bios همه چیز درباره ی بایوس و cmos

[bigbang]

همانطور که می دانید یکی از اصلی ترین عملیات کامپیوتردرهنگام روشن شدن عملیات POST یا Power On Self Test می باشد که تمامی نرم افزارها و قطعات سخت افزاری لازم برای بوت سیستم را تست کرده و آماده به کار میکند و در واقع کامپیوتر شما بعد از فشردن کلید Pwoer توسط شما، در ابتدا تمامی فرمانها را از بایوس کامپیوتر دریافت می کند. از اینرو بایوس وظیفه دارد که مشکلات سخت افزاری را به شما گوشزد کند. همه بایوس ها در هنگام درست بوت شدن سیستم یک بوق کوتاه در شروع کارد میزنند که این بوق به معنی درست و کامل کار کردن تمامی نرم افزارها و سخت افزارهای اصلی سیستم است، اما گاهی نیز اتفاق می افتد که یک یا چندی از برنامه ها یا قطعات معیوب شده یا به عللی از انجام وظیفه باز می مانند، اینجاست که بایوس با تنها راه ارتباطی مستقیم با کاربر ( بوق ) شما را آگاه می سازد. اما تا وقتی که از مفهوم بوقهای بایوس اطلاع نداشته باشید تشخیص اینکه کدام یک از قطعات وظیفه خود را به خوبی انجام نمیدهد، تقریبا غیر ممکن است. ورفع اشکال را با سختی و مشقت بسیار همراه میکند. در ادامه بوقهای اصلی دو شرکت بزرگ تولید کننده تراشه بایوس (AWARD و AMIBIOS) را شرح داده ایم.


کدهای بوقی بایوس AWARD :

بایوس آوارد عمدتا به پیامهای خطا برای آگاه کردن کاربران از وجود مسئله اتکا دارد، اما چند کد بوقی مشهور وجود دارد که این تراشه بایوس تولید میکند:
تعداد بوقها در عملیات Post ——>مفهوم بوق
نا محدود (تکرار شوند) —— خطای حافظه سیستم
یک بوق بلند پس از دو بوق کوتاه —— خطای کارت گرافیک
یک بوق باند پس از سه بوق کوتاه —— خطای گرافیک یا حافظه گرافیک
بوقهای با ارتفاع بالای نا محدود (تکرار شونده) —— خطای داغ شدن پردازنده
بوقهای با ارتفاع بالا ،با ارتفاع پایین ( تکرار شونده) —— خطای پرازنده

کدهای بوقی بایوس AMIBIOS :


بایوس AMIBIOS محصول شرکت American Megatrends یکی از بایوسهای متداول است و آخرین نگارش تعدادی کد بوقی دارد که اشکالات زمان بوت شدن را به کاربران می گوید:
تعداد بوقها در زمان راه اندازی (پیش از POST )——>مفهوم بوقها:
۱ دیسکت را در دیسکران A: قرار دهید
۲ فایل AMIBOOT.ROM بر روی دیسکت بوت شدنی نیست
۳ خطای حافظه سیستمی
۴ عملیات روز آمد سازی بایوس موفقیت آمیز بوده است
۵ خطای خواندن دیسک
۶ خرابی فرمان صفحه کلید
۷ حافظه فلش بایوس تشخیص داده نشده است
۸ خرابی کنترل کننده دیسکت ران
۹ خطای مجموع بررسی (checksum) بایوس
۱۰ خطای پاک کردن حافظه فلش
۱۱ خطای برنامه سازی حافظه فلش
۱۲ اندازه فایل AMIBOOT.ROM درست نیست ( یا حضور ویروس)
۱۳ نا همسانی تصویر BIOS ( فایل ROM دقیقا همان نسخه درون بایوس نیست)

تعداد بوقها در زمان POST :

1 خطای Timer احیای حافظه سیستم
۲ خطای پریتی حافظه سیستم
۳ خطای آزمایش خواندن / نوشتن حافظه سیستم
۴ زمان دار تخته مدار مادر کار نمیکند
۵ خطای پردازنده
۶ کامپیوتر نمی تواند به حافظه حالت حفاظت شده برود
۷ خطای استثنای عمومی (مربوط به پردازنده)
۸ خطای حافظه نمایش ( مربوط به کارت ویدئویی)
۹ خطای مجموع بررسی AMIBIOS ROM
10 خطای خواندن / نوشتن رجیستر CMOS
11 اشکال آزمایش حافظه نهانگاهی (cache)
نکته : اگر موقع عملیات POST یک ، دو یا سه بوق بشنوید، تعویض کارتهای RAM را در نظر بگیرید یا دست کم آنها را بررسی کنید تا اطمینان یابید که درست نصب شده اند. اگر در عملیات POST هشت بوق بشنوید اطمینان یابید که کارت ویدئویی درست نصب شده است، ممکن است لازم باشد که آن را عوض کنید. اگر موقع عملیات POST تعداد بوقها با آنچه گفته شد متفاوت بود ( چهار تا هفت یا ۹ تا یازده بوق)، ممکن است یک مسئله جدی در تخته مدار مادر یا قطعات دیگر وجود داشته باشد، کامپیوتر را به یک تعمیرگاه تخصصی ببرید.

