آداب و رسوم و فرهنگ ِ اقوام ایران زمین

[افسون 13]

لباسهای اصیل زنهای ایرانی را بشناسیم + عکس

تن‌ پوش زنان ایران زمین از دیرباز تن‌ پوشی فاخر و اصیل به حساب می‌آمد . لباسهایی با طرحها و رنگهایی شاد و در خور زن ایرانی . فرقی نمی‌ کرد زن ایرانی در چه عصری و در کدام سلسله زندگی کند . این زن از هر قوم و قبیله و در هر عصر و زمانی که بود لباسی در شأن خود برای پوشش انتخاب می‌ کرد . این گزارش بخشی از این لباسها را به شما معرفی می‌کند .

زنان خطه ی کرد ؛ دارای یازده تکه پوشش اساسی هستند : کفش، شلوار، زیرپیراهن ، جلیقه ، قبا ، یل ، دستمال سه گوش زینتی ، عمامه و روسری .‏ کفش زنان کرد از نیم تاج الوان یا چرم خام با طرحی ساده و نوک ‏پنجه‌ ای و اندکی نوک برگشته است . رویه ی کفش را معمولاً با نخهای الوان ابریشمی نقش‏ بندی و گلدوزی شده تهیه می‏‌کنند .‏ شلوار، دارای دو ساقه و یک میان ساق پهن چهار گوش است . کمر این نوع شلوار لیفه‌ دار است . دم‏پای ساقها نیز به صورت لیفه است که به وسیله ی بندی در حدود مچ پا جمع می‏‌شود .‏ زنان کرد زیرپیراهن یا زیرپوش را معمولاً از چلوار تهیه می‏‌کنند . این زیرپوش ساده و بلند است که تا به پشت پا می‏‌رسد . آستین آن برشی معمولی است و در مچ دست با دکمه بسته می‏‌شود .‏ پیراهن زنان کرد تمام‏‌ قد بلند است . از زیر بغل ، مخروطی ‏‌شکل به طرف پایین ادامه دارد . این نوع پیراهنها به وسیله پولک‏‌ دوزی و یراق دوزی تزیین شده‏‌اند . جلیقه بانوان کرد از مخملهای الوان تهیه می‏‌شود . این جلیقه‏‌ ها معمولاً دارای یراقها و نوارهای پهن هستند و با سکه‏‌ ها و زیورهای طلا و نقره تزیین یافته‏‌اند .‏ قبای زنان کرد مانند پیراهن آنها تمام‌‏ قد بلند است . به طوری که تا پشت پایشان ادامه دارد و از روی پیراهن پوشیده می‏‌شود . در محل اتصال یقه دکمه قیطانی دوخته می ‏‌شود که یقه را به هم پیوند می‌‏دهد .‏ دستمال زینتی زنان کرد پارچه‏ ای است از جنس توری و سه‏‌ گوش که از رنگهای مختلف انتخاب می ‏‌شود .‏ عمامه زنان کرد از دو قسمت تشکیل یافته است : ۱ـ کلاه کوتاه یا کلگی مسطح و پولک‏ دوزی شده ۲ـ مقداری پارچه مشکی لوله شده .‏ سربند زنان کرد معمولاً از چندین تکه پارچه‏‌ های ابریشمی به نام کلاغی با زمینه‌‏های سیاه و گلهای زرد و سفید تشکیل می‏‌شود .‏

