دیگر می پیوندند. یعنی حروف اضافه در اشتقاق با کلمات دیگر دارای معنی شده و معنی آن کلمه را نیز تغییر می دهند. توضیحات بعدی این مسئله را کاملا مشخص خواهد کرد.
حرف اضافه (در):
حرف اضافه "در" با افزودن پسوندهای de و da به آخر کلمات ساخته می شوند. اگر صدای ما قبل آخر کلمه i ، ü ، e یا ö باشد پسوند آخر de خواهد بود. در مابقی کلمات پسوند آخر da خواهد بود.
نکته: اگر کلمه فقط از یک حرف صدادار تشکیل شده باشد نیاز به یک مصوت(ترجیحا n) قبل از گرفتن این پسوند خواهد داشت. مثل «در او» در مثال پایین.

مثال:
o + da = onda در او
yol + da = yolda در راه
çöl + de = çölde در بیرون
sürü + de = sürüde در دسته
sen + de = sende در تو
dil + de = dilde در زبان
kız + da = kızda در دختر
kitap + da = kitapda در کتاب

مثال در جمله:

من عشق را در او پیدا کردم Ben sevgini onda buldum

یا

من تو را دیروز در جاده دیدم Ben seni dün yolda gördüm

حرف اضافه (تا):

حرف اضافه "تا" با افزودن پسوند cek یا cak به آخر کلمات ساخته می شوند. اگر صدای ما قبل آخر کلمه i ، ü ، e یا ö باشد پسوند آخر cek خواهد بود. در غیر این صورت آخر کلمات پسوند cak را خواهد داشت.

نکته: به صداهای قبل از پسوند و آخر کلمات دقت کنید. مثل«تا راه» یا «تا خانه» و ....
مثال:

yol + cak = yolacak تا راه
bura + cak = buracak تا اینجا
son + cak = sonacak تا آخر
ev + cek = evecek تا خانه
bir + cek = birecek تا یک
çöl + cek = çölecek تا بیرون

مثال در جمله:
همه چیز تا اینجا کافیه Herşey buracak yeter

یا

از یک تا ده بشمار Birden onacak sana

حرف اضافه (با):

حرف اضافه "با" با افزودن پسوندهای le یا la به آخر کلمات ساخته می شوند. اگر صدای ما قبل آخر کلمه i ، ü ، e یا ö باشد پسوند آخر le خواهد بود. در غیر این صورت آخر کلمات پسوند la را خواهند داشت.
نکته: در ساخت بعضی از کلمات با این پسوند نیاز به افزودن برخی صداها به کلمه قبل از پسوند می باشد. مثل «با تو» و «با ماشین» در مثال پایین.
مثال:

sen + le = seninle با تو
iyi + le = iyile با خوبی
sürü + le = sürüle با دسته
araba + la = arabayla با ماشین
kız + la = kızla با دختر
kar + la = karla با برف

مثال در جمله:

من با تو صحبت کردم Ben seninle konuşdum

یا

با ماشین اومدی؟ ? Arabayla geldimmi

جملات زیر که از ترانه های ماهسون انتخاب شده اند مثالهایی از مطالب بحث شده می باشند

در این عالم که آن را دنیا می نامند
Dünya denen bu alemde

دوستانم را در زندگی نفروختم
Dostlarımı hayatımda satmadım

با او در محیطی دیگر بزرگ شدیم
Onunla ayrı çevrelerde büyüdük

حاضرم با تو در آتش بسوزم
Yanmaya hazırım seninle ateşlerde

[ROJINAjoON]

پسوند

کلمه بر دو گونه است: کلمه بسیط بن که فاقد پسوند است و خود معنایی را به تنهایی القا می کند
(قوش،باش) و کلمه تولیدی که ساختمان آن عبارت است از یک بن به علاوه یک یا چند پسوند .
تعداد کلمات اصلی چندان زیاد نیست. کلمات بسیط به کمک پسوندهاست که می توانند هر لحظه به
رنگی در آمده و با تغییراتی که در آنان ایجاد می شود به تعداد زیاد و متنوع کلمات جدید تولید نمایند.
مثلا از یک اسم اصلی مثل : دیل (زبان) می توان با افزودن پسوندهای مختلف کلمات زیادی ساخت:

دیل/لنمک(دیللنمک) ، دیل/ه/مک(دیله مک) ، دیل/یم(دیلیم)
دیل/مانج(دیلمانج) ، دیل/چی(دیلچی) ، دیل/چی/لیک(دیلچیلیک)
دیل/ن/چی (دیلنچی) ، دیل/باز (دیلباز) ، دیل/لی(دیللی) و ...