[bigbang]

رایانه شما برخی از تنظیمات سطح پایین نظیر تاریخ سیستم و تنظیمات سخت افزار را بر روی CMOS ذخیره می کند. این تنظیمات در منوی ستاپ بایوس پیکربندی می گردند. اگر مشکلات سازگاری سخت افزاری و انواع مختلف مشکل را تجربه نموده اید، شاید بخواهید تلاش نمایید تا CMOS را پاک کنید. پاک سازی CMOS سبب رست شدن تنظیمات BIOS می گردد و آن را به حالت تنظمات کارخانه باز می گرداند. در بیشتر موارد برای پاک کردن CMOS می توانید از طریق منوی BIOS اقدام کنید. اما در برخی از موارد حتما باید درب کیس را گشوده و عمل پاک سازی CMOS را از طریق مادربرد و به شکل سخت افزاری انجام دهید. برای این که انجام این کارها را بیاموزید ما در ادامه مطلب روش های مختلف این کار را توضیح داده ایم.

استفاده از منوی بایوس

راحت ترین راه برای پاک سازی CMOS رایانه از طریق BIOS setup menu است. برای دسترسی به منوی تنظیمات بایوس رایانه خود را ریستارت کرده و سپس کلیدی که شرکت سازنده مادربرد شما برای ورود به منوی تنظیمات بایوس در نظر گرفته است را بفشارید. در اغلب مدل های مختلف مادربرد این کلیدها Delete یا F2 است. ولی با کمی دقت به پایین صفحه نمایش هنگام روشن شدن رایانه به این نکته پی خواهید برد.
اگر در صفحه نمایش نتوانستید بیابید که کدام کلید را باید بفشارید تا وارد تنظیمات بایوس شوید و دو کلید معرفی شده Delete و F2 هم کار نکردند بهتر است به سراغ دفترچه راهنمای همراه مادربرد خود رفته تا کلید مورد نظر را بیابید.

اکنون در BIOS به دنبال تنظیمات رست بگردید. ممکن است شرکت های گوناگون نام های گوناگونی بر آن نهاده باشند نظیر چیز هایی به این شکل: Reset to default ، Load factory defaults ، Clear BIOS settings ، Load setup defaults و یا عناوینی دیگر به این سبک و روش.
برای انتخاب گزینه ها می توانید از کلیدهای جهت استفاده کنید و برای تایید آن مورد از Enter استفاده کنید. حال بایوس شما به تنظیمات پیش فرض خود باز خواهد گشت.

استفاده از جامپر CLEAR CMOS مادربرد

تعداد زیادی از مادربرد ها دارای یک جامپر (jumper) برای پاک سازی تنظیمات CMOS می باشند. این جامپر زمانی که شما دسترسی به تنظیمات بایوس ندارید بسیار کاربردی خواهد بود. به عنوان مثال زمانی که تنظیمات بایوس رایانه توسط پسورد محافظت می شود و شما هم نمی دانید کلمه عبور چیست بسیار مفید خواهد بود.
محل دقیق این جامپر بر روی مادربرد را می توانید از دفترچه راهنمای مادربرد (رایانه) بیابید. چگونگی پاک سازی CMOS را می توانید از دفترچه راهنمای مادربرد فرابگیرید.
با این حال اصول انجام این کار در تمامی رایانه ها شبیه هم است. رایانه را خاموش کنید و ترجیحا کلید پاور را هم بزنید و سپس آن را از برق کشیده تا کلا رایانه فاقد برق باشد. اکنون درب کیس رایانه را گشوده و به دنبال جامپر بگردید. اگر هنوز به دفترچه مادربرد مراجعه نکرده اید و یا آن را نیافته اید می توانید به دنبال کلماتی نظیر CLEAR CMOS، CLEAR، CLR CMOS، PASSWORD و یا CLR PWD بر روی مادربرد بگردید. البته معمولا این جامپر نزدیک باتری بایوس (باتری مادربرد) می باشد و با کمی نگاه کردن به دور و بر ان می توانید آن را مشاهده کنید.
جامپر را بر روی مکان “clear” قرار دهید و سپس رایانه را به برق متصل نموده و پس از زدن کلید پشت پاور آن را روشن کنید. دوباره رایانه را خاموش نموده و جامپر را به مکان اصلی خود بازگردانید.

خارج نمودن باتری CMOS

اگر مادربرد شما دارای جامپر CLEAR CMOS نبود یا می خواهید CMOS یک نوت بوک را ریست کنید و یا اصلا حوصله دردسر روش جامپری را ندارید، اغلب می توانید با خارج نمودن باتری CMOS و دوباره قرار دادن آن در جای خود تنظیمات CMOS را پاک کنید.

توجه داشته باشید قبل از انجام این کار حتما باید کابل برق و یا باتری نوت بوک را از ان جدا کنید؛ زیرا در صورتی که رایانه یا نوت بوک برق داشته باشد با خارج کردن باتری CMOS تنظیمات به حالت پیشفرض نخواهد رفت.

پس از خارج نمودن باتری CMOS پنج، شش دقیقه ای دندان روی جگر خود بزارید و سپس آن را به جای خود بازگردانید.

توجه داشته باشید برخی از مادربردها دارای باتری CMOS قابل جداسازی نیستند. پس فکر نکنید با زور می توانید این کار را انجام دهید!

پاک سازی CMOS همیشه باید به یک دلیل، نظیر عیب یابی مشکلات رایانه و یا فراموش کردن کلمه عبور BIOS انجام بگیرد. و هیچ نیازی نیست که بی دلیل زمانی که رایانه به خوبی خوشی در حال فعالیت است این کار را انجام دهید.