پوشاک زنان لرستان‏

پوشاک زنان منطقه لرستان عبارت است از : کلاهک ، روسری ، پیراهن ، شلوار، جلیقه ، یل ، کلنچه (سرداری) و پاپوش . زنان لر از پارچه ی کم‏‌عرض ، کلاهک درست می‌‏ کنند و دور آن را دستمال یا کلاغی می‏‌بندند . این روسریهای ریشه‌‏ دار ، گلدار و گاهی سیاه و سفید هستند . کلاغی را طوری دور سر می‏‌پیچند که پُرپشت باشد و آویزه‌‏های بلند نیز همراه دارد . پیراهن زن لر برشی ساده ، بلند و گشاد و یقه گرد بهم آمده دارد . جلوی پیراهن از زیر گلو تا حدود سینه چاک دارد ، تنه پیراهن برش راست داشته و گاهی نیز از زیر بغل به سوی پایین اریب می‏‌خورد و در دامن عرض آن افزایش می‌‏یابد . زنان لر از دو پیراهن روی هم رفته استفاده می‏‌کنند که یکی نقش زیر پیراهن را ایفا می‌کند و از تافته تهیه می‏‌شود .‏ شلوار زنان لر از لحاظ برش وضع خاصی دارد . قسمت بالای آن گشاد و پهن و دارای لیفه و کمر است . دو ساق آن مایل به بیرون و قسمت پهن آن در پایین شلوار دوخته می‏‌شود . دو ساق در بخش بالای خود به فاصله ‏ای از همدیگر قرار می‏‌گیرند و این فاصله خود به منزله ی میان ساقی است . شلوار از لحاظ جنس و ترکیب دو قسمتی و دو رنگ است که از دم پا تا حدود زانو رنگی است . بر آن نقش‏بندی و نواردوزی کرده و قسمت دیگر آن رنگی دیگر است . جلیقه از لحاظ برش و ساختمان در میان تمام ایلات یکی است و در میان زنان لر بخش جلوی آن همیشه باز است و دکمه ندارد . قسمت جلوی جلیقه یراق‏ دوزی مفصل دارد . در لرستان دو نوع کت و دیل معمول است . یکی همان کت معمول است که نیمه تن را می‏‌پوشانند و ساده است و بدون آرایش و دیگری کتی است که از مخمل تهیه می‏‌گردد که آن را کُلنتچه می‏‌گویند . این تن ‏پوش چون کت معمولی است اما در جلوی بدن بسته نمی‏‌شود . یقه‌‏اش باز است و دم آستین و دوره شکاف آن یراق‏ دوزی و نواردوزی می‏‌شود .‏ سرداری زن لر پوششی بلند تا پشت پا دارای کمرچین ، جلوی آن آزاد است بدون دکمه و آستین آن کوتاه تا آرنج و از مخمل الوان و مشکی تهیه می‏‌شود . کناره‏ های سرداری و دور دامن و سر آستین را به پهنای سه انگشت یراق ‏دوزی می ‏‌کنند .‏ پا پوش زن لرستانی از چرم محلی است که در خرم‏‌آباد و بروجرد ساخته می‌ ‏شود اما اغلب از دوخته‏‌ های کرمانشاه و گیوه‏‌های معروف آنجا بهره می‏‌برند .‏

پوشاک زنان بختیاری

بختیاریها شاخه‌ ای از لرها هستند که به لر بزرگ معروف هستند . بنابراین تحت تأثیر آداب و رسوم لری هستند و پوشاکشان به لری نزدیکتر و شبیه ‏‌تر است .‏ پاپوش بانوان بختیاری از نوع گیوه‏‌های شیراز است که در محل تهیه می‏‌شود و یا از اصفهان و شیراز فراهم می‏‌آورند .‏ چادر بانوان بختیاری مشخص ‏‌کننده پوشاک زنان بختیاری است که از جنس پارچه توری و گاه مزین به تارها و نقشها و حاشیه‏‌های زرین است . حاشیه و کناره‏‌های چادر زنان بختیاری اغلب به وسیله زر و زیور و سکه‏‌ های مختلف تزیین می‏‌شود . پوشش زن بختیاری آمیخته ‏ای است از پوشاک همسایگان خود به ویژه اصفهانیها .‏ بانوان بختیاری دارای یل هستند که از مخمل گلدار یا ساده تهیه می‏‌شود . یقه این یل ایستاده و گاه خوابیده است .‏ سردست آن مزین و در قسمت جلو با دکمه بسته می ‏‌شود و از روی پیراهن می‏‌پوشند . تنبان (شلیته) لیفه‏ دار و پُرچین است . پارچه مورد مصرف آن از شش متر تجاوز می‏کند و جنس پارچه آن از پارچه‌‏های الوان و خوشرنگ است .‏

