تغذيه رمضان - روزه سلامتي تغذيه و بهداشت در رمضان (تغذيه وبهداشت در رمضان)

[دانه کولانه]

روزه ماه رمضان و بيماريهاي قلبي

اثرات سلامتي روزه ماه رمضان بر روي سيستم قلبي عروقي افراد کاملاً واضح مي باشد . عوامل ديگري نيز روي سيستم قلبي عروقي اثر مثبت دارند که اين عوامل نيز تحت تأثير روزه هستند . در حقيقت روزه ماه رمضان اثرات مفيدي روي اکثريت عوامل اوليه و ثانويه ايجاد کننده بيماريهاي قلبي دارد . سه فاکتور اوليه وجود دارد که فرد را مستعد بيماري عروق کرونر قلب مي کند . اين فاکتورها عبارتند از افزايش فشار خون ، افزايش کلسترول خون و استعمال دخانيات که روزه ماه رمضان اثر مطلوبي روي هر سه عامل دارد .

در مورد فشار خون کاملاً مشخص است که پرهيز کامل از غذا براي حدود ۱۵-۱۴ ساعت در هر روز در ماه رمضان ، باعث کاهش سطح سديم خون شده در نتيجه باعث کاهش فشار خون نسبت به قبل مي شود .

چون تمامي داروهاي ضدفشارخون داراي عوارض جانبي مخصوص بخود هستند . بنابراين بعنوان يک قانون بايد حتي المقدور از روش هاي غيرداروئي براي کنترل فشارخون استفاده کرد و در اينجا نقش روزه ماه رمضان کاملاً مشخص است .

عوامل غيرداروئي مهم و مؤثر بر فشارخون عبارتند از کنترل وزن ، ورزش ، عدم استفاده از الکل و سيگار، کاهش مصرف گوشت و محصولات حيواني در رژيم غذائي و کاهش استرس .

روزه ماه رمضان اثر مثبت بر روي تمام عوامل فوق دارد . چون در بيشتر ساعات افراد روزه هستند در نتيجه در ماه رمضان وزن کاهش مي يابد . مصرف الکل براي مسلمانان ممنوع است و ماه رمضان مجدداً اين نکته را ثابت مي کند که پرهيز از اين سموم کيفيت زندگي را بهتر مي کند . همچنين کاهش آشکار در مصرف سيگار و مصرف غذا وجود دارد .

از طرفي مسلمانان در ماه رمضان شادتر بوده و استرس کمتري دارند . چون دراين ماه خداوند براي عبادات و ساير اعمال خوب ( از جمله روزه ) چندين مرتبه بيشتر پاداش مي دهد بنابراين يک نوع تسکين و تسلي روحي در افراد بوجود مي آيد . اين ديانت و تقوا يک رضايت دروني به آنها ميدهد که حداقل تا حدي تمايلات دنيوي و اضطراب را در آنها کاهش مي دهد . قابل ذکر است که روزه به شکل روزه ماه رمضان مخصوصاً براي کنترل فشارخون خفيف که معمولاً از داروها براي کنترل آن استفاده نمي شود مفيد است . گزارشي از WHO ذکر مي کند که کوشش براي کاهش فشار خون بوسيله تعديل روش زندگي معمولاً بايد قبل از هر گونه تصميم در مورد لزوم درمان داروئي فشارخون خفيف باشد .

انجمن بين المللي فشارخون توصيه مي کند که بيماران مبتلا به فشارخون بخصوص نوع خفيف بايد مصرف چربي ، الکل و نمک را کاهش دهند . اين بيماران بايد سيگار را ترک کرده و به تمرينات ورزشي سبک و منظم بپردازند . همانطور که قبلاً ذکر شده ماه رمضان انجام تمام اين اعمال را تضمين مي کند .

دومين عامل اوليه مستعد کننده فرد براي بيماريهاي کرونر قلب افزايش چربي خون مي باشد . ارتباط بين افزايش چربي خون و بيماريهاي قلبي قبلاً اثبات شده است . کاملاً مشخص است که روزه ماه رمضان باعث کاهش سطح کلسترول خون مي شود .

بطور قطع روزه ماه رمضان غير از کاهش سطح کلسترول خون ،‌ سطح ( LDL ليپوپروتئين با دانسيته کم ) که اثر مخرب بر روي قلب دارد را کاهش مي دهد .

و در همان حال روزه ماه رمضان سطح ( HDL ) ليپوپروتئين با دانسيته بالا را افزايش ميدهد که اثر محافظتي بر روي قلب دارد . در يک مطالعه ديده شده است که سطح HDL مسلماناني که در ماه رمضان فقط يک وعده غذا مي خورند بالا مي رود ولي بعد از ماه رمضان که آنها ۳ يا ۴ وعده غذا در روزه مي خورند سطح HDL تا ۳۰ درصد کاهش مي يابد . بنابراين مطرح شده است که روزه در طي روز و صرف يک وعده غذاي کامل در هنگام افطار براي سلامتي قلب مفيد است .