[ROJINAjoON]

پسوند های فعلی و اسمی

پسوند ها بر دو گونه اند ، پسوند های فعلی و اسمی.
منظور از پسوندهای فعلی آن قسم از پسوندهاست که برای صرف فعل در وجوه و ازمنه مختلف
به کارمی روند و با افزوده شدن بر بن خود ، معانی ویژه فعلی همچون ، ماضی ، مضارع ، تعدّی ،
الزام و غیره را القا می کنند:

گل/ه/ره م(گله ره م) ، گل/دین(گلدین) ، گل/دیکده(گلدیکده) ، گل/میش/ایکن
(گلمیش ایکن) ، گل/ه/ره ک(گله ره ک) ، گل/ی/بن(گلیبن) ، گل/مه لی/ایدیم
(گلمه لی ایدیم) و ...

ملاحظه می شود که در مثالهای فوق گل بن کلمه است که با اتصال به پسوندهای فعلی ، معانی
مختلفی را از حیث زمان و وجه اجباری ، اجباری و غیره القا می کند. این نوع پسوندها را پسوندهای
فعلی می گویند.
پسوندهای اسمی آن دسته از پسوندها هستند که بر بن (اعم از اسمی و فعلی) اضافه شده و
واژه های جدیدی (اسم یا صفت) به وجود می آورند.

باش/چی(باشچی) ، قوش/چو(قوشچو) ، یا/لاق(یایلاق) ، دیل/مانج(دیلمانج)
اوز/گون(اوزگون) ، یان/یق(یانیق) ، سیل/گی(سیلگی)

پسوندها اعم از اسمی و فعلی بر دو دسته بزرگ تقسیم می شوند: پسوندهای واژه سازی و
پسوندهای جمله سازی.
پسوندهای واژه سازی برای ساختن کلمات جدید در ازا مفاهیم خارجی جدید به کار می روند
و کاربرد آنان در صرف (موروفولوژی) می باشد. پسوندهای جمله سازی برای بیان حالات مختلف
اسم و نقش و موقعیت آن در جمله به کار رفته و تقریبا به جای اعراب در زبان عربی بوده و در
جمله سازی و نحو کاربرد دارند:

اوشاغی آغلاتدی (بچه را گرفت)
اوشاغین کتابینی آلدی (کتاب بچه را گرفت)
اوشاقدان هنر اومما (از بچه توقع هنر نداشته باش)

در مثالهای فوق به ترتیب پسوندهای: ((ی – ین – دان)) بیانگر موقعیت واژه ((اوشاق)) در جمله
و نقش آن می باشند که اولی علامت مفعولی ، دومی مالکیت و سومی مفعول عنه می باشند.
به طور خلاصه: یک واژه ترکی می تواند 1- اصیل باشد 2- تولیدی باشد. واژه تولیدی از بن+یک
یا چند پسوند تشکیل یافته است. پسوند ها می تواند اسمی یا فعلی باشند و هردوی اینان یا پسوندهای
واژه سازی (اشتقاقی، تصریفی) هستند و یا پسوند های جمله سازی (نحوی). پسوندهای تصریفی،
پسوندهایی هستند که در صرف افعال به کار می روند و پسوندهای اشتقاقی پسوندهای تولیدی
می باشند که برای ساختن واژگان جدید از آنان استفاده می شود و با افزوده شدن بر بن ، اسم یا صفت
تولید می کنند.