پوشاک زنان مازندران‏

پوشاک زنان مازندران شامل : لچک ، روسری ، پیراهن ، جلیقه ، شلیته کوتاه ، شلوار، جوراب پشمی ، کفش و چادر است .‏ لچک از پارچه‏ ای به شکل سه‏‌ گوش و سفید تهیه می‏‌شود . در قسمت جلوی لچک نواردوزی شده است . زنان این لچک را با سبک خاص به سر می‏‌بندند . لچک بارزترین پوشاک در میان زنان ساحل خزر بوده و در تمام منطقه عمومیت دارد .‏ چارقد یا روسری پارچه‏‌ ای است چهارگوش و معمولاً به رنگ سفید که آن را به صورت دولا بر سر می‏‌گذارند و دو طرف آن را در زیر گلو سنجاق می‏‌زنند و یا با منجوق زیوردار، بند می ‏‌کنند .‏ پیراهن زنان مازندرانی با آستین بلند است که یقه جلو آن باز است .‏ پوشیدن جلیقه تقریباً در تمام منطقه معمول است . این پوشش برای ساکنین کوهپایه‏‌ های مازندران بسیار متنوع است .‏ شلیته زنان مازندرانی از پارچه‏‌ های گلدار یا ساده تهیه می‏‌شود . قد شلیته کوتاه و پُرچین است .‏ زنان این منطقه ، شلوار را از زیر شلیته می‏‌پوشند که به صورت راسته و ‏ساده و از پارچه مشکی دوخته می‏‌شود . قد شلوار در مازندران بلندتر از گیلان است .

‏

پوشاک زنان خراسان‏

پوشاک مردم سرزمین خراسان با پوشاک همسایه‏‌ های خود یعنی بلوچها شباهت بسیار دارد . لیکن تفاوتی نیز در بُرش آنها وجود دارد که نمی‏توان نادیده گرفت . پوشش مردم شرق خراسان اصیل ‏‌ترین پوشاکهای این منطقه است . دربقیه مناطق خراسان مردان عمامه را برداشته و کت و شلوار می‏‌پوشند . زنان ، چارقد به سر داشته که از نوع دستمال یزدی است . امروزه این چارقدها کاربرد چندانی ندارند .‏ پوشاک زنان شرق خراسان دارای شش تکه اساسی است : کلاغی ، روسری ، پیراهن ، جلیقه ، شلوار، چادر و کفش .‏ روسری زنان شرق خراسان به نام چارقد به رنگ سفید و بزرگ که به شکل سه گوش است . این لچک را به صورت تا زده بر سر می‏‌گذارند . در گوشه‏‌ های این سربند منگوله‏‌ هایی از نخهای ابریشم و الوان وصل شده است . دستمال کلاغی از قسمت پیشانی روی روسری بسته می‏‌شود .‏ پیراهن زنان در این دیار با بالا تنه ی کوتاه است که قسمت پایین آنها پُرچین و بلند است . این نوع پیراهن دارای آستینی معمولی و سردست است . روی سینه ی پیراهن زنان این منطقه نقش‏ بندی بسیار زیبایی انجام شده است . یقه تا حوالی سینه باز است . رنگ پارچه‏‌ ها را اغلب از نوع قرمز و بدون گل و بوته انتخاب می‏‌کنند .‏ دور کمر شلوار زنان شرق خراسان گاهی از شش متر متجاوز است. این شلوار در هنگام پوشیدن به وسیله ی بندی به دور کمر بسته می‏‌شود . رنگ شلوارهای زنانه را معمولاً از پارچه‏‌های الوان انتخاب می‏‌کنند . جلیقه زنان از مخمله‌ ای الوان و زربفت تهیه می‏‌شود که برای حفاظت از سرما به جای یل و ارخالق به کار می‏‌برند .‏ کفش زنان شرق خراسان به شکل نعلینی است که پاشنه کفش در روی تخت آن قرار گرفته است و از چرم الوان تهیه می‏‌شود . زیر پاشنه معمولاً نعل می‏‌کوبند. در پاشنه این کفشها استخوان شتر به کار می‏‌رود . رویه کفش از چرم تزیین یافته است .‏ چادر زنان این ناحیه معمولاً به رنگ نخودی روشن و یا با روناس ، رنگ می‏‌شود . قد چادر نسبتاً کوتاه است و موقع استفاده مقداری از آن را روی سر می‏‌گذارند .‏ رنگ‌‏ آمیزی پوشاک زنان شمال خراسان نیز بسیار جالب و مانند پر طاووس رنگ به رنگ است .

منبع : honaronline.ir