اهميت HDL با اين حقيقت مشخص مي شود که کاهش سطح HDL خون يک عامل خطر براي بيماري کرونري قلب محسوب مي شود .

در اينجا مناسب است که به يک جنبه ديگر ماه رمضان دقت کنيم . ديده شده است که مسلمانان در تمام دنيا در ماه رمضان به نسبت ساير ماهها ميوه بيشتري مصرف مي کنند .

ميوه هاي تازه يکي از اجزاء معمولي افطار مي باشد . بنابراين چون اکثريت ميوه ها منابع غني ويتامين C محسوب مي شوند . مصرف ويتامين C در طي ماه رمضان به ميزان قابل ملاحظه اي افزايش مي يابد . مطالعات جديد نشان داده است که ويتامين C يک ويتامين محافظت کننده قلبي مي باشد .

[دانه کولانه]

روزه زنان باردار - زنان باردار و رمضان ‌:روزه‌داري زنان شيرده با تغذيه مناسب اشکال ندارد


ایرنا:يك عضو هيات علمي دانشگاه‌علوم پزشكي قزوين گفت: روزه‌داري زنان شيرده درصورت رعايت برنامه تغذيه‌اي مناسب، در رشد كودكان اختلالي ايجاد نمي‌كند.
اما وي توصيه كرد كه زنان در شش ماه‌اول شيردهي روزه نگيرند زيرا كودك وابسته به شير مادر است و گرسنگي طولاني مدت مادرشيرده در رشد كودكان اختلال ايجاد مي‌كند.
''مريم جوادي'' روز چهارشنبه در گفت وگو با ايرنا گفت اگر حجم غذايي مورد نياز بدن مادر شيرده به خوبي در وعده‌هاي افطار، سحر و ميان اين دو وعده تقسيم شود، آرامش خاطر ايجاد شده در مادران اثر مفيدي براي كودك خواهد داشت.
به گفته وي رژيم غذايي مادران شيرده بايد از پروتئين، كلسيم، آهن و ويتامين‌ها غني باشد كه درصورت لحاظ نكردن اين مواد غذايي دچار كمبود شديد مواد مغذي شده و رشد كودك و سلامتي مادر را به‌خطر مي‌اندازد.
جوادي ادامه داد البته در صورتي كه مادران احساس كردند روزه‌داري موجب كاهش شير آنها شده نبايد روزه بگيرند.
عضو هيات علمي دانشگاه‌علوم پزشكي قزوين گفت: زنان شيرده بايد هنگام افطار و سحري از مواد غذايي سرشار از آهن(گوشت و حبوبات) و كلسيم(شير و لبنيات) استفاده كنند و از مصرف ادويه و سير در سحري به علت بدبو كردن شير خودداري نمايند.
جوادي با اشاره به اينكه ''زنان شيرده روزه‌دار بايد غذاي باكيفيت بخورند''، گفت: مصرف سبزي، لبنيات كم‌چرب، آجيل خام و انواع گوشت در افزايش ترشح شير موثر خواهد بود

[دانه کولانه]

رژيم لاغری مناسب در ماه مبارک رمضان
دكتر رضا آمرى نيا: بسيارى از افراد چاق به منظور لاغر شدن تحت رژيم هاى درمانى هستند و با آمدن ماه مبارك رمضان دچار سردرگمى مى شوند. به طورى كه از يك طرف يكسرى محدوديت هاى ويژه غذايى در محدوده هاى خاص زمانى داشتند و حال مى بينند كه در ماه مبارك اين زمان بندى ها به هم مى خورد. در اين يادداشت توضيح خواهم داد كه هيچ نگران نباشيد؛ چرا كه رژيم غذايى شما با چند جابه جايى جزيى و رعايت چند مسئله مهم هيچ تغييرى نمى يابد و به همان نتايجى كه مقرر بود برسيد، دست خواهيد يافت.
در روزهاى عادى فاصله زمانى بين دو وعده غذايى شام و صبحانه روز بعد حدود ۱۰ ساعت است كه تقريباً هفت ساعت از آن در حالت خواب مى گذرد. در ماه مبارك رمضان هم بايستى سعى شود همين فاصله غذايى رعايت شود. در صورت عدم مصرف مواد غذايى در سحرى و حذف آن فاصله بين افطار و شام تا وعده افطار روز بعد حدود ۲۴ ساعت مى شود كه خالى ماندن دستگاه گوارش و نداشتن منبع انرژى براى اين مدت طولانى بسيار مضر است. چرا كه كليه فعل و انفعالات بدن از جمله روند ترشح اسيد و آنزيم هاى گوارشى، عدم در دسترس بودن آب براى فعل و انفعالات مذكور و اتمام انرژى به علت مصرف يك وعده غذا دچار اختلال شده و عوارض مختلفى چون سوزش سردل، زخم معده، عدم تمركز فكرى، بى خوابى و عصبانيت ديده مى شود. بنابراين توصيه مى شود افرادى كه از رژيم غذايى استفاده مى كنند، وعده ناهار رژيم خود را به جاى سحرى مصرف كنند. با توجه به اينكه استفاده از غذاهاى فيبردار مثل سبزيجات كه داراى حجم زياد و كالرى كمى هستند، در اين گروه از افراد آزاد است. بنابراين توصيه مى شود از اين گروه مواد غذايى بيشتر مصرف نمايند؛ چرا كه مواد پرفيبر آب زيادى را در خود نگه مى دارند و به كندى و در طول روز آزاد مى كنند و سبب مى شوند كه تشنگى عارض نشود. از طرف ديگر ميان وعده هايى كه معمولاً شامل ميوه ها است را مى توان هم در وعده سحرى و هم بعد از شام مصرف كرد. با توجه به اينكه قند ميوه ها از نوع مركب بوده و به كندى جذب بدن مى شود، توصيه مى شود براى اينكه سطح قند خون ثابتى را در طول روز داشته باشيد از اين گروه غافل نشويد.
در افطار روزه دارانى كه تحت رژيم غذايى هستند، بايستى وعده صبحانه رژيم خود را به عنوان افطارى در نظر گرفته و روزه خود را با موادى كه دستگاه گوارش را تحت فشار قرار ندهد، باز كنند (به طور مثال مصرف آب، چاى يا شير ولرم همراه چند عدد خرما). بعد از وقفه اى كوتاه بين افطارى و شام وعده شام رژيم غذايى را به عنوان شام مصرف كنند.با انجام اين توصيه ها شما خواهيد توانست همان مقدار كالرى كه در رژيم غذايى تان تجويز شده را دريافت كرده و طبق همان برنامه وزن خود را كم كنيد.براى افرادى كه تحت رژيم هاى درمانى هستند، معمولاً يك فعاليت بدنى هم توصيه مى شود. بهترين زمان براى انجام فعاليت بدنى البته به صورت آهسته و پيوسته بعد از افطار است؛ چرا كه انجام ورزش در طول روز با توجه به از دست دادن انرژى و تعريق سبب اتمام ذخاير انرژى بدن و تشنگى شده كه ممكن است باعث ضعف و بى حالى و سرگيجه شود. توصيه مى شود بعد از افطار پياده روى به صورت آهسته ولى پيوسته انجام دهيد تا هم حركت انجام يافته باعث از دست دادن كالرى شود و هم حركات عضلات شكم با به حركت واداشتن دستگاه گوارش در هضم مواد غذايى مصرف شده كمك كند

[دانه کولانه]

مصرف ميوه در سحري، از تشنگي جلوگيري مي كند
مصرف ميوه يا آب ميوه تازه هنگام سحر از تشنگي در طول روز جلوگيري مي كند. همچنين براي جبران كمبود ميزان آب و املاح بدن در ماه رمضان، مي توان از مقداري سوپ يا آش هنگام افطار استفاده كرد.
در ادامه آمده است: مايعات را مي توان در مدت زمان افطار تا سحر مورد استفاده قرار داد. در اين صورت هنگام سحر ضرورتي وجود ندارد كه از چند ليوان آب يا از مقدار زيادي چاي براي رفع تشنگي در طول روزه داري استفاده كرد.
مينا مينايي، كارشناس ارشد دفتر بهبود تغذيه ي جامعه معاونت سلامت وزارت بهداشت و درمان افزود: نبايد دسرها و شيريني ها را که حاوي شكر فراوان هستند، به مقدار زياد مصرف کرد و بهتر است به جاي آنها از خرما و توت که داراي قند طبيعي و همچنين املاح و ويتامين هستند، استفاده نمود.
وي با بيان اين كه روزه داران بايد از خوردن غذاهاي شور هنگام سحر خودداري كنند، زيرا تشنگي را در طول روز افزايش مي دهد، ادامه داد: بايد از خوردن غذاهاي بسيار سرد يا بسيار گرم و نيز از نوشيدن آب سرد در ابتداي افطار خودداري شود و در صورت رفع تشنگي مي توان از آب گرم، چاي يا شير گرم استفاده كرد.
همچنين مصرف زياد غذاهاي ترش و شور، شير، ميوه و سبزيجات خام و برنج نيز در ازدياد ترشح اسيد معده و درنتيجه ايجاد سوزش و درد معده و اثني عشر دخالت دارند.
مبتلايان به زخم معده و اثني عشر و ناراحتي روده بهتر است از غذاهايي استفاده كنند كه هضم شان آسان و ساده بوده و باعث نفخ دستگاه گوارش نشود كه از جمله ي اين غذاها مي توان به غذاهاي كبابي و خورشتي، انواع سوپ كم چرب، آب ميوه ها، نان، پنير و ماست به مقدار كم اشاره كرد.
استرس و فشار عصبي و روحي ، داشتن گروه خوني O، وجود ميكروب هليكوباكترپيلوري، مصرف قهوه و الكل از عوامل تشديد كننده زخم معده و اثني عشر هستند
خوردن غذاهای پُر ادویه‌ در سحری، تشنگی را افزایش می‌دهد

متخصصان تغذیه می‌گویند: مصرف بادمجان، فلفل و سایر ادویه‌ها در هنگام سحر به دلیل ایجاد احساس تشنگی بیش‌تر، برای روزه‌داران توصیه نمی‌شود.
میترا زراتی کارشناس‌ارشد تغذیه در این خصوص گفت: شایع‌ترین مشکل گوارشی در روزه‌داران ابتلا به یبوست است که با رژیم غذایی مناسب می‌توان از این مشکل پیش‌گیری کرد.
وی افزود: بر این اساس خوردن میوه‌جات، هم چون خیسانده‌ی برگه آلو، انجیر ، انگور ، هندوانه و مصرف روغن زیتون به همراه غذا در پیش‌گیری از یبوست بسیار موثرست.
زراتی به نوجوانان روزه‌دار که تحرک بیش‌تری نسبت به سایرین دارند، توصیه کرد: نوجوانان باید بین‌ افطار تا سحر، حداقل 8 لیوان آب و نوشیدنی استفاده کنند، چرا که در طول روز به دلیل تحرک و تعریق زیاد، آب بدنشان کاهش می‌یابد.
وی در پایان تصریح کرد: استفاده‌ی روزانه‌ی روزه داران از مقادیر متنوع آجیل بدون نمک (پسته، گردو، بادام، فندق و ...) که حاوی چربی گیاهی غیراشباع و مفید است، ضمن عدم افزایش کلسترول خون، به هان میزان چربی‌های اشباع، برای بدن انرژی تامین می‌کند.
مصرف میوه در سحری، از تشنگی جلوگیری می كند

مصرف میوه یا آب میوه تازه هنگام سحر از تشنگی در طول روز جلوگیری می كند. همچنین برای جبران كمبود میزان آب و املاح بدن در ماه رمضان، می توان از مقداری سوپ یا آش هنگام افطار استفاده كرد.
در ادامه آمده است: مایعات را می توان در مدت زمان افطار تا سحر مورد استفاده قرار داد. در این صورت هنگام سحر ضرورتی وجود ندارد كه از چند لیوان آب یا از مقدار زیادی چای برای رفع تشنگی در طول روزه داری استفاده كرد.
مینا مینایی، كارشناس ارشد دفتر بهبود تغذیه ی جامعه معاونت سلامت وزارت بهداشت و درمان افزود:نباید دسرها و شیرینی ها را که حاوی شكر فراوان هستند، به مقدار زیاد مصرف کرد و بهتر است به جای آنها از خرما و توت که دارای قند طبیعی و همچنین املاح و ویتامین هستند، استفاده نمود.
وی با بیان این كه روزه داران باید از خوردن غذاهای شور هنگام سحر خودداری كنند، زیرا تشنگی را در طول روز افزایش می دهد، ادامه داد: باید از خوردن غذاهای بسیار سرد یا بسیار گرم و نیز از نوشیدن آب سرد در ابتدای افطار خودداری شود و در صورت رفع تشنگی می توان از آب گرم، چای یا شیر گرم استفاده كرد.
همچنین مصرف زیاد غذاهای ترش و شور، شیر، میوه و سبزیجات خام و برنج نیز در ازدیاد ترشح اسید معده و درنتیجه ایجاد سوزش و درد معده و اثنی عشر دخالت دارند.
مبتلایان به زخم معده و اثنی عشر و ناراحتی روده بهتر است از غذاهایی استفاده كنند كه هضم شان آسان و ساده بوده و باعث نفخ دستگاه گوارش نشود كه از جمله ی این غذاها می توان به غذاهای كبابی و خورشتی، انواع سوپ كم چرب، آب میوه ها، نان، پنیر و ماست به مقدار كم اشاره كرد.
استرس و فشار عصبی و روحی ، داشتن گروه خونی O، وجود میكروب هلیكوباكترپیلوری، مصرف قهوه و الكل از عوامل تشدید كننده زخم معده و اثنی عشر هستند.
منبع:مهر