[ROJINAjoON]

ویژگی های اصوات در زبان ترکی

۱.اولين ويژگی كه باعث متمايز شدن زبان تركی از ديگر زبان ها می شود هماهنگی اصوات ﴿ses uyumu﴾ است.در تركی تركيه چهار قانون در باره هماهنگی صداها وجود دارد.كه سه تا از آنها را به طور مختصر شرح می دهم:

آ﴾:هماهنگی صدادارها-قانون اول﴿هماهنگی حروف نازك و حروف خشن﴾

بر اساس اين ويژگی در زبان تركی هجاهای دارای حروف صدادار خشن﴿art,kalın﴾ شامل ﴿a,ı,u,o﴾ فقط به دنبال حروف صدادار خشن و هجاهای دارای حروف صدادار نازك ﴿ince,ön﴾ شامل ﴿e,i,ö,ü﴾ فقط به دنبال حروف صدادار نازك می آيند.مثال:soyunuz , sevgisiyle.

اگر به مثال ها توجه كنيد خواهيد ديد كه در يك كلمه تركی همه حروف صدادار﴿﴾ يا نازك و يا خشن هستند.بر همين اساس كلمات در زبان تركی به دو گروه اصلی تقسيم می شوند.اما برای اين قانون استثناهايی هم وجود دارد:

۱.در كلماتی كه در اصل از اين قانون پيروی می كنند اما به دليل رخدادهای صوتی امروز به نحو ديگری تلفظ می شوند: elma < alma, anne < ana, hani < kanı, hangi < kangı, inanmak < ınanmak

۲.وندهای daş, ken, ki, layın /leyin, mtırak, yor.مثال:
dindaş, azken, çokken, iyiyken, yoldaki, onunki, akşamleyin, sabahleyin, yeşilimtırak, biliyor

ب﴾:هماهنگی صدادارها-قانون دوم﴿هماهنگی حروف راست و حروف گرد﴾

بر اساس اين قانون در كلمه های تركی بعد از هجاهای دارای حروف صدادار راست﴿﴾ فقط هجاهای دارای همين صداها اول و بعد از هجاهای دارای حروف صدادار گرد فقط هجاهای دارای همين صداها می آينددوم.مثال برای قسمت اول:açık, sıcak; sevgi, ince
a → a, ı
e → e, i
ı → ı, a
i → i, e

مثال برای قسمت دوم duncular, unutulmayanlar, gözlerin, gülümse
o → u, a
ö → ü, e
u → u, a
ü → ü, e

﴿همانطور كه می بينيد حروف ö,o فقط در هجاهای اول می آيند.﴾

توجه:در كلمات تركی بعد از حروف صدادار راست a , ı حروف صدادار راست e , i و بعد از حروف صدادار گرد o , u حروف صدادار گرد ö , ü نمی آيند.بنابراين اينكه بگوييم "كلماتی مانند Anne , Elma قانون اول وجود ندارد اما قانون دوم رعايت می شود" اشتباه است.

در اين دو قانون يك حرف صدادار هماهنگ با حرف صداداری است كه قبل از آن در هجای پيشتر آمده است.مثلا در كلمه "sormadı" اينكه پس از صدای "o" صدای "a" آمده بر اساس قانون هماهنگی حروف صدادار گرد﴿قسمت دوم از قانون دوم﴾ و اينكه بعد از حرف"a" حرف "ı" آمده بر اساس قانون هماهنگی حروف صدادار راست ﴿قسمت اول از قانون دوم﴾ است.

همچنين در كلمات مركب اين هماهنگی اصوات وجود نداردelikanlı, gecekondu, Bakırköy, demirbaş, hanımeli, yelkovan.

ج﴾:هماهنگی حروف بی صدا

در كلمات تركی حروف بی صدای توندار شامل﴿b, c, d, g, ğ, j, l, m, n, r, v, y, z﴾ باهم و حروف بی صدای غيرتوندار شامل﴿ç, f, h, k, p, s, ş, t﴾ باهم می توانند بيايند.مانند: aş-çı, at-kı, iş-çi, taş-tan, Türk-